Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Chỉ số Phosphatase kiềm (ALP) là gì?

Phosphatase kiềm (ALP) là một loại enzyme được tìm thấy trên khắp cơ thể bạn. Xét nghiệm máu đo mức ALP trong máu đến từ gan và xương của bạn và đây là một trong những xét nghiệm thông dụng và có nhiều giá trị. Nồng độ ALP cao trong máu có thể chỉ ra bệnh gan hoặc một số rối loạn về xương.

Phosphatase kiềm (ALP) là gì?

Phosphatase kiềm (ALP) là một loại enzyme được tìm thấy trên khắp cơ thể bạn. Enzyme là một loại protein trong tế bào hoạt động như một chất xúc tác và cho phép một số quá trình sinh hóa diễn ra trong cơ thể. Có hàng ngàn enzyme khắp cơ thể bạn và có chức năng quan trọng.

Mặc dù phosphatase kiềm đã được nghiên cứu trong nhiều thập kỷ, nhưng các nhà nghiên cứu vẫn chưa biết chức năng chính xác của ALP. Tuy nhiên, họ tin rằng nó đóng vai trò quan trọng đối với nhiều quá trình khác nhau trong cơ thể.

ALP thường được coi là men gan vì nó chủ yếu được tìm thấy trong gan của bạn. Tuy nhiên, nó cũng tồn tại ở những nơi sau:

  • Ống mật
  • Xương
  • Thận
  • Ruột
  • Nhau thai ở người mang thai

Mức ALP bất thường trong máu có thể phản ánh tổn thương mô hoặc sự gián đoạn các quá trình bình thường của cơ thể.

Xét nghiệm máu phosphatase kiềm (ALP) là gì?

Xét nghiệm phosphatase kiềm (ALP) đo lượng ALP trong máu của bạn. Mặc dù ALP tồn tại khắp cơ thể bạn, nhưng hai nguồn ALP chính trong máu là gan và xương. Nồng độ ALP cao có thể chỉ ra bệnh gan hoặc một số rối loạn về xương, nhưng xét nghiệm ALP đơn thuần không thể chẩn đoán được bệnh lý.

Có hai loại xét nghiệm máu phosphatase kiềm (ALP) chính: ALP tổng quát (xét nghiệm phổ biến hơn) và xét nghiệm isoenzym ALP.

Trong khi xét nghiệm ALP chỉ đo mức ALP trong máu của bạn, xét nghiệm isoenzym ALP có thể phân biệt giữa các loại phosphatase kiềm dựa trên nơi chúng bắt nguồn trong cơ thể bạn.

Bác sĩ có thể yêu cầu bạn trải qua xét nghiệm isoenzym ALP để theo dõi nếu bạn có mức ALP bất thường trong xét nghiệm trước đó. Mặc dù xét nghiệm isoenzym có thể cung cấp thông tin chi tiết hơn nhưng xét nghiệm này khó khăn hơn về mặt kỹ thuật, tốn kém hơn và một số phòng khám có thể không thực hiện được xét nghiệm này.

Đọc thêm tại bài viết: Hướng dẫn cách đọc kết quả xét nghiệm máu

Tại sao bạn cần xét nghiệm máu phosphatase kiềm?

Bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu phosphatase kiềm (ALP) để giúp sàng lọc, theo dõi hoặc giúp chẩn đoán các bệnh về gan và đường mật, rối loạn xương và các tình trạng sức khỏe khác.

Sàng lọc có nghĩa là kiểm tra các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn trước khi bạn xuất hiện các triệu chứng. Bác sỹ thường sử dụng các xét nghiệm này như một phần của việc kiểm tra định kỳ để sàng lọc một loạt các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.

Nếu bạn mắc bệnh về gan hoặc xương hoặc một loại bệnh lý khác, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm ALP, cùng với những loại kiểm tra khác, để theo dõi tình trạng của bạn xem liệu bệnh đang cải thiện, xấu đi hay giữ nguyên dù có hay không điều trị.

Bác sĩ có thể sử dụng xét nghiệm ALP cho mục đích chẩn đoán khi bạn có dấu hiệu có thể có vấn đề về gan hoặc xương. Xét nghiệm ALP cũng có thể giúp chẩn đoán nguyên nhân của các triệu chứng tổng quát hơn, chẳng hạn như mệt mỏi, cùng với xét nghiệm gan hoặc xét nghiệm công thức máu. Mặc dù các bác sĩ không thể chẩn đoán bệnh lý chỉ dựa trên mức ALP nhưng nó có thể là một phần quan trọng của quá trình chẩn đoán. Mức độ ALP tăng hoặc thấp hơn bình thường có thể cho biết loại bệnh hoặc mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh gan bao gồm:

  • Vàng da - một bệnh lý khiến da và lòng trắng mắt của bạn chuyển sang màu vàng.
  • Đau bụng và/hoặc phù, đặc biệt là ở bên phải.
  • Dễ bị bầm tím.
  • Buồn nôn và/hoặc nôn.
  • Đi tiểu có màu sẫm và/hoặc phân có màu sáng.
  • Sụt cân không giải thích được.
  • Mệt mỏi.
  • Phù ở cánh tay hoặc chân (phù nề).

Các dấu hiệu và triệu chứng của rối loạn xương bao gồm:

  • Đau xương và/hoặc đau khớp.
  • Xương to và/hoặc có hình dạng bất thường.
  • Tăng tần suất gãy xương.

Xét nghiệm phosphatase kiềm (ALP) khác với xét nghiệm gan hoặc xét nghiệm chuyển hóa toàn diện (CMP) như thế nào?

Xét nghiệm máu bao gồm nhiều phép đo từ mẫu máu. Do đó, bảng xét nghiệm gan hoặc bảng chuyển hóa toàn diện cung cấp nhiều thông tin hơn chỉ xét nghiệm phosphatase kiềm. Mặc dù bạn có thể trải qua xét nghiệm máu chỉ để đo mức ALP của mình, nhưng xét nghiệm này thường được đưa vào cùng với các xét nghiệm khác, chẳng hạn như men gan, để có được bức tranh đầy đủ hơn về sức khỏe gan của bạn.

Kết quả và theo dõi

Kết quả xét nghiệm máu phosphatase kiềm (ALP) có ý nghĩa gì?

Các báo cáo xét nghiệm máu, bao gồm các báo cáo xét nghiệm phosphatase kiềm (ALP), thường cung cấp các thông tin sau:

  • Tên xét nghiệm máu
  • Kết quả đo được của các xét nghiệm máu.
  • Phạm vi đo bình thường của các xét nghiệm đó.
  • Thông tin cho biết kết quả của bạn là bình thường hay bất thường hoặc cao hay thấp.

Phạm vi bình thường của phosphatase kiềm (ALP) là bao nhiêu?

Phạm vi bình thường của phosphatase kiềm (ALP) khác nhau tùy theo từng phòng thí nghiệm. Phạm vi tham chiếu phổ biến là từ 44 đến 147 đơn vị quốc tế trên lít (IU/L), nhưng một số tổ chức khuyến nghị phạm vi từ 30 đến 120 IU/L. Vì lý do này, điều quan trọng là phải kiểm tra báo cáo kết quả xét nghiệm của bạn để xem phạm vi tham chiếu của phòng thí nghiệm cụ thể của bạn là bao nhiêu.

Bạn cũng cần lưu ý là mức phosphatase kiềm bình thường thay đổi theo độ tuổi và giới tính. Mức ALP thường tăng cao trong thời thơ ấu và tuổi dậy thì do sự tăng trưởng và phát triển của xương. Trong độ tuổi từ 15 đến 50, mức ALP ở nam cao hơn một chút so với nữ. Mức ALP sau đó tăng trở lại ở tuổi già.

Mức ALP cũng có thể cao hơn ở người mang thai vì ALP tồn tại trong nhau thai và ở những người đang lành vết gãy xương.

Mức phosphatase kiềm (ALP) cao do đâu?

Mức độ ALP tăng cao có thể nghiêm trọng. Mặc dù mức ALP rất cao thường có nghĩa là bạn bị tổn thương gan hoặc rối loạn xương, nhưng mức độ tăng nhẹ có thể do nhiều yếu tố khác nhau gây ra - không nhất thiết là tình trạng bệnh lý cần điều trị. Nếu bạn chỉ tăng nhẹ mức ALP, bác sĩ có thể sẽ không yêu cầu bạn thực hiện các kiểm tra chuyên sâu hơn. Thay vào đó, họ có thể sẽ theo dõi mức độ ALP của bạn theo thời gian để đảm bảo chúng không trở nên tồi tệ hơn.

Mức phosphatase kiềm (ALP) cao có thể cho thấy gan của bạn đang bị tổn thương hoặc bạn mắc một loại rối loạn về xương. Tổn thương gan tạo ra một loại ALP khác với các bệnh về xương. Nếu kết quả xét nghiệm của bạn cho thấy bạn có mức ALP cao, bác sĩ có thể yêu cầu bạn thực hiện các xét nghiệm bổ sung, chẳng hạn như xét nghiệm isoenzym ALP, để xác định xem ALP dư thừa đến từ đâu.

Nồng độ phosphatase kiềm cao trong gan có thể chỉ ra các tình trạng sau:

  • Ứ mật khi mang thai: Đây là một bệnh gan phổ biến có thể phát triển vào cuối thai kỳ.
  • Xơ gan: Xơ gan là bệnh gan ở giai đoạn cuối, trong đó mô gan khỏe mạnh bị thay thế bằng mô sẹo và gan bị tổn thương vĩnh viễn.
  • Viêm gan: Viêm gan là tình trạng viêm ở gan. Có nhiều loại viêm gan.
  • Teo đường mật: Đây là một tình trạng hiếm gặp xảy ra khi có sự tắc nghẽn trong các ống dẫn mật từ gan đến túi mật. Nó xảy ra ở trẻ sơ sinh.
  • Hẹp đường mật: Tình trạng này xảy ra khi ống mật (ống dẫn mật từ gan đến ruột non) trở nên nhỏ hơn hoặc hẹp hơn.
  • Tắc nghẽn đường mật do ung thư: Một số bệnh ung thư, bao gồm ung thư đường mật và ung thư biểu mô tuyến đầu tụy, có thể chặn ống mật hoặc ống tụy.
  • Bệnh bạch cầu đơn nhân (mono): Đây là một bệnh nhiễm trùng truyền nhiễm đôi khi có thể gây sưng gan.

Mức phosphatase kiềm trong xương cao có thể chỉ ra các tình trạng sau:

  • Di căn xương: Tình trạng này xảy ra khi các tế bào ung thư từ nơi khác trong cơ thể di căn đến xương.
  • Bệnh xương Paget (viêm xương biến dạng): Đây là một chứng rối loạn xương mãn tính hiếm gặp, trong đó có sự phân hủy và tái phát triển quá mức ở xương bị ảnh hưởng.
  • Sarcoma xương (U xương ác tính): Đây là một loại ung thư bắt đầu từ xương.
  • Bị gãy xương đang lành
  • Bệnh cường tuyến cận giáp: Tình trạng này xảy ra khi tuyến cận giáp của bạn tiết ra quá nhiều hormone tuyến cận giáp, khiến nồng độ canxi trong máu tăng lên.
  • Bệnh cường giáp: Tình trạng này xảy ra khi tuyến giáp của bạn sản xuất và giải phóng quá nhiều hormone tuyến giáp.
  • Nhuyễn xương: Đây là một căn bệnh làm xương yếu đi và có thể khiến xương dễ gãy hơn. Nó phát triển phổ biến nhất do thiếu vitamin D.

Mức ALP cao cũng có thể là dấu hiệu của bệnh celiac không được điều trị.

Mức phosphatase kiềm (ALP) thấp do đâu?

Mức độ phosphatase kiềm (ALP) thấp bất thường ít phổ biến hơn so với mức độ tăng cao. Nó có thể chỉ ra các bệnh lý sau:

  • Suy dinh dưỡng.
  • Thiếu kẽm.
  • Thiếu magiê.
  • Suy giáp.
  • Tình trạng di truyền hiếm gặp, bao gồm bệnh giảm phosphat và bệnh Wilson.

Mức phosphatase kiềm (ALP) cao hay thấp có đáng lo không?

Nếu kết quả xét nghiệm ALP của bạn cao hay thấp, điều đó không nhất thiết có nghĩa là bạn mắc bệnh cần điều trị. Các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến mức độ ALP, bao gồm:

  • Một số loại thuốc, chẳng hạn như thuốc tránh thai.
  • Chế độ ăn uống.
  • Có thai.
  • Tuổi tác - thanh thiếu niên và trẻ em có thể có mức độ cao hơn vì xương của trẻ đang phát triển.
  • Bị AIDS.
  • Có lỗi trong quá trình thu thập, vận chuyển mẫu máu hoặc quá trình xử lý, xét nghiệm mẫu máu.

Trước khi xác định xem bạn có cần phải trải qua các xét nghiệm sâu hơn hay không, bác sĩ sẽ xem xét nhiều khía cạnh về sức khỏe và tình trạng của bạn, bao gồm:

  • Tiền sử.
  • Thuốc hiện tại đang sử dụng.
  • Kết quả ALP cao hay thấp.
  • Kết quả của các xét nghiệm khác thường được thực hiện cùng với ALP.
  • Các triệu chứng hiện đang gặp phải.

Khi nào nên tới gặp bác sĩ?

Nếu bạn đang gặp các triệu chứng tổn thương gan như vàng da hoặc rối loạn xương như đau xương hoặc khớp, hãy tới gặp bác sĩ. Nếu bạn đã được chẩn đoán mắc bệnh gan hoặc rối loạn xương và đang gặp phải các triệu chứng mới, hãy tới gặp bác sĩ ngay.

Nếu bạn có bất kỳ câu hỏi nào về kết quả phosphatase kiềm của mình, đừng ngại đặt câu hỏi cho bác sĩ của bạn.

Tháng 4 này, Phòng khám chuyên khoa dinh dưỡng VIAM - Viện Y học ứng dụng Việt Nam hân hoan chào mừng sinh nhật lần thứ 6 với vô vàn ưu đãi và quà tặng khi khám dinh dưỡng. Chương trình ưu đãi áp dụng từ ngày 01/04/2024 đến hết ngày 30/04/2024. Để đặt lịch khám, Quý khách vui lòng liên hệ Hotline 0935.18.3939 / 024.3633.5678 hoặc đặt lịch trực tiếp TẠI ĐÂY.

Bác sĩ Đoàn Hồng - Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Theo Clevand Clinic
Bình luận
Tin mới
  • 01/09/2025

    An toàn du lịch lễ 2/9: Mẹo vui chơi khỏe mạnh

    Mỗi dịp lễ 2/9, người dân lại háo hức chuẩn bị cho những chuyến du lịch hoặc tham gia các sự kiện đông người như lễ diễu binh, hội hè. Đây là thời điểm lý tưởng để thư giãn, khám phá những vùng đất mới và gắn kết cùng gia đình, bạn bè.

  • 31/08/2025

    Thực phẩm tự nhiên giúp kiểm soát rối loạn mỡ máu

    Rối loạn mỡ máu không được kiểm soát là nguyên nhân dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Tình trạng này có liên quan trực tiếp đến chế độ ăn uống, đặc biệt là tiêu thụ quá nhiều chất béo không lành mạnh.

  • 31/08/2025

    Ảnh hưởng của mùa mưa tới hệ hô hấp

    Mùa mưa mang tới sự dễ chịu sau mùa hè oi bức, nhưng kèm theo những cơn mưa mát mẻ, nó cũng tìm tàng các mối nguy cơ về sức khỏe, đặc biệt là hệ hô hấp. Để bảo vệ sức khỏe của bạn, bạn cần hiểu rõ thời tiết trong mùa mưa và ngăn ngừa cái mối nguy cơ có thể ảnh hưởng tới sức khỏe của bạn

  • 30/08/2025

    Cảnh giác sốt xuất huyết và tay chân miệng vào mùa mưa

    Mùa mưa không chỉ mang đến không khí mát mẻ mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các bệnh truyền nhiễm phát triển. Trong đó sốt xuất huyết và tay chân miệng là 2 bệnh lý đáng lo ngại nhất do tốc độ lây lan nhanh và nguy cơ biến chứng nghiêm trọng. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và áp dụng các biện pháp phòng bệnh là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe của trẻ. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về hai căn bệnh này, từ nguyên nhân, triệu chứng đến cách phòng tránh, giúp các bậc phụ huynh chủ động hơn trong việc chăm sóc con em mình.

  • 30/08/2025

    5 lợi ích sức khỏe tuyệt vời của giá đỗ ít người biết

    Giá đỗ được biết đến là loại thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất, chất xơ tốt cho sức khỏe. Thường xuyên ăn giá đỗ không chỉ có ích cho sức khỏe mà còn hỗ trợ phòng ngừa một số loại ung thư.

  • 29/08/2025

    Giải pháp hiệu quả giúp kiểm soát cơn đau do viêm khớp trong mùa mưa

    Khi những cơn mưa đầu mùa bắt đầu rơi, nhiều người cảm thấy dễ chịu vì thời tiết mát mẻ hơn, giảm bớt cái nóng oi ả. Tuy nhiên, đối với những ai đang phải sống chung với viêm khớp, mùa mưa lại mang đến không ít khó khăn.

  • 29/08/2025

    4 tác dụng độc đáo của nước gừng đỗ đen rang

    Nước gừng và nước đỗ đen rang là hai loại thức uống quen thuộc trong dân gian, được biết đến với nhiều lợi ích sức khỏe. Khi kết hợp hai nguyên liệu này sẽ có một loại đồ uống thơm ngon và bổ dưỡng, mang lại những tác dụng tích cực cho cơ thể.

  • 29/08/2025

    Bệnh hen suyễn ở trẻ em

    Hen suyễn là một trong những bệnh lý hô hấp mãn tính rất phổ biến ở trẻ em, ảnh hưởng đến hàng triệu trẻ trên toàn thế giới, bao gồm cả Việt Nam. Bệnh gây ra những khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày, từ vui chơi, học tập đến giấc ngủ, và nếu không được kiểm soát tốt, có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng.

Xem thêm