Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Người mắc bệnh thận, nói không với thuốc nào?

Các bệnh nhân bị bệnh thận thường có tình trạng suy giảm miễn dịch nên tần suất mắc các bệnh nhiễm khuẩn tăng và cần điều trị bằng kháng sinh.

Thận là một trong những đường thải trừ chủ yếu của thuốc, do đó khi bị bệnh thận, nhất là khi chức năng thận đã suy giảm thì việc dùng thuốc phải rất cẩn trọng.

Khi thận giảm chức năng, việc dùng thuốc thường có nhiều tác dụng không mong muốn vì có sự thay đổi về dược động học và dược lực học của thuốc. Vì vậy cần có sự điều chỉnh về liều lượng thuốc cho phù hợp.

Về nguyên tắc, để điều chỉnh liều của thuốc cho người bị bệnh thận, trước hết cần biết loại thuốc đó có thải trừ hoàn toàn qua đường thận - tiết niệu hay không và thuốc đó độc hại như thế nào.

Đối với loại thuốc mà tác dụng phụ chỉ liên quan rất ít hoặc không liên quan đến liều dùng thì không cần tính liều điều chỉnh một cách chính xác.

Đối với các thuốc độc hại hơn, có khoảng an toàn hẹp thì cần điều chỉnh theo mức lọc cầu thận ước tính dựa vào nồng độ của creatinin huyết.

Đối với các thuốc mà hiệu lực và độc tính có liên quan chặt chẽ với nồng độ thuốc trong huyết tương thì phác đồ điều trị khuyến cáo chỉ nên coi là một hướng dẫn ban đầu. Trong quá trình điều trị cần thăm dò liều cẩn thận.

Dược lực học của thuốc phụ thuộc vào sự hấp thụ, phân bổ, chuyển hóa và thải trừ.

Độ thanh thải thuốc qua thận phụ thuộc vào mức lọc cầu thận và quá trình vận chuyển qua ống thận.

Khi chức năng thận suy giảm đến giai đoạn cuối, các thuốc sử dụng bị tích lũy và gây ra nhiều tác dụng không mong muốn với tần suất cao mặc dù liều lượng thuốc đã được điều chỉnh. Nếu đã có chỉ định lọc ngoài thận, cần xem xét đến con đường đào thải thêm này để điều chỉnh liều thuốc sao cho hiệu quả điều trị vẫn được bảo đảm.

Dược lực học của thuốc bị thay đổi nhiều ở những người đang điều trị bằng lọc máu chu kỳ hoặc lọc màng bụng liên tục ngoại trú. Người thầy thuốc kê đơn dựa vào đánh giá chức năng thận để chỉ định liều đầu tiên, liều duy trì, liều bổ sung, khoảng cách giữa các liều.

Bệnh thận nặng lên do thuốc

Những người bị bệnh thận phải rất thận trọng khi dùng các thuốc sau đây:

- Thuốc chống viêm không steroid như indometacin, diclofenac, ketorolac, piroxicam, fenoxicam, ibuprofen, ketoprofen.

- Thuốc kháng sinh độc thận như nhóm aminoglycosid (amikacin, tobramycin, gentamycin, kanamycin, streptomycin), rifampicin, vancomycin.

- Thuốc cản quang để chụp thận thuốc.

- Dung dịch truyền dextran, immunoglobulin.

- Amphotericin, cisplatin, mesalazin.

Tăng tác dụng không mong muốn của thuốc

- Nhóm digitalin (digoxin): Khi suy thận, rối loạn điện giải (tăng canxi huyết hoặc hạ kali huyết) và sau buổi lọc máu dùng digoxin có thể bị nhiễm độc.

- Nhóm anticholinergic như trihexyphenidyl có thể gây bí đái, đái không tự chủ.

- Cyclophosphamid gây viêm bàng quang xuất huyết.

- Nhóm độc tế bào, methotrexat, acyclovir có thể gây tăng ure huyết và suy thận cấp chức năng.

- Nhóm giảm mỡ máu: fibrat, statin có thể gây tăng men gan (GOT, GPT) và giảm chức năng thận.

Sử dụng kháng sinh ở bệnh nhân giảm chức năng thận

Các bệnh nhân bị bệnh thận thường có tình trạng suy giảm miễn dịch nên tần suất mắc các bệnh nhiễm khuẩn tăng và cần điều trị bằng kháng sinh.

Việc chỉ định loại thuốc, đường dùng, liều dùng, khoảng cách giữa hai liều dùng, thời gian dùng được các thầy thuốc điều trị cân nhắc cẩn thận dựa vào thể trạng, tuổi, giới tính, mức lọc cầu thận, có lọc ngoài thận hay không (chạy thận nhân tạo chu kỳ hoặc lọc màng bụng liên tục ngoại trú).

Các yếu tố nguy cơ tăng tác dụng không mong muốn của thuốc ở người bị bệnh thận

- Theo tuổi: trẻ nhỏ và người cao tuổi.

- Phụ nữ có thai.

- Bệnh nhân có đái tháo đường và suy tim.

- Giai đoạn bệnh thận mạn và mức độ suy thận.

- Dùng liều cao và kéo dài.

- Phối hợp nhiều thuốc.

- Thuốc không rõ nguồn gốc, chưa có xác minh khoa học.

PGS.BS. Trần Văn Chất - Theo SKĐS
Bình luận
Tin mới
  • 11/07/2025

    Những dấu hiệu của tình yêu thái quá và cách xử lý

    Việc ai đó thể hiện tình cảm với bạn có thể khiến bạn cảm thấy vui vẻ và phấn khích khi bạn đang trong giai đoạn đầu của một mối quan hệ mới. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải phân biệt sự mới lạ của một mối quan hệ mới với các hành vi thái quá.

  • 10/07/2025

    Vận động cùng con - giải pháp gắn kết tình cảm gia đình

    Trong cuộc sống hiện đại, khi thời gian dành cho gia đình ngày càng bị thu hẹp bởi công việc và các thiết bị điện tử, việc tìm kiếm một hoạt động vừa tốt cho sức khỏe vừa giúp gắn kết tình cảm cha con trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

  • 10/07/2025

    Cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng

    Những ngày hè đầy nắng là thời điểm lý tưởng để đưa trẻ ra ngoài chơi, đi biển, cắm trại, picnic,... Tuy nhiên, dành quá nhiều thời gian dưới ánh nắng mặt trời có thể khiến trẻ dễ bị cháy nắng. Cháy nắng nặng không chỉ gây khó chịu mà còn có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe về da cho trẻ. Cùng đọc bài viết sau đây để biết cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng.

  • 09/07/2025

    Đau đầu do thời tiết nóng bức: Nguy cơ tiềm ẩn và giải pháp phòng ngừa hiệu quả

    Mùa hè mang theo những ngày nắng kéo dài, không khí oi bức và nền nhiệt độ cao, tạo nên nhiều thách thức đối với sức khỏe con người. Một trong những ảnh hưởng phổ biến nhưng ít được chú ý là tình trạng đau đầu do nóng.

  • 08/07/2025

    Các nguồn cung cấp chất béo cho cơ thể

    Chất béo là một trong ba nhóm dưỡng chất thiết yếu, cùng với carbohydrate và protein, có vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động sống của cơ thể con người.

  • 08/07/2025

    Đột quỵ nhiệt: Nguy hiểm tiềm ẩn trong mùa nắng nóng

    Mùa hè đến, cái nắng gay gắt không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi mà còn tiềm ẩn những mối nguy hiểm khôn lường đối với sức khỏe, trong đó đột quỵ nhiệt là một trong những tình trạng đáng lo ngại nhất.

  • 08/07/2025

    Loại cá nhỏ bé có nhiều lợi ích với sức khỏe

    Cá cơm là một nguồn dinh dưỡng ấn tượng, mang lại những lợi ích sức khỏe đáng ngạc nhiên.

  • 08/07/2025

    Kháng sinh và những điều cần biết cho người trưởng thành

    Kháng sinh (hay thuốc kháng sinh) đóng vai trò then chốt trong y học hiện đại, giúp điều trị hiệu quả các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn.

Xem thêm