Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Dậy thì sớm ở trẻ em gái đang trở nên phổ biến hơn?

Trẻ em gái dậy thì sớm phải đối mặt với rất nhiều nguy cơ, cả về sức khỏe thể chất lẫn tinh thần.

Dậy thì sớm ở trẻ em gái đang trở nên phổ biến hơn?

Theo thống kê tại Mỹ, 16% trẻ em gái ở Mỹ bắt đầu phát triển ngực ở tuổi lên 7, còn  ở tuổi lên 8 là 30%. Dường như trẻ em gái hiện nay bắt đầu dậy thì sớm hơn, không chỉ ở Mỹ mà ở cả các nước đang phát triển như Việt Nam.

Tất cả các nhà khoa học đều đồng ý rằng, dậy thì sớm ở trẻ em gái đang gia tăng nhanh nhưng họ chưa thống nhất được về lý do chính xác gây ra tình trạng này. Có phải do dinh dưỡng kém và thiếu tập luyện thể thao làm tình trạng béo phì gia tăng? Có phải do sử dụng quá nhiều nước ngọt? Có phải do một số chất hóa học phơi nhiễm trong cuộc sống hàng ngày làm rối loạn nội tiết? Thậm chí, một số nhà nghiên cứu cho rằng, dậy thì sớm có thể có nguyên nhân là do các yếu tố xã hội như gia đình hoặc thậm chí là do căng thẳng.

Dậy thì ở trẻ em gái được đặc trưng bởi 3 yếu tố: phát triển ngực, xuất hiện lông ở vùng kín và bắt đầu có chu kỳ kinh nguyệt. Những năm 1700, nữ giới có kinh nguyệt khi 17-18 tuổi, nhưng đến những năm 1800, thì độ tuổi trung bình bắt đầu có kinh ở nữ giới là 16-17 tuổi.

Cân nặng đóng vai trò trong việc dậy thì sớm là vì khi cơ thể có quá nhiều calo thừa (lượng calo đủ để nuôi dưỡng thai nhi, nếu mang thai) thì các mô mỡ sẽ giải phóng tín hiệu vào dòng máu. Những tín hiệu này sẽ báo cho não biết cơ thể đã sẵn sàng phát triển về mặt sinh dục và có thể xuất hiện tình trạng dậy thì sớm. Ngược lại, dậy thì muộn lại có thể sẽ xảy ra với những bé gái mắc chứng chán ăn do khi cơ thể bị thiếu calo, phản ứng đầu tiên của cơ thể sẽ là giảm lượng hormone sinh dục và dẫn đến những biểu hiện dậy thì sẽ xuất hiện muộn hơn.

Leptin, một loại protein cũng được sản xuất ra bởi các mô mỡ cũng có liên quan đến việc điều chỉnh việc tích trữ mỡ trong cơ thể, cũng là một yếu tố ảnh hưởng trong việc dậy thì sớm. Trẻ em béo phì thường có lượng protein leptin cao hơn, tình trạng này có thể sẽ kích thích sự giải phóng nhiều hơn và sớm hơn 3 loại hormone chính trong tuổi dậy thì là hormone giải phóng gonadotropin tuyến dưới đồi, hormone luteinizing và hormone kích thích nang trứng.

Những tác động của tình trạng dậy thì sớm

Có rất nhiều lý do tại sao nhiều người không muốn con cái của mình dậy thì sớm, phổ biến là những lý do sau đây:

  • Trẻ em gái dậy thì sớm thường sẽ tự ti hơn, dễ bị rối loạn tâm lý hơn và có nguy cơ trầm cảm cao hơn.
  • Những trẻ em gái dậy thì sớm cũng thường sẽ bị ảnh hưởng bởi những bạn bè lớn tuổi hơn, do vậy, có thể sẽ bắt đầu quan hệ tình dục, lạm dụng chất cấm và có những hành động bộc phát ở lứa tuổi sớm hơn.
  • Nguy cơ bị bệnh tim mạch cũng có thể sẽ tăng cao hơn ở những trẻ em gái dậy thì sớm.

Cuối cùng, dậy thì sớm thường có liên quan đến tình trạng giảm tầm vóc khi trưởng thành do trẻ dậy thì sớm thường đi kèm với tăng trưởng và phát triển xương sớm, sau đó sẽ dừng lại sớm hơn so với những trẻ dậy thì bình thường. Trẻ dậy thì sớm thường sẽ có khoảng thời gian tiền dậy thì ngắn hơn. Và đã có những mối liên quan được chỉ ra rằng, những người thấp bé thường là những trường hợp dậy thì sớm nhất và nghiêm trọng nhất.

Ăn nhiều thịt có thể là một yếu tố nguy cơ

Một nghiên cứu năm 2010 xuất bản trên tạp chí Public Health Nutrition, nghiên cứu trên 3.000 trẻ em gái, đã chỉ ra rằng, những trẻ ăn 8 khẩu phần thịt một tuần từ khi lên 3 tuổi và những trẻ ăn 12 khẩu phần thịt một tuần từ khi lên 7 tuổi thường sẽ có khả năng xuất hiện chu kỳ kinh nguyệt sớm hơn. Trên thực tế, nếu trẻ ăn một chế độ ăn nhiều thịt từ khi trẻ lên 7, thì nguy cơ có chu kỳ kinh nguyệt sớm của trẻ sẽ là 75%. Điều này đặc biệt đúng nếu thịt được tiêu thụ là loại thịt chứa nhiều hormone tăng trưởng. Các loại hormone tăng trưởng thường được sử dụng trong thịt bao gồm estradiol và progesterone (hormone sinh dục tự nhiên của nữ giới), testosterone (hormone sinh dục tự nhiên của nam), zeranol, trenbolone acetate và melengesterol (các hormone tổng hợp kích thích động vật phát triển nhanh hơn).

Mặc dù có một số mối lo ngại về việc tiêu thụ đậu nành – loại thực phẩm có chứa một chất gần giống với estrogen, cũng có thể là nguyên nhân của tình trạng dậy thì sớm, thì một nghiên cứu tiến cứu gần đây trong chương trình BCERP của Anh cho thấy rằng, việc tiêu thụ đậu nành không những không gây ra dậy thì sớm mà có thể còn trì hoãn hiện tượng dậy thì ở trẻ em gái. Ngoài ra, có một số bằng chứng cho thấy phụ nữ tiêu thụ nhiều đậu nành từ khi còn trẻ sẽ có nguy cơ ung thư vú thấp hơn.

Các yếu tố gây ảnh hưởng đến hệ nội tiết

Các yếu tố như béo phì và ăn nhiều thịt từ lâu đã được biết đến là có thể gây ảnh hưởng đến hệ nội tiết và các hormon của cơ thể. Tuy nhiên, các chất độc gây ảnh hưởng đến hệ nội tiết có trong các sản phẩm hóa mỹ phẩm hàng ngày như xà phòng rửa tay, dầu gội, mỹ phẩm, đồ nhựa thì mới chỉ được biết đến gần đây. Các chất hóa học có cấu trúc gần giống estrogen và có khả năng gây mất cân bằng hormone trong cơ thể đang có mặt ở khắp mọi nơi, từ thảm trải sàn, ghế dài, đồ nhựa đựng thực phẩm cho tới các loại hóa đơn, biên lai tại các nhà ga, cửa hàng, trung tâm thương mại.

Năm 2012, một nghiên cứu củaTrung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC) đã chỉ ra rằng, dichlorobenzene – một loại dung môi được sử dụng trong các loại băng phiến, các viên khử mùi toilet và các loại nước xịt phòng có liên quan đến tình trạng dậy thì sớm. Dichlorobenzene là một chất gây ô nhiễm phổ biến ở trong nhà. Các loại xét nghiệm trên toàn nước Mỹ cho thấy rằng, lượng dichlorobenzene tồn dư được thấy trong 98% số người làm xét nghiệm. Chất hóa học này cũng có thể truyền qua thai nhi và được tìm thấy rất phổ biến trong sữa mẹ.

Dậy thì sớm cũng liên quan đến rất nhiều các chất gây ảnh hưởng đến hệ nội tiết khác

Trong một nghiên cứu năm 2011, một thiếu nữ có hàm lượng BFR (brominated flame retardants) cao đã có chu kỳ kinh nguyệt đầu tiên sớm hơn những bạn bè đồng trang lứa. Những em gái đã từng tiếp túc với PBB từ khi còn ở trong bụng mẹ (do mẹ ăn phải các loại thực phẩm có chứa chất hóa học này) cũng sẽ có kinh sớm hơn, theo một nghiên cứu năm 1973 tại Michigan.

Từ khi còn ở trong bụng mẹ, tiếp xúc với thuốc trừ sâu DDT cũng liên quan đến tình trạng có kinh sớm trong một nghiên cứu về mẹ và con gái tại Great Lake trong những năm 1970 và 1980. Và kể cả ở động vật, thì tình trạng dậy thì sớm cũng có thể bị ảnh hưởng bởi những chất hóa học này.

Lưu ý thêm rằng, mặc dù tinh dầu của cây trà và hoa oải hương được coi là tự nhiên, nhưng cũng có một số nghiên cứu chứng minh chúng có liên quan đến tình trạng dậy thì sớm.

Các yếu tố liên quan đến gia đình

Căng thẳng về mặt cảm xúc trong gia đình của trẻ em gái (do có nhiều mâu thuẫn gia đình) cũng có thể là một yếu tố dẫn đến dậy thì sớm. Một bé gái lớn lên mà không có người bố đẻ của mình sẽ có nguy cơ có kinh nguyệt trước 12 tuổi cao gấp đôi so với những bé gái lớn lên có bố đẻ ở bên cạnh. Sự có mặt của bố đẻ trong gia đình không liên quan đến căng thẳng về mặt cảm xúc nhưng có liên quan đến tuổi dậy thì.

Một số nghiên cứu thậm chí còn chỉ ra rằng, những bà mẹ đơn thân thường xuyên bị stress sẽ có xu hướng cho các bé gái ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn và chứa nhiều dầu mỡ hơn, và việc này có liên quan đến tình trạng dậy thì sớm.

Điều trị dậy thì sớm thông qua thay đổi lối sống

Mặc dù có một số loại thuốc bác sỹ có thể sẽ kê đơn cho những bé gái bị dậy thì sớm, nhưng dự phòng tình trạng này rõ ràng là một biện pháp được khuyến khích và sẽ có hiệu quả hơn.

Hãy bắt đầu bằng việc để các bé gái sống trong một ngôi nhà an toàn (không có chứa các chất hóa học gây ảnh hưởng đến hệ nội tiết) và một bữa ăn an toàn (không có chữa các chất hóa học, các loại hormone tăng trưởng và không chứa quá nhiều calo). Tạo một môi trường sống ổn định, lành mạnh và giảm căng thắng, stress cũng được cho là có hiệu quả cao trong phòng ngừa dậy thì sớm. 

Tham khảo thêm thông tin tại bài viếtNhững thắc mắc thường gặp về phát triển ngực ở tuổi dậy thì

Ths.Bs.Trần Thu Nguyệt - Viện Y học ứng dụng Việt Nam
Bình luận
Tin mới
  • 11/07/2025

    Những dấu hiệu của tình yêu thái quá và cách xử lý

    Việc ai đó thể hiện tình cảm với bạn có thể khiến bạn cảm thấy vui vẻ và phấn khích khi bạn đang trong giai đoạn đầu của một mối quan hệ mới. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải phân biệt sự mới lạ của một mối quan hệ mới với các hành vi thái quá.

  • 10/07/2025

    Vận động cùng con - giải pháp gắn kết tình cảm gia đình

    Trong cuộc sống hiện đại, khi thời gian dành cho gia đình ngày càng bị thu hẹp bởi công việc và các thiết bị điện tử, việc tìm kiếm một hoạt động vừa tốt cho sức khỏe vừa giúp gắn kết tình cảm cha con trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

  • 10/07/2025

    Cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng

    Những ngày hè đầy nắng là thời điểm lý tưởng để đưa trẻ ra ngoài chơi, đi biển, cắm trại, picnic,... Tuy nhiên, dành quá nhiều thời gian dưới ánh nắng mặt trời có thể khiến trẻ dễ bị cháy nắng. Cháy nắng nặng không chỉ gây khó chịu mà còn có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe về da cho trẻ. Cùng đọc bài viết sau đây để biết cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng.

  • 09/07/2025

    Đau đầu do thời tiết nóng bức: Nguy cơ tiềm ẩn và giải pháp phòng ngừa hiệu quả

    Mùa hè mang theo những ngày nắng kéo dài, không khí oi bức và nền nhiệt độ cao, tạo nên nhiều thách thức đối với sức khỏe con người. Một trong những ảnh hưởng phổ biến nhưng ít được chú ý là tình trạng đau đầu do nóng.

  • 08/07/2025

    Các nguồn cung cấp chất béo cho cơ thể

    Chất béo là một trong ba nhóm dưỡng chất thiết yếu, cùng với carbohydrate và protein, có vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động sống của cơ thể con người.

  • 08/07/2025

    Đột quỵ nhiệt: Nguy hiểm tiềm ẩn trong mùa nắng nóng

    Mùa hè đến, cái nắng gay gắt không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi mà còn tiềm ẩn những mối nguy hiểm khôn lường đối với sức khỏe, trong đó đột quỵ nhiệt là một trong những tình trạng đáng lo ngại nhất.

  • 08/07/2025

    Loại cá nhỏ bé có nhiều lợi ích với sức khỏe

    Cá cơm là một nguồn dinh dưỡng ấn tượng, mang lại những lợi ích sức khỏe đáng ngạc nhiên.

  • 08/07/2025

    Kháng sinh và những điều cần biết cho người trưởng thành

    Kháng sinh (hay thuốc kháng sinh) đóng vai trò then chốt trong y học hiện đại, giúp điều trị hiệu quả các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn.

Xem thêm