Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Làm mẹ quá sớm dễ sinh con chậm phát triển, suy dinh dưỡng

Tình trạng tảo hôn ở các vùng dân tộc thiểu số và miền núi vẫn là vấn đề nan giải, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe bà mẹ, trẻ em cũng như chất lượng dân số.

Không nên sinh con trước tuổi 20

Thời điểm mang thai tốt nhất là khi phụ nữ đã chuẩn bị đầy đủ về mặt kiến thức, thể chất, khả năng sinh sản, tinh thần, tài chính và trách nhiệm làm mẹ. 20 - 35 là độ tuổi vàng để làm mẹ, không nên sinh con trước tuổi 20 và sau tuổi 35.

Tình trạng sinh con quá sớm ở các vùng dân tộc thiểu số miền núi nước ta vẫn còn phổ biến, Ví dụ tại Lào Cai, thực tế cho thấy, nhiều trẻ được sinh ra từ những người mẹ đang là học sinh THPT, đa số tại các xã vùng cao. Theo thống kê chuyên ngành dân số và phát triển, số trẻ do phụ nữ dưới 20 tuổi sinh ra năm 2021 là 1.956 trẻ/11.070 trẻ được sinh ra trong toàn tỉnh, chiếm 17,67% (dân tộc Mông chiếm 60,22%; dân tộc Dao chiếm 17,12%; dân tộc Tày chiếm 8,23%; các dân tộc khác chiếm 14,43%); số trẻ do phụ nữ dưới 18 tuổi sinh ra là 812 trẻ, chiếm 7,35%.

Các huyện có tỷ lệ trẻ do phụ nữ dưới 20 tuổi sinh ra cao gồm Bắc Hà (25,29%), Si Ma Cai (25,07%) và Bát Xát (21,57%). Trong 4 tháng đầu năm 2022, số trẻ do phụ nữ dưới 20 tuổi sinh ra là 547 trẻ/3.024 trẻ được sinh ra, chiếm 18,09%, có nghĩa là cứ 100 trẻ sinh ra thì có hơn 18 trẻ sinh ra từ các bà mẹ dưới 20 tuổi.

Làm mẹ quá sớm dễ sinh con chậm phát triển, suy dinh dưỡng - Ảnh 2.

20 - 35 là độ tuổi vàng để làm mẹ, không nên sinh con trước tuổi 20 và sau tuổi 35.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên là công tác truyền thông, cung cấp thông tin, kiến thức chăm sóc sức khỏe sinh sản (SKSS) cho vị thành niên chưa liên tục, kịp thời, dẫn đến khả năng tiếp cận các nguồn thông tin chính thống về SKSS và tình dục rất hạn chế. Các dịch vụ chăm sóc SKSS, bao gồm cung cấp dịch vụ kế hoạch hóa gia đình (KHHGĐ) cho vị thành niên chưa được phổ biến rộng rãi.

Nhiều chương trình chăm sóc và nâng cao sức khỏe vị thành niên và thanh niên mặc dù được triển khai rộng rãi nhưng phần lớn chỉ tập trung vào những đối tượng là cặp vợ chồng, chưa chú ý đến đối tượng vị thành niên. Ngoài ra còn có các yếu tố khác như những lớp học, mô hình, câu lạc bộ tổ chức tuyên truyền về sức khỏe sinh sản chưa được thường xuyên, liên tục, trong khi trên các trang mạng xã hội hiện nay, những hình ảnh, nội dung liên quan đến vấn đề tình dục quá nhiều, chưa kiểm soát; việc xử lý các trường hợp tảo hôn, ép hôn tại một số địa phương chưa triệt để, chưa đủ sức răn đe; việc bảo vệ quyền cho trẻ em gái vị thành niên chưa được thực hiện tốt.

Việc làm mẹ quá sớm sẽ để lại nhiều hậu quả khôn lường. Theo các bác sỹ sản khoa, do cơ thể các em gái chưa hoàn thiện nên khi sinh con ở tuổi vị thành niên sẽ ảnh hưởng không tốt tới sức khỏe của chính bản thân người mẹ và con trẻ. Người mẹ không chỉ bị ảnh hưởng đến sức khỏe, mà còn ảnh hưởng đến tâm lý. Trong khi đó, nếu đi đến hôn nhân thì nhiều em chưa đủ tuổi, vi phạm Luật Hôn nhân và Gia đình, hoặc sinh con sớm thì bản thân các em gái mất đi cơ hội học hành, thiếu kiến thức chăm con.

Đối với trẻ do phụ nữ tuổi vị thành niên sinh ra thường chậm phát triển về thể chất và trí tuệ, bị suy dinh dưỡng do người mẹ thiếu kiến thức chăm sóc bản thân và nuôi con, điều kiện kinh tế hạn chế. Bên cạnh đó, nhiều trẻ được sinh ra nhưng bố mẹ chưa đủ tuổi kết hôn nên không làm giấy khai sinh cho con, ảnh hưởng đến quyền lợi của trẻ, trong đó có chăm sóc y tế.

Trẻ có nguy cơ chậm phát triển, suy dinh dưỡng

Việc phụ nữ tuổi vị thành niên sinh con để lại gánh nặng cho gia đình và xã hội. Những người mẹ ở tuổi vị thành niên hầu hết chưa có việc làm, cuộc sống gặp rất nhiều khó khăn, thậm chí còn phụ thuộc vào gia đình dẫn đến nhiều trường hợp ly hôn khi về ở với nhau trong thời gian ngắn. Do tuổi đời còn trẻ, thời gian sinh sản dài dẫn đến sinh nhiều con, ảnh hưởng đến chất lượng dân số và là nguyên nhân gây ra đói nghèo. Trẻ được sinh ra có nguy cơ chậm phát triển, suy dinh dưỡng nên hay ốm đau, thậm chí bệnh tật khiến chi phí cho khám, chữa bệnh nhiều hơn.

Làm mẹ quá sớm dễ sinh con chậm phát triển, suy dinh dưỡng - Ảnh 3.

Tỷ lệ mắc bệnh tật và tử vong của trẻ sơ sinh ở người mẹ nhỏ tuổi cao hơn nhiều so với các bà mẹ ở tuổi trưởng thành.

BS Dương Kim Ngân, Trưởng khoa Chăm sóc sức khoẻ sinh sản- Bệnh viện Sản - Nhi Cà Mau, cho biết: Trẻ vị thành niên (VTN) hay còn gọi là tuổi dậy thì, ở tuổi này trẻ có những biến đổi sâu sắc về tâm lý. Các em thường muốn khám phá , tò mò về giới tính và của người khác. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng mang thai và sinh con ở tuổi VTN. Đáng quan tâm là tình trạng tảo hôn và quan hệ tình dục trước hôn nhân; các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, tình dục còn chưa được phổ biến rộng rãi; giới trẻ chưa được trang bị đầy đủ kiến thức về giới tính; tình trạng xâm hại tình dục trẻ em vẫn đâu đó vẫn còn diễn ra...

Những bạn gái mang thai và sinh con ở tuổi VTN đem theo gánh nặng rất lớn về chi phí kinh tế và xã hội thông qua các tác động trước mắt và lâu dài đến cha mẹ và con cái của họ. Thiếu sự chăm sóc trước sinh, trẻ VTN khi mang thai thường thiếu sự giúp đỡ từ gia đình, không được chăm sóc trước sinh đầy đủ, trẻ có nguy cơ bất thường cao, nguy cơ sanh non, nguy cơ trẻ nhẹ cân, suy dinh dưỡng...  Đặc biệt là người mẹ dễ bị trầm cảm khi mang thai và sau sinh. Đây là nguyên nhân dẫn đến những hành động đáng tiếc xảy ra như tự tử, bỏ con sau sinh...

Khi mang thai ở tuổi vị thành niên dễ dẫn đến các biến chứng do thai nghén như: Dễ bị sảy thai, đẻ non, nhiễm độc thai nghén, làm tăng nguy cơ tử vong mẹ. Tỷ lệ mắc bệnh tật và tử vong của trẻ sơ sinh ở người mẹ nhỏ tuổi cao hơn nhiều so với các bà mẹ ở tuổi trưởng thành. Dễ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục, trong đó có cả HIV/AIDS. Làm mẹ sớm dễ bị căng thẳng, khủng hoảng tâm lý, tổn thương tình cảm và thiếu điều kiện tốt trong cuộc sống.

Để giải quyết vấn đề này, trước hết cần tăng cường truyền thông, cung cấp thông tin về kiến thức, kỹ năng chăm sóc SKSS cho người ở tuổi vị thành niên; nêu cao vai trò của các ban, ngành, đoàn thể, tổ chức, doanh nghiệp, những người có uy tín trong cộng đồng và những người có ảnh hưởng trong xã hội. Đồng thời, đưa các quy định phòng, chống tảo hôn vào hương ước, quy ước của cộng đồng; kịp thời nắm các trường hợp có biểu hiện tảo hôn để ngăn chặn, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm Luật Hôn nhân và Gia đình.

Cần có chính sách hỗ trợ truyền thông về chăm sóc SKSS, tình dục cho người ở tuổi vị thành niên; tăng cường hoạt động của câu lạc bộ giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống tại các huyện, xã có tỷ lệ trẻ do phụ nữ dưới 20 tuổi sinh ra cao; có chính sách khuyến khích, động viên những cộng đồng làm tốt công tác phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Khuyến khích các sáng kiến trong xây dựng và thực hiện các mô hình cung cấp dịch vụ thân thiện cho người ở tuổi vị thành niên, bảo đảm có thể tiếp cận các mô hình tại nhà trường, cộng đồng.

Gia đình và nhà trường cần phối hợp chặt chẽ, trách nhiệm trong việc giáo dục về sức khỏe sinh sản cho trẻ ở tuổi vị thành niên; tạo động lực và hứng thú để các em phấn đấu trong học tập, góp phần giảm thiểu tình trạng lấy vợ, lấy chồng, sinh con sớm ở tuổi vị thành niên…

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Những thực phẩm nào có thể hỗ trợ ngăn ngừa ung thư vú?

Theo Sức Khỏe & Đời Sống
Bình luận
Tin mới
  • 18/07/2025

    5 loại thực phẩm giúp ngăn ngừa loãng xương

    Để hạn chế tình trạng loãng xương cơ thể cần cung cấp đủ vitamin D và canxi theo nhu cầu của từng lứa tuổi qua chế độ ăn khoa học, đủ dinh dưỡng và giàu canxi.

  • 18/07/2025

    Ô nhiễm không khí và nguy cơ với sức khỏe, những giải pháp bảo vệ sức khỏe cho trẻ em.

    Trong những năm gần đây, ô nhiễm không khí đã trở thành một trong những vấn đề môi trường nghiêm trọng nhất, ảnh hưởng sâu rộng đến sức khỏe con người ở mọi lứa tuổi. Đặc biệt, trẻ nhỏ đang ở giai đoạn phát triển thể chất và thần kinh lại là nhóm đối tượng dễ tổn thương nhất.

  • 17/07/2025

    3 tác dụng phụ của quả vải và lưu ý khi ăn vải

    Quả vải tuy ngon miệng và bổ dưỡng nhưng cũng cần đi lưu ý một số điều khi ăn để đảm bảo an toàn cho sức khỏe, đặc biệt là với một số đối tượng.

  • 17/07/2025

    Nhiệt độ thời tiết ảnh hưởng thế nào tới tâm trạng của bạn?

    Thời tiết thất thường có khiến bạn cảm thấy khó chịu. Trời mưa bạn sẽ cảm thấy buồn chán còn trời nắng bạn sẽ cảm thấy vui tươi hơn. Bạn đã bao giờ thắc mắc tại sao cảm xúc của bạn luôn thay đổi khi thời tiết thay đổi hay chưa? Đặc biệt là vào lúc giao mùa? Vậy hãy cùng Viện Y học ứng dụng tìm hiểu thêm với bài viết dưới đây

  • 16/07/2025

    Ăn rau quả nhiều màu sắc có lợi gì cho sức khỏe?

    Ăn rau quả nhiều màu sắc hay còn gọi là 'ăn cầu vồng' không chỉ đơn giản là cách trang trí món ăn hấp dẫn mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

  • 16/07/2025

    Sốt xuất huyết ở trẻ nhỏ: Những dấu hiệu cảnh báo không nên bỏ qua

    Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi rút Dengue gây ra, lây lan chủ yếu qua vết đốt của muỗi Aedes aegypti. Mặc dù bệnh có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, trẻ nhỏ lại là đối tượng đặc biệt dễ bị tổn thương do hệ miễn dịch còn non yếu.

  • 15/07/2025

    Các hoạt động thể thao dưới nước phù hợp cho người cao tuổi trong mùa hè

    Mùa hè với những ngày nắng nóng kéo dài không chỉ là thời điểm để thư giãn mà còn là cơ hội tuyệt vời để người cao tuổi tham gia các hoạt động thể thao dưới nước. Đây là hình thức vận động nhẹ nhàng, ít gây áp lực lên cơ thể, đồng thời mang lại nhiều lợi ích sức khỏe vượt trội.

  • 14/07/2025

    Bài tập tốt nhất cho chứng đau thắt lưng

    Đau thắt lưng là một trải nghiệm phổ biến đối với nhiều người. Nó thường có thể dẫn đến đau, ngứa ran hoặc tê ở phần thân dưới. Có nhiều nguyên nhân gây đau thắt lưng, phổ biến nhất bao gồm căng cơ, tư thế xấu và tuổi tác.

Xem thêm