Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

COVID-19 ảnh hưởng đến mắt thế nào?

Mắt là một trong những cơ quan đầu tiên trong cơ thể bị virus SARS-CoV-2 "tấn công". Bởi thế những dấu hiệu sớm của COVID-19 cũng thể hiện ở mắt nhưng nhiều khi người bệnh không biết hoặc bỏ qua.

Ngay từ khi dịch mới bùng phát người ta đã tìm thấy virus SARS-CoV-2 tại mắt, chính nó gây ra viêm kết mạc, cũng là biểu hiện sớm của bệnh COVID-19 trên người nhiễm SARS-CoV2.

Virus được phân lập từ các bệnh phẩm thuộc bề mặt nhãn cầu như nước mắt, kết mạc, cũng dễ hiểu vì bề mặt nhãn cầu chính là bộ phận phơi nhiễm với môi trường có virus nhiều.

Thêm nữa, biểu hiện tại mắt không chỉ là bề mặt nhãn cầu mà còn là các bộ phận phía sau, cũng được khuyến cáo nên đề phòng và phát hiện sớm.

1. Những biểu hiện trên bề mặt nhãn cầu

Viêm kết mạc với các dấu hiệu đỏ mắt, phù kết mạc, cảm giác có cát trong mắt, ra gỉ, chảy nước mắt được xem là có vai trò của SARS-CoV-2.

Do các tế bào giác mạc và kết mạc có nhiều các thụ thể ACE2 và TMPRSS2 nên việc xâm nhập các virus dòng corona có các gai protein như SAR-CoV-2 sớm và rầm rộ. Sau đó là các biểu hiện đáp ứng miễn dịch tại chỗ đa dạng như đỏ mắt, chảy nước mắt, phù kết mạc.

Viêm kết mạc được coi là biểu hiện của COVID-19 với các thống kê khá khác biệt với tỷ lệ mắc từ 1% đến 63,6%. Đa phần viêm kết mạc là nhẹ hoặc không có triệu chứng, chỉ có 3% chuyển nặng.

Viêm kết mạc với các dấu hiệu đỏ mắt, phù kết mạc, cảm giác có cát trong mắt, ra gỉ, chảy nước mắt do virus trực tiếp gây ra hay còn phải phân biệt với viêm kết mạc bội nhiễm, do rối loạn miễn dịch, do những bất lợi của thở máy và điều trị tích cực… vẫn còn nhiều bàn cãi. Tuy nhiên, có vẻ không phải là 'tội lỗi' riêng của virus, vì xét nghiệm PCR (theo một nghiên cứu của Trung Quốc) chỉ tìm thấy 16.7% virus trên kết mạc của người bị COVID trong khi đó ở dịch tỵ hầu là 91,7%.

Bên cạnh biểu hiện kết mạc, bệnh nhân bị COVID có thể bị viêm kết giác mạc hay viêm thượng củng mạc cùng do một cơ chế là phản ứng miễn dịch và viêm không được kiểm soát.

2. Biểu hiện bệnh COVID-19 trên màng bồ đào

Các thụ thể ACE2 cũng có mặt ở màng bồ đào, là vị trí giải phẫu mà virus có thể xâm nhập. Sau giai đoạn đầu gây bệnh cho kết mạc, virus có thể gây viêm màng bồ đào, với các biểu hiện đa dạng:

  • Giảm thị lực

  • Tyndall tiền phòng

  • Dính sau

  • Viêm dịch kính

  • Viêm gai thị

  • Viêm võng mạc quanh gai thị

  • Dịch dưới võng mạc.

3. Tổn thương ở võng mạc mắt do COVID-19

Khảo sát trên OCT (chụp cắt lớp võng mạc) của một số bệnh nhân COVID, người ta thấy có tăng phản xạ chứng tỏ có tổn thương lớp tế bào hạch võng mạc và lớp rối trong. Khám đáy mắt có thể xuất hiện các xuất tiết cục bông, các vi xuất huyết dọc các cung mạch máu gợi ý có thiểu máu võng mạc, xuất huyết dạng ngọn lửa và xuất huyết vùng hoàng điểm với xuất tiết cứng. Mặc dù có tất cả những tổn thương trên nhưng thị lực các bệnh nhân này không hề giảm sút. Có một báo cáo riêng lẻ về trường hợp nghi viêm hoại tử võng mạc do VZV, có lẽ là nhiễm trùng cơ hội trên bệnh nhân COVD-19 đã sử dụng thuốc ức chế miễn dịch.

Chụp OCT có thể phát hiện tổn thương võng mạc ở bệnh nhân COVID-19.

4. Tổn hại thần kinh nhãn khoa

Tổn hại thần kinh nhãn khoa trên bệnh nhân COVID được các tài liệu nhắc đến là liệt vận nhãn, song thị, liệt thần kinh sọ, mất thị lực đột ngột, tổn hại phản xạ đồng từ.

Hội chứng Miller Fisher (MFS) một dạng của hội chứng Guilain- Barre biểu hiện bằng tam chứng: liệt vận nhãn, mất điều hòa vận động, mất phản xạ cả hai bên được ghi nhận trên một bệnh nhân. Sau đó bệnh cảnh lui giảm nhờ tiêm huyết thanh miễn dịch.

Song thị (nhìn thấy 2 hình của cùng 1 vật) và liệt vận nhãn do liệt dây thần kinh sọ não cũng được ghi nhận trên bệnh nhân COVID. Trên phim MRI thì T2, thì cường tín hiệu thấy dây thần kinh vận nhãn sưng phồng. Giai đoạn muộn có thể thấy cơ thẳng ngoài teo mỏng. Các rối loạn trên phần lớn sẽ biến mất khi bệnh phục hồi hoàn toàn. Tình trạng song thị cá biệt còn có thể do nhược cơ sau nhiễm trùng, thấy kháng thể kháng thụ thể acetycholine xuất hiện sau nhiễm COVID 2 tháng, điều trị tốt bằng tiêm globuline miễn dịch và tĩnh mạch pyridostigmine. Giảm thị lực đột ngột hai bên còn có thể do viêm tủy - thần kinh thị giác nhưng nhanh chóng phục hồi nhờ điều trị metylprednisolon tĩnh mạch và uống giảm liều.

Giảm thị lực đột ngột còn phải truy cứu đến tình trạng tăng đông máu, vốn gây một loạt các hệ lụy trên toàn thân. Tại mắt có thể gây ra tắc mạch và huyết khối võng mạc. Tắc động mạch mắt, động mạch trung tâm võng mạc, thiếu máu võng mạc và thị thần kinh đều có thể gặp. Cao hơn nữa là tai biến mạch máu của thần kinh trung ương, tình trạng rối loạn đông máu có thể gây nhồi máu vỏ não thị giác tại thùy chẩm, gây mù đột ngột hai bên.

Hiện tượng đồng tử Adie cũng được ghi nhận lác đác trên bệnh nhân COVID-19.

5. Với hốc mắt

Mặc dù liên quan không rõ ràng nhưng một số bệnh lý hốc mắt cũng hay xảy ra trên bệnh nhân COVID. Lý do phức tạp nhưng có lẽ là do tình trạng bất động lâu ngày, yếu tố tăng nặng toàn thân, dùng các thuốc ức chế miễn dịch đã làm viêm tổ chức hốc mắt, hay xảy ra trên bệnh nhân trẻ.

Một loạt các ca nhiễm nấm miệng họng và hốc mắt đã được ghi nhận ở Ấn Độ, có lẽ do dùng quá nhiều kháng sinh và steroids, cơ địa đái tháo đường. Một khi đã nhiễm nấm hốc mắt khả năng phải nạo vét tổ chức hốc mắt là rất cao, tiên lượng sinh mạng cũng rất nặng nề. Vì vậy khi một bệnh nhân có đái tháo đường bị nhiễm COVID-19 cần theo dõi kỹ các biến chứng về hốc mắt như: phù mi, lồi mắt, hở giác mạc, giảm thị lực và vận nhãn.

Tóm lại, đại dịch COVID-19 vẫn còn phức tạp và có thể lại xuất hiện thêm biến chủng mới. Với chuyên khoa mắt, hiểu biết về các tác động của COVID-19 đã có nhưng sẽ còn cần thêm các nghiên cứu tiếp theo.

Tham khảo thêm thông tin bài viết: Đau mắt đỏ có phải là triệu chứng COVID-19 hay không?

TS.BS. Hoàng Cương - Bệnh viện Mắt trung ương - Theo suckhoedoisong.vn
Bình luận
Tin mới
  • 14/07/2025

    Bài tập tốt nhất cho chứng đau thắt lưng

    Đau thắt lưng là một trải nghiệm phổ biến đối với nhiều người. Nó thường có thể dẫn đến đau, ngứa ran hoặc tê ở phần thân dưới. Có nhiều nguyên nhân gây đau thắt lưng, phổ biến nhất bao gồm căng cơ, tư thế xấu và tuổi tác.

  • 13/07/2025

    Lựa chọn trang phục và phụ kiện chống nắng hiệu quả cho thanh thiếu niên

    Mùa hè đến mang theo cái nắng gay gắt, đặc biệt tại Việt Nam – nơi khí hậu nhiệt đới khiến bức xạ tia cực tím (UV) đạt mức cao trong nhiều tháng. Đối với thanh thiếu niên lứa tuổi năng động, thường xuyên tham gia các hoạt động ngoài trời như thể thao, dã ngoại hay đi học việc bảo vệ làn da và sức khỏe trước tia UV là vô cùng cần thiết.

  • 12/07/2025

    Chất tạo ngọt nhân tạo làm thúc đẩy cơn đói, khiến bạn ăn nhiều hơn

    Một nghiên cứu mới đã tìm hiểu cách thức sucralose, một chất tạo ngọt không calo, ảnh hưởng đến các tín hiệu não bộ liên quan đến cảm giác đói.

  • 11/07/2025

    Những dấu hiệu của tình yêu thái quá và cách xử lý

    Việc ai đó thể hiện tình cảm với bạn có thể khiến bạn cảm thấy vui vẻ và phấn khích khi bạn đang trong giai đoạn đầu của một mối quan hệ mới. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải phân biệt sự mới lạ của một mối quan hệ mới với các hành vi thái quá.

  • 10/07/2025

    Vận động cùng con - giải pháp gắn kết tình cảm gia đình

    Trong cuộc sống hiện đại, khi thời gian dành cho gia đình ngày càng bị thu hẹp bởi công việc và các thiết bị điện tử, việc tìm kiếm một hoạt động vừa tốt cho sức khỏe vừa giúp gắn kết tình cảm cha con trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

  • 10/07/2025

    Cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng

    Những ngày hè đầy nắng là thời điểm lý tưởng để đưa trẻ ra ngoài chơi, đi biển, cắm trại, picnic,... Tuy nhiên, dành quá nhiều thời gian dưới ánh nắng mặt trời có thể khiến trẻ dễ bị cháy nắng. Cháy nắng nặng không chỉ gây khó chịu mà còn có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe về da cho trẻ. Cùng đọc bài viết sau đây để biết cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng.

  • 09/07/2025

    Đau đầu do thời tiết nóng bức: Nguy cơ tiềm ẩn và giải pháp phòng ngừa hiệu quả

    Mùa hè mang theo những ngày nắng kéo dài, không khí oi bức và nền nhiệt độ cao, tạo nên nhiều thách thức đối với sức khỏe con người. Một trong những ảnh hưởng phổ biến nhưng ít được chú ý là tình trạng đau đầu do nóng.

  • 08/07/2025

    Các nguồn cung cấp chất béo cho cơ thể

    Chất béo là một trong ba nhóm dưỡng chất thiết yếu, cùng với carbohydrate và protein, có vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động sống của cơ thể con người.

Xem thêm