Trầm cảm sau sinh là tình trạng người phụ nữ bị rối loạn cảm xúc, thay đổi về thể chất và tâm lý, hành vi sau khi sinh con. Theo Tổ chức Y tế thế giới, trầm cảm là nguyên nhân đứng hàng thứ hai về gánh nặng y tế. Có khoảng 10 - 20% phụ nữ mang thai hoặc sau khi sinh con trên toàn cầu từng trải qua ít nhất một dạng rối loạn tâm thần, trong đó chủ yếu là trầm cảm.
Tại Việt Nam, rối loạn tâm thần nói chung và trầm cảm sau sinh nói riêng đang có xu hướng gia tăng. Tỷ lệ trầm cảm sau sinh ở nước ta theo một số nghiên cứu sàng lọc có thể lên tới 33%.
Nguyên nhân dẫn đến trầm cảm sau sinh
Không có một nguyên nhân cụ thể nào dẫn đến trầm cảm sau sinh mà phụ thuộc vào thể chất, tinh thần và hoàn cảnh của mỗi người. Một số nguyên nhân chung thường gặp dẫn đến trầm cảm sau sinh gồm:
Thay đổi nội tiết tố: Khi mang thai, nồng độ nội tiết tố nữ estrogen và progesterone tăng cao. Sau sinh nồng độ các hormone này giảm về mức bình thường khiến người phụ nữ cảm thấy uể oải, mệt mỏi và có thể dẫn đến trầm cảm sau sinh.
Thay đổi về hình thể: sau sinh có thể tăng cân không kiểm soát hoặc sụt cân nhanh, rạn da… khiến người phụ nữ cảm thấy mình kém hấp dẫn. Cộng với việc lo lắng về khả năng chăm sóc con hay việc chăm con vất vả, thiếu ngủ làm nảy sinh tâm lý bực bội, cáu gắt chán ghét bản thân và em bé.
Tiền sử rối loạn tâm lý: Rối loạn tâm lý, trầm cảm có thể tái phát vì thế đối với phụ nữ từng có tiền sử trầm cảm trước hoặc trong khi mang thai thì sẽ có nguy cơ cao trầm cảm sau sinh.
Yếu tố kinh tế, gia đình, xã hội: Thiếu sự giúp đỡ, đồng cảm chia sẻ của người thân, đặc biệt là người chồng; mâu thuẫn về cách chăm sóc con; con cái gặp vấn đề sức khỏe; áp lực sinh con trai; kinh tế gia đình khó khăn; ở nhà, không giao tiếp nhiều… Bất kỳ vấn đề nào trong số lý do này đều có thể góp phần gây ra chứng trầm cảm sau sinh.
Vì sao nói trầm cảm sau sinh là kẻ giết người thầm lặng?
Trầm cảm sau sinh không những ảnh hưởng tiêu cực tới người mẹ mà còn ảnh hưởng tới đứa con. Trong những trường hợp người mẹ bị trầm cảm sau sinh nặng có thể dẫn đến suy nghĩ và hành vi tự tử hoặc gây tổn hại cho con. Bên cạnh đó, theo một số nghiên cứu khi người mẹ bị trầm cảm sau sinh có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của đứa con như chậm phát triển ngôn ngữ, vận động, chiều cao; khóc nhiều, dễ kích động; hạn chế khả năng giao tiếp; khó thích nghi với môi trường, khó hòa nhập xã hội…
Đặc biệt trầm cảm sau sinh thường diễn biến hết sức lặng lẽ và dễ bị nhầm lẫn, bỏ qua nên khi phát hiện thì bệnh đã nặng, trong khi bệnh lại cần được phát hiện sớm và can thiệp kịp thời.
Một số dấu hiệu nhận biết trầm cảm sau sinh: luôn thấy buồn, mệt mỏi, lo lắng, tuyệt vọng; khóc nhiều; có ý nghĩ làm tổn thương em bé; có ý nghĩ làm tổn thương bản thân; không quan tâm đến em bé, không cảm thấy kết nối với em bé; ăn quá ít hoặc quá nhiều; ngủ quá ít hoặc quá nhiều; gặp khó khăn khi tập trung hoặc đưa ra quyết định; cảm thấy vô giá trị, tội lỗi hoặc nghĩ mình giống như một người mẹ tồi; mất hứng thú hoặc mất niềm vui trong các hoạt động bạn từng yêu thích.
Khi thấy bản thân hoặc người phụ nữ sau sinh trong gia đình có bất kỳ dấu hiệu nào ở trên kéo dài 2 tuần trở lên cần nghĩ tới trầm cảm sau sinh và đến cơ sở y tế gần nhất để được khám, điều trị kịp thời.
Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: 7 loại vitamin giúp chống lại bệnh trầm cảm - “kẻ giết người thầm lặng”.
Nắm được 4 bí quyết này, bạn có thể ăn bánh chưng vừa ngon miệng lại không tăng cân và đảm bảo sức khỏe.
Cùng Viện Y học ứng dụng Việt Nam tìm hiểu về cách sử dụng hiệu quả thuốc tránh thai khẩn cấp trong bài viết dưới đây:
Cơ thể bà bầu thay đổi nhanh chóng, có thể hơi khó chịu ngày càng tăng theo thời gian mang bầu. Một cảm giác khó chịu mà nhiều thai phụ gặp phải khi mang thai là phù chân, sưng tấy.
Khi mẹ bắt đầu cho con bú, sữa mẹ có thể dồi dào và nhiều hơn nhu cầu bé uống. Sản phụ có thể vắt sữa mẹ ra và trữ đông để có thể sử dụng cho con bú về lâu dài. Ðể làm được điều này một cách an toàn và vệ sinh, sản phụ nên nhớ những bước cơ bản sau:
Ngày càng có nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng ăn uống trong khoảng thời gian giới hạn (khác với nhịn ăn gián đoạn) có thể có tác động tích cực đến sức khỏe của bạn và giảm nguy cơ mắc bệnh mạn tính như đái tháo đường hoặc tăng huyết áp.
Tìm hiểu tại sao châm cứu lại có hiệu quả trong việc kiểm soát lo âu và stress trong bài viết dưới đây của Viện Y học ứng dụng Việt Nam:
Tập thể dục thường xuyên, duy trì chế độ ăn uống lành mạnh, không hút thuốc lá, hạn chế uống rượu và bảo vệ cơ thể khỏi ánh nắng mặt trời là những thói quen đơn giản có thể giúp bạn giảm nguy cơ bị ung thư.
Cà phê là đồ uống yêu thích của nhiều người. Nhưng uống nhiều lại có thể khiến răng bị ố và xỉn màu. Một số mẹo dưới đây giúp ngăn cà phê làm ố vàng răng của bạn.