Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Hạ phospho máu

Hạ phospho máu là tình trạng nồng độ phospho trong máu thấp bất thường. Tình trạng này thường gặp ở những người mắc các bệnh như: nhiễm trùng huyết hoặc nhiễm toan ceton do tiểu đường hoặc có thể xảy ra khi rối loạn sử dụng rượu.

Hầu hết phospho trong cơ thể bạn nằm trong xương. Một lượng nhỏ phospho được tìm thấy bên trong các tế bào. Hạ phospho máu có thể do nhiều nguyên nhân nhưng có xu hướng phổ biến hơn ở những bệnh nhân bị bệnh nặng. Nghiên cứu cho thấy hạ phospho máu có thể ảnh hưởng đến 15% số người được chăm sóc đặc biệt và tới 80% những người mắc chứng rối loạn sử dụng rượu, nhiễm toan ceton do tiểu đường hoặc nhiễm trùng huyết. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin về tình trạng hạ phospho máu, nguyên nhân cũng như cách chẩn đoán và điều trị.

Phân loại hạ phospho máu

Hạ phospho máu có thể là tình trạng cấp tính hoặc mãn tính. Ngoài ra, hạ phospho máu cũng có thể do di truyền. Hạ phospho máu có tính chất di truyền là một dạng bệnh hiếm gặp cũng có thể dẫn đến bệnh còi xương và mềm xương hay còn gọi là nhuyễn xương.

Hạ phospho máu có tính chất gia đình có các phân nhóm sau:

  • Hạ phospho máu di truyền liên quan đến nhiễm sắc thể X: Đây là thể phổ biến nhất, mặc dù vẫn còn hiếm, với tỷ lệ 1/20.000 trường hợp. Các nguồn khác cho thấy tỷ lệ phổ biến thậm chí còn thấp hơn.
  • Còi xương do giảm phospho máu di truyền trội (ADHR): Điều này cũng ảnh hưởng đến khoảng 1/20.000 trẻ sơ sinh.
  • Bệnh còi xương do giảm phospho máu di truyền với chứng tăng canxi niệu (HHRH): Điều này cũng được đặc trưng bởi lượng canxi trong nước tiểu cao và có tỷ lệ mắc bệnh thấp nhất là khoảng 1/250.000.

Đọc thêm bài viết: Mất bao lâu để giảm nồng độ cholesterol trong máu?

Nguyên nhân và tác nhân gây hạ phospho máu

Hạ phospho máu cấp tính là do sự vận chuyển phospho giữa các tế bào cùng với sự cạn kiệt khoáng chất trong thời gian dài. Hạ phospho huyết mãn tính xảy ra khi thận không thể tái hấp thu phospho. Trong các trường hợp hạ phospho máu không di truyền, tình trạng hạ phospho máu cấp tính có thể gặp trong các bệnh lý hoặc tình trạng như:

  • Nhiễm toan đái tháo đường (DKA)
  • Rối loạn sử dụng rượu
  • Bỏng nặng
  • Dinh dưỡng qua tĩnh mạch 
  • Ăn sau khi nhịn đói kéo dài
  • Nhiễm kiềm hô hấp nặng

 

Hạ phospho máu mãn tính có thể gặp trong các bệnh hoặc các tình trạng:

  • Mất cân bằng nội tiết tố như cường cận giáp hoặc hội chứng Cushing
  • Suy giảm magie, kali hoặc vitamin D trong cơ thể
  • Sử dụng thuốc trị hen suyễn theophylline
  • Dùng thuốc lợi tiểu và một số loại thuốc khác
  • Đói kinh niên
  • Sử dụng thuốc kháng axit lâu dài nhôm phosphat

Bất kỳ tác nhân nào trong số này cũng được coi là yếu tố nguy cơ gây hạ phospho máu.

Triệu chứng

Nhiều người bị hạ phospho máu thể nhẹ không có triệu chứng. Các triệu chứng có thể không xuất hiện cho đến khi mức phospho của bạn giảm xuống rất thấp. Các triệu chứng khi hạ phospho máu:

  • Yếu cơ
  • Mệt mỏi
  • Gãy xương
  • Đau xương
  • Chán ăn
  • Cáu gắt
  • Tê bì
  • Lú lẫn
  • Chậm phát triển và thấp hơn chiều cao bình thường ở trẻ em
  • Sâu răng hoặc mọc răng sữa muộn (trong tình trạng hạ phospho máu có tính chất di truyền)

Chẩn đoán

Chẩn đoán hạ phospho máu thường bắt đầu bằng xét nghiệm máu nếu nồng độ phospho giảm xuống dưới 2,5 mg/dL hoặc 0,81 mmol/L. Trong hầu hết các trường hợp, bác sĩ sẽ có thể dễ dàng xác định nguyên nhân của tình trạng này. Các vấn đề về dinh dưỡng hoặc các bệnh như tiểu đường thường khá rõ ràng.

Trong một số trường hợp, bác sĩ cũng có thể cho bạn làm xét nghiệm nước tiểu để kiểm tra lượng phospho được bài tiết qua nước tiểu trong 24 giờ. Nếu ít hơn 100 mg, bạn không bài tiết đủ. Nếu nhiều hơn 100 mg, điều đó có nghĩa là cơ thể bạn không tái hấp thu phospho đúng cách. Tùy thuộc vào các triệu chứng của bạn, bạn có thể cần xét nghiệm khác, chẳng hạn như kiểm tra xơ gan do lạm dụng rượu.

Đọc thêm bài viết: Chế độ ăn giúp làm giảm lượng triglyceride trong máu

Điều trị

Nếu một loại thuốc gây ra tình trạng hạ phospho máu, bạn sẽ cần phải ngừng dùng thuốc. Bạn có thể khắc phục các triệu chứng nhẹ và ngăn ngừa hạ phospho máu bằng cách bổ sung phospho vào chế độ ăn uống của mình. Sữa và các thực phẩm từ sữa khác là nguồn phospho tốt. Nếu mức vitamin D của bạn thấp, bạn cũng cần tăng lượng vitamin .

Nếu tình trạng hạ phospho máu nghiêm trọng, bạn có thể cần truyền phospho liều cao qua tĩnh mạch. Những người hạ phospho máu có tính di truyền sẽ cần bổ sung cả phospho và vitamin D để bảo vệ xương  và cần trám răng để bảo vệ răng khỏi bị sâu.

Các biến chứng và bệnh liên quan

Bạn cần phospho để duy trì xương khỏe mạnh. Thiếu phospho có thể dẫn đến yếu xương, gãy xương và tổn thương cơ. Tình trạng hạ phospho máu nghiêm trọng không được điều trị có thể ảnh hưởng đến hơi thở của bạn và có thể đe dọa đến tính mạng. Các biến chứng của chứng của hạ phospho máu: 

  • Tiêu cơ vân
  • Suy hô hấp
  • Rối loạn nhịp tim

Các câu hỏi thường gặp

Nguyên nhân chính gây hạ phospho máu là gì?

Hạ phospho máu cấp tính là do sự mất cân bằng giữa các tế bào dẫn đến giảm nồng độ phospho trong thời gian ngắn. Tình trạng hạ phospho máu mãn tính xảy ra khi thận không tái hấp thu được hết lượng phospho theo thời gian. Điều này có thể được gây ra bởi nhiều bệnh lý và cũng có thể là do di truyền.

Làm thế nào để bạn khắc phục tình trạng hạ phospho máu?

Để điều trị hạ phospho máu, bạn cần điều trị nguyên nhân cơ bản và bổ sung lượng phospho thiếu hụt khi cần thiết.

Hạ phospho máu có đe dọa tính mạng không?

Hạ phospho máu có thể dẫn đến suy tạng và tử vong trong mọt số trường hợp.

Chế độ ăn uống không phải là một liều thuốc chữa bệnh nhanh chóng, nhưng nó có khả năng cao giúp cải thiện tình trạng thiếu máu của bạn. Liên hệ ngay Trung tâm Điều trị Béo phì và Hội chứng chuyển hóa VIAM - Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM trực thuộc Viện Y học ứng dụng Việt Nam để khám, tư vấn chế độ dinh dưỡng cùng chuyên gia đầu ngành TẠI ĐÂY hoặc Hotline 0935 18 3939/ 024 3633 5678

BS Hoài Thu - Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Theo Healthline
Bình luận
Tin mới
  • 17/05/2025

    Chế độ ăn tham khảo với người mắc hội chứng thiên thần

    Tuy không có chế độ ăn kiêng đặc biệt nào có thể chữa khỏi hội chứng thiên thần nhưng dinh dưỡng hợp lý có thể giúp kiểm soát cân nặng, cải thiện giấc ngủ, quản lý táo bón và hỗ trợ phát triển nhận thức.

  • 17/05/2025

    Thanh thiếu niên và tuổi dậy thì

    Dậy thì là một giai đoạn quan trọng trong cuộc đời mỗi người, đánh dấu sự chuyển đổi từ trẻ em sang người trưởng thành. Đây là giai đoạn cơ thể có nhiều thay đổi về mặt thể chất và tâm sinh lý, đặt nền móng cho sức khỏe sinh sản và sức khỏe tổng quát trong tương lai. Việc thấu hiểu những biến đổi này, cùng với sự quan tâm, hỗ trợ từ gia đình và xã hội, sẽ giúp thanh thiếu niên vượt qua giai đoạn dậy thì một cách an toàn và khỏe mạnh.

  • 16/05/2025

    Chế độ ăn uống tốt cho bệnh nhân lao hạch

    Bệnh lao hạch gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe và khả năng ăn uống. Việc phát hiện sớm, điều trị đúng phác đồ và có chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp người bệnh nhanh phục hồi sức khỏe.

  • 16/05/2025

    Lý do bạn bị đầy hơi sau khi ăn salad

    Bạn có thể dùng salad như một bữa ăn lành mạnh hoặc món ăn kèm, nhưng salad có thể gây ra một số vấn đề về tiêu hóa tùy thuộc vào thành phần của nó. Rau và trái cây sống là những thực phẩm có thể gây đầy hơi và chướng bụng do một số hợp chất và vi khuẩn, và chúng có thể là lý do tại sao bạn có thể bị đau bụng dữ dội sau khi ăn salad.

  • 15/05/2025

    5 lợi ích sức khỏe của quả lê và những kiêng kỵ khi ăn lê

    Quả lê không chỉ đơn thuần là một loại trái cây ngon mà còn là một vị thuốc tự nhiên rất tốt cho sức khỏe.

  • 15/05/2025

    Bệnh lý mùa hè thường gặp

    Mùa hè là thời điểm tuyệt vời để tận hưởng những ngày dài đầy nắng, tham gia các hoạt động ngoài trời và thư giãn. Tuy nhiên, nhiệt độ và độ ẩm cao trong mùa hè cũng có thể gây ra một số vấn đề sức khỏe. Việc nhận biết các bệnh lý mùa hè phổ biến, nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng tránh sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.

  • 14/05/2025

    Chế độ ăn cho người bị chấy rận

    Chấy rận không chỉ gây ngứa ngáy khó chịu mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể. Chế độ ăn uống khoa học, giàu dinh dưỡng có thể giúp tăng cường sức đề kháng, giảm ngứa ngáy và hỗ trợ quá trình điều trị chấy rận hiệu quả hơn.

  • 14/05/2025

    Lợi ích sức khỏe của ngải cứu

    Ngải cứu là loại rau cũng như phương thuốc được dùng phổ biến trong đời sống người dân. Mặc dù ngải cứu đã được sử dụng nhiều trong y học phương Đông với nhiều công dụng tuyệt vời trong suốt chiều dài lịch sử, tuy nhiên y học hiện đại chưa chứng minh được tất cả những lợi ích cổ truyền của ngải cứu. Cùng tìm hiểu về loại cây này qua bài viết sau đây!

Xem thêm