Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Bạn biết gì về các giai đoạn tuổi dậy thì?

Nếu bạn từng trải qua các giai đoạn của tuổi dậy thì, chắc hẳn bạn sẽ còn nhớ về những thay đổi của bản thân trong khoảng thời gian đó. Khi bạn trở làm cha, làm mẹ, đó cũng là lúc bạn bắt đầu đặt ra những quan tâm lo lắng về giai đoạn kỳ diệu này của con trẻ.

Mỗi giai đoạn phát triển của tuổi dậy thì lại có những biểu hiện khác nhau ở nam và nữ. Các giai đoạn này được giáo sư James M. Tanner phát hiện và đánh giá thời gian xác định khác nhau, và hiện nay chúng còn được gọi là giai đoạn Tanner.

  1. Giai đoạn Tanner 1

Giai đoạn 1 của tuổi dậy thì mô tả ngoại hình của trẻ trước khi xuất hện bất cứ dấu hiệu nào của tuổi dậy thì. Vào cuối của giai đoạn này, não bộ mới bắt đầu gửi những tín hiệu đặc biệt cho cơ thể để chuẩn bị quá trình thay đổi.

Trong giai đoạn này, vùng dưới đồi bắt đầu tiết ra hormone giải phóng gonadotropin (GnRH). GnRH di chuyển đến khu vực tuyến yên – vùng nhỏ dưới não có khả năng tạo ra các hormone kiểm soát các tuyến khác trong cơ thể. Tuyến yên cũng là tuyến tiết ra 2 loại hormone là LH và FSH, giúp điều hòa, kích thích sự phát triển của tuyến sinh dục bao gồm buồng trứng và tinh hoàn một cách đồng bộ.

Các tín hiệu của não bộ có thể bắt đầu gửi các tín hiệu vào giai đoạn 8 tuổi ở trẻ nữ, hay tầm 9-10 tuổi ở trẻ nam. Tuy nhiên, sẽ không có bất cứ thay đổi nào có thể nhận ra trong thời điểm này.

  1. Giai đoạn Tanner 2

Giai đoạn 2 đánh dấu quá trình bắt đầu phát triển các thay đổi về mặt thể chất. Hormone bắt đầu gửi các tín hiệu đi khắp cơ thể.

*Trẻ nữ:

  • Dấu hiệu đầu tiên có thể bắt đầu từ khoảng 9-11 tuổi. Những dấu hiệu có thể thấy sớm nhất như phát triển núm vú, gây ngứa hoặc cảm giác mềm. Đây là điều hoàn toàn bình thường. Việc phát triển vú cúng sẽ khác biệt về kích cỡ và tốc độ. Đôi khi bạn có thể thấy núm vú bên này lớn hơn hay nhỏ hơn bên kia. Vùng quanh núm vú (quầng vú) cũng nở ra và sẫm màu hơn.
  • Một trong những dấu hiệu cũng rất dễ nhận ra là lông mu – phần lông trên môi âm đạo cũng bắt đầu mọc lên. Vùng tử cung cũng phát triển lớn hơn.
  • Theo nghiên cứu, trẻ nữ có chỉ số BMI cao sẽ tiến triển giai đoạn này sớm hơn nữ, và trẻ nữ da đen cũng sẽ phát triển sớm hơn trẻ nữ da trắng.

*Trẻ nam:

  • Ở trẻ nam, dậy thì thường bắt đầu vào khoảng tuổi 11. Dấu hiệu đầu tiên có thể nhận ra là tinh hoàn và da quanh tinh hoàn (da bìu) bắt đầu nở to. Đồng thời, lông mu vùng quanh gốc dương vật cũng bắt đầu mọc lên.
  1. Giai đoạn Tanner 3

Đây là giai đoạn các thay đổi thể chất xuất hiện rõ ràng.

*Trẻ nữ:

Các thay đổi thể chất xuất hiện thường sau 12 tuổi, bao gồm:

  • Núm vú tiếp tục nở ra và phát triển hơn
  • Lông mu dày hơn và xoăn hơn
  • Lông nách bắt đầu hình thành
  • Dấu hiệu của mụn bắt đầu xuất hiện ở trên mặt hay ở lưng
  • Giai đoạn tăng chiều cao nhanh nhất (có thể lên đến hơn 8cm mỗi năm)
  • Hông và đùi bắt đầu tích mỡ

*Trẻ nam

Các thay đổi thể chất xuất hiện thường sau 13 tuổi, bao gồm:

  • Dương vật dài ra, tinh hoàn lớn hơn
  • Mô vú có thể bắt đầu hình thành dưới núm vú (điều bình thường với nam trong độ tuổi thiếu niên và thường biến mất trong một vài năm)
  • Giấc mơ “ướt át” vào ban đêm, trạng thái xuất tinh lúc ngủ
  • Giọng bắt đầu thay đổi, cảm giác bị vỡ giọng và từ tông cao hạ xuống tông giọng trầm hơn
  • Cơ bắp bắt đầu nở to ra
  • Tăng chiều cao có thể lên đến hơn 8cm mỗi năm
  1. Giai đoạn Tanner 4

Giai đoạn 4 là giai đoạn diễn ra mạnh mẽ nhất các sự thay đổi.

*Trẻ nữ:

Các thay đổi bắt đầu khoảng tuổi 13. Có thể kể đến như:

  • Vú có hình dạng đầy đặn hơn
  • Rất nhiều trẻ nữ có kỳ kinh đầu tiên
  • Tốc độ tăng chiều cao có thể giảm xuống, không nhanh như giai đoạn 3
  • Lông mu tiếp tục dày hơn nữa

*Trẻ nam:

  • Tinh hoàn, dương vật và bìu tiếp tục to lên, màu da bìu có thể sẫm hơn
  • Lông nách bắt đầu mọc
  • Giọng trầm trở thành đặc trưng, vĩnh viễn
  • Xuất hiện mụn trứng cá
  1. Giai đoạn Tanner 5

Đây là giai đoạn cuối đánh dấu sự kết thúc của quá trình trưởng thành về mặt cơ thể.

*Trẻ nữ:

  • Vú đạt kích cỡ và hình dạng gần sát như trưởng thành, cho dù vẫn có thể thay đổi đến tuổi 18
  • Chu kỳ kinh nguyệt bắt đầu đều hơn sau 6 tháng đến 2 năm
  • Đạt được chiều cao người trưởng thành sau từ 1 đến 2 năm tính từ kỳ kinh đầu tiên của cơ thể
  • Phần lông mu có thể dầy hơn và đến tận vùng đùi trong
  • Cơ quan sinh sản và bộ phận sinh dục phát triển đầy đủ
  • Hông, đùi, mông đầy đặn

*Trẻ nam:

  • Dương vật, tinh hoàn và bìu đạt kích cỡ người trưởng thành
  • Lông mu gốc dương vật dài và có thể chạm vùng đùi
  • Râu bắt đầu phát triển và mọc dài hơn
  • Tăng chiều cao có thể chậm hơn, nhưng tăng cơ bắp vẫn tiếp tục phát triển
  • Đa phần đến tuổi 18, các trẻ nam thường đạt đến đỉnh điểm của tăng trưởng

Mụn trứng cá

Mụn có thể là vấn đề gặp phải ở cả trẻ nam và nữ. Sự thay đổi hormone khiến tích tụ dầu trên da và làm tắc nghẽn lỗ chân lông. Mụn có thể lên ở mặt, lưng hay ngực. Một số người có thể gặp tình trạng mụn nặng hơn so với người khác. Mụn cũng có thể liên quan đến tiền sử gia đình.

Nguồn: verywell

Nói chung, bạn nên dạy trẻ chăm sóc bản thân bằng cách rửa sạch vùng bị mụn và sử dụng những loại thuốc đặc trị để điều trị. Mụn có thể tự điều trị tại nhà, và trong một số trường hợp nặng thì tốt hơn hết là tìm đến sự giúp đỡ của các chuyên gia về da liễu.

Mùi cơ thể

Các tuyến mùi lớn trên cơ thể phát triển trong suốt quá trình dậy thì. Để tránh mùi cơ thể gây khó chịu, bạn có thể bảo trẻ vệ sinh cơ thể thường xuyên, đặc biệt là sau khi hoạt động thể chất mức độ cao. Hoặc bạn cũng có thể bảo trẻ sử dụng các chất khử mùi chuyên biệt.

Tổng kết

Dậy thì là một thử thách cho cả trẻ và cha mẹ. Những sự thay đổi trong quá trình này bao gồm thay đổi thể chất, hormone và kéo theo thay đổi cả cảm xúc. Các bậc cha mẹ nên để ý đến trẻ, không chỉ là cảm xúc và các hành vi khác nhau.

Một điều quan trọng là các bậc cha mẹ cần kiên nhẫn và thấu hiểu trẻ. Đây là giai đoạn trẻ cảm thấy không an toàn về những thay đổi của bản thân, bao gồm cả việc hình thành mụn. Vì vậy, hãy trao đổi với trẻ một cách thẳng thắn, giúp trẻ cảm thấy bình tĩnh để hiểu rằng đây là những hoạt động hết sức bình thường của cơ thể. Nếu có vấn đề nào bất thường, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để được tư vấn kịp thời.

Tham khảo thêm thông tin tại: Dậy thì sớm ở trẻ em

Bình luận
Tin mới
  • 01/07/2025

    Sự thật về phương pháp thải độc bằng nước cốt chanh

    Nhiều người thực hiện thải độc cơ thể theo hướng dẫn truyền miệng và trên các nền tảng xã hội... và hiện nay đang dấy lên trào lưu thải độc bằng nước cốt chanh. Vậy sự thật về phương pháp thải độc này như thế nào?

  • 01/07/2025

    Cách sử dụng dầu dừa điều trị chàm

    Dầu dừa là một chất dưỡng ẩm tự nhiên. Nhiều người bị chàm nhận thấy dầu dừa có tác dụng làm dịu da và giảm các triệu chứng như khô và ngứa.

  • 01/07/2025

    Vai trò của chất béo trong chế độ ăn lành mạnh

    Chất béo thường bị mang tiếng xấu mỗi khi nói về chế độ dinh dưỡng vì cho rằng đó là nguyên nhân gây bệnh tim mạch, tiểu đường hay béo phì. Quan niệm cắt bỏ hoàn toàn chất béo khỏi bữa ăn đã từng phổ biến trong một số khuyến nghị dinh dưỡng. Thực tế, không phải tất cả các chất béo đều có hại.

  • 30/06/2025

    Dùng nghệ và mật ong cùng nhau có tăng lợi ích không?

    Mật ong với nghệ có thể được dùng cùng nhau trong chế độ ăn hằng ngày và thực phẩm bổ sung, vậy tác dụng của chúng có mạnh hơn khi kết hợp?

  • 30/06/2025

    Nhận biết và xử lý vết thương do côn trùng cắn khi đi du lịch

    Du lịch là dịp để khám phá thiên nhiên, trải nghiệm văn hóa và tận hưởng những khoảnh khắc thư giãn. Tuy nhiên, bên cạnh những điều thú vị, các chuyến đi đôi khi cũng tiềm ẩn những rủi ro nhỏ nhưng phiền toái, chẳng hạn như những vết thương do côn trùng cắn

  • 29/06/2025

    Sữa nguyên chất có dinh dưỡng, lợi ích và rủi ro gì?

    Sữa là nguồn dinh dưỡng quan trọng nên có trong chế độ ăn hằng ngày, trong đó sữa nguyên chất được đánh giá là nguồn cung cấp protein tốt. Tìm hiểu về dinh dưỡng, lợi ích và rủi ro khi tiêu thụ sữa nguyên chất.

  • 29/06/2025

    Làm thế nào để bỏ thói quen dùng điện thoại

    Một số ứng dụng có thể cho bạn biết bạn dành bao nhiêu thời gian cho điện thoại và bạn dành bao nhiêu thời gian cho từng ứng dụng. Ngay cả khi bạn không nghĩ rằng mình sử dụng điện thoại quá nhiều, việc nhìn thấy những con số thống kê tần suất sử dụng có thể khiến bạn muốn đặt điện thoại xuống.

  • 29/06/2025

    Điểm danh 5 loại dầu thực vật mang lại lợi ích sức khỏe tuyệt vời

    Chất béo thường bị hiểu lầm là “kẻ thù” của sức khỏe, đặc biệt là đối với tim mạch và cân nặng. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy không phải tất cả chất béo đều có hại. Ngược lại, một số loại chất béo tốt lại đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì năng lượng, hấp thụ vitamin và bảo vệ cơ thể khỏi viêm nhiễm. Trong đó, dầu ăn có nguồn gốc thực vật như dầu ô liu, dầu bơ, dầu mè... không chỉ mang lại hương vị phong phú cho món ăn mà còn cung cấp các acid béo có lợi cho tim mạch, não bộ và hệ miễn dịch.

Xem thêm