Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Đông y chữa bệnh hen suyễn

Hen và suyễn là hai chứng bệnh cùng phát sinh chủ yếu từ tạng phế và hai tạng liên quan là tỳ và thận có những đặc điểm riêng biệt nhưng đều có thể sử dụng bài thuốc và châm cứu để điều trị.

Nguyên nhân mắc bệnh

Do cảm nhiễm ngoại tà, ăn uống thực phẩm lạ, khí hậu thay đổi thất thường, tiếp xúc với các chất lạ, lao động quá mức hoặc do sự biến động mối quan hệ tạng phủ, đặc biệt là hai tạng phế và thận làm cho phế khí không tuyên phát, không túc giáng được nên thận không nạp được khí gây hen suyễn. Ngoài hai tạng chủ yếu là phế và thận, tạng tỳ có liên quan mật thiết tới hen suyễn. Nếu tỳ hư không vận hóa được thủy thấp, thận dương hư không ôn ấm được tỳ dương để vận hóa thủy thấp và không khí hóa được tân dịch mà sinh ra đàm làm cho phế khí không túc giáng, không thông điều thủy đạo, đàm đọng nhiều gây hen suyễn. Mặt khác tâm khí hư cũng có thể làm cho phế khí suy mà sinh ra hen suyễn. Trên lâm sàng thường chia làm hai loại: Hen và suyễn. Hen có hen hàn và hen nhiệt. Suyễn có suyễn thực và suyễn hư.

Điều trị

Đối với hen

Hen hàn (lãnh háo): Do cảm nhiễm ngoại cảm phong hàn hoặc gặp phải các chất lạ do ăn uống, tiếp xúc hoặc do gió lạnh... gây ra khó thở khò khè, nằm ngồi không yên, ngực tức, đờm ít, trắng hoặc không có đờm, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch trầm trì. Phương pháp điều trị thường là giải biểu tán hàn, thông lợi phế khí. Có thể dùng bài thuốc “Tô tử giáng khí thang” bao gồm 8 vị thuốc: tô tử 12g dã dập, bán hạ chế 20g bỏ vỏ, đương quy, hậu phác 16g cạo vỏ, tiền hồ 16g, nhục quế 08g, trần bì 08g, cam thảo 08g. Tám vị thuốc này sắc với 1600 ml nước lấy 250ml. Uống ấm chia đều 5 lần, ngày uống 4 lần, tối uống 1 lần. Ngoài ra, cũng dùng châm cứu, châm tả các huyệt: Phế du, định suyễn, phong long, túc tam lý, thiên đột.

dong-y-chua-benh-hen-suyen-1

Hen nhiệt (nhiệt háo): Do nhiệt uất tích ở trong lại cảm phải phong tà gây ra khó thở khò khè, bứt rứt khó chịu, tức ngực, đờm vàng, rêu lưỡi vàng đục, chất lưỡi đỏ, mạch sác. Thường dùng thông lợi phế khí hóa đàm để điều trị. Dùng bài thuốc “Bạch quả định suyễn thang” bao gồm bạch quả nhân 08g, hoàng cầm 16g, hạnh nhân 12g, tang bạch bì 20g, tô tử 12g, cam thảo 08g, ma hoàng 12g, bán hạ 16g, khoản đông hoa 08g. Cách bào chế: ma hoàng bỏ mắt, hạnh nhân bỏ vỏ, tô tử dã dập, bán hạ chế. Chín vị trên cho vào nồi sắc với 1700ml nước, bỏ bã lấy 250ml, uống ấm chia đều 5 lần, ngày uống 3 lần, tối uống 2 lần. Nếu dùng châm cứu thì thâm tả các huyệt: Định suyễn, khúc trì, túc tam lý, phong long, thiên đột.

Đối với suyễn

Suyễn thực: Do phòng hàn uất ở trong phế, khí nghịch lên gây suyễn, thở gấp có tiếng rít, há miệng, không nằm được, tức ngực, phải ngồi phục mới thở được. Người mệt mỏi, đờm trắng, suyễn thực bệnh chủ yếu ở phế. Phương pháp điều trị bao gồm lợi phế, giáng khí, định suyễn và dùng bài thuốc “Tam ao thang”  bằng cách bào chế ma hoàng 24g bỏ mắt, hạnh nhân 24g bỏ vỏ, cam thảo 24g sắc với 900ml nước, lọc bỏ bã lấy 120ml uống ấm chia đều 2 lần, lần 1 nếu uống sau 30 phút suyễn thở hết hoặc giảm 7-8 phần, thuốc còn lại chia đều 2 lần uống trong ngày. Nếu lần 1 uống sau 2 giờ  suyễn chưa cắt thì uống hết phần còn lại. Thực hiện châm cứu, châm tả các huyệt định suyễn, thiên đột, phong long, túc tam lý.

Suyễn hư: Cơn suyễn ngắn yếu, người rất mệt, hụt hơi, nói phều phào, tinh thần yếu đuối, vận động mạnh cơn suyễn tăng. Bệnh nặng thì hai mu chân sưng, người ớn lạnh, mạch vi tế. Suyễn hư bệnh chủ yếu ở thận và phế. Nếu thiên về phế hư thì cần bổ khí sinh tân với bài thuốc “Sinh mạch tán”. Châm cứu thực thiện châm bổ, ôn châm các huyệt chiên trung, túc tam lý, tam âm giao, phế du. Nếu thiên về thận hư thì cần bổ hỏa trợ dương dùng bài thuốc Kim quỹ thận khí gia giảm; Châm cứu bao gồm châm bổ các huyệt phế du, thận du, ôn châm huyệt mệnh môn, phục lưu.

Chú ý: Trong điều trị hen suyễn, đang trong cơn phải cắt được cơn, định được suyễn sau đó tìm nguyên nhân cụ thể để chữa.

Phòng bệnh thế nào?

Loại bỏ đờm rãi, nằm hổ phục hoặc nghển cổ để dễ thở. Tránh gió lạnh và khi thời tiết thay đổi. Buổi sáng khi mới ngủ dậy không ra ngoài trời sớm, không uống nước lạnh, giữ ấm cổ. Kiêng không ăn các thức ăn lạ, thịt chó, thịt trâu nhưng vẫn cần ăn đủ chất dinh dưỡng cho cơ thể. Vận động nhẹ nhàng, nghỉ ngơi và luyện tập đều đặn.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Các thuốc chống dị ứng đến từ thiên nhiên

TTND.BS. Trần Văn Bản - Theo Sức khỏe & Đời sống
Bình luận
Tin mới
  • 20/06/2025

    Trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu ảnh hưởng đến trẻ khi trưởng thành như thế nào?

    Trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu là những sự kiện tiêu cực xảy ra trong độ tuổi từ 1 đến 17 tuổi. Những trải nghiệm tiêu cực này ảnh hưởng đến não bộ và sức khỏe của trẻ khi chúng lớn lên thành người trưởng thành và gây nên các vấn đề về sức khỏe tâm thần hoặc các bệnh lý mãn tính. Đọc bài viết sau để hiểu thêm về các vấn đề mà trẻ có thể gặp phải lúc trưởng thành khi có các trải nghiệm tiêu cực thời thơ ấu!

  • 19/06/2025

    Cập nhật nghiên cứu về mối liên quan giữa vitamin K2 và nguy cơ thấp còi

    Nói đến phát triển chiều cao, chắc chắc phải nói đến canxi và vitamin D – những thành phần cốt lõi cho sự phát triển và duy trì sức khỏe của xương. Các bằng chứng khoa học gần đây chứng minh rằng, cùng với canxi và vitamin D còn có vai trò vô cùng quan trọng của vitamin K2. Một số nghiên cứu gần đây đã cho thấy vitamin K2 có thể tác động trực tiếp đến sự tăng trưởng chiều cao của trẻ, đặt ra vấn đề cấp thiết cần cung cấp đủ K2 trong những giai đoạn vàng của sự phát triển ở trẻ nhỏ.

  • 19/06/2025

    Sử dụng D3K2 hiệu quả: Vai trò của công nghệ tiên tiến

    Vitamin D3 và K2 là hai vi chất thiết yếu giúp trẻ phát triển hệ xương chắc khỏe và tăng trưởng chiều cao tối ưu. Tuy nhiên, không phải cứ bổ sung là cơ thể sẽ hấp thu hiệu quả. Thực tế, cả vitamin D3 và K2 đều là vitamin tan trong dầu, và đặc tính này khiến chúng rất khó hấp thu qua đường tiêu hóa, đặc biệt là ở trẻ nhỏ. Việc bổ sung mà không có sự hỗ trợ của công nghệ có thể dẫn đến hấp thu kém, giảm hiệu quả và gây lãng phí.

  • 19/06/2025

    5 loại rau đặc biệt tốt cho gan

    Các bệnh về gan ngày càng gia tăng, ảnh hưởng đến hàng triệu người trên toàn cầu. Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe của gan.

  • 19/06/2025

    Làm thế nào để trung hòa tác dụng của Caffeine?

    Có thể bạn uống quá liều cà phê hay uống một ly nước tăng lực, bạn gặp dấu hiệu run rẩy, nhịp tim không đều, đau bụng và các tác dụng phụ khác của caffeine. Từ việc uống nước đến ăn chuối, hãy tìm hiểu cách thực sự hiệu quả để trung hòa tác dụng của quá nhiều caffeine.

  • 19/06/2025

    Lựa chọn vitamin D3 K2: Đừng chỉ nhìn vào nhãn, hãy xem kỹ chất lượng nguyên liệu

    Vitamin D3 (cholecalciferol) và vitamin K2 (menaquinone) là hai vi chất dinh dưỡng đóng vai trò thiết yếu trong quá trình chuyển hóa canxi và phát triển hệ xương. Trong bối cảnh trẻ em có xu hướng giảm đáng kể tiếp xúc với ánh nắng tự nhiên (nguồn tổng hợp chính của vitamin D3) và chế độ ăn uống của trẻ không đảm bảo đủ lượng vitamin K2, việc bổ sung phối hợp hai vi chất này thông qua các sản phẩm bổ sung ngày càng được quan tâm của các chuyên gia dinh dưỡng nhi khoa cũng như các bậc cha mẹ.

  • 18/06/2025

    6 cách ăn uống để hạn chế suy thận ở người trẻ

    Suy thận thường được coi là bệnh của người lớn tuổi nhưng thực tế, các yếu tố nguy cơ và thói quen ăn uống không lành mạnh ở một bộ phận người trẻ có thể âm thầm dẫn đến suy thận.

  • 18/06/2025

    Tiêm chủng vaccine có thật sự cần thiết?

    Trong suốt lịch sử y học, tiêm chủng được coi là một trong những phát minh quan trọng nhất, mang lại khả năng phòng ngừa các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Tuy nhiên, trên thực tế, vẫn tồn tại không ít lo ngại và hiểu lầm về quy trình và tác dụng của việc tiêm vaccine.

Xem thêm