Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Sự thật về quảng cáo phát hiện ung thư chỉ với 1 lần thử máu

Với quảng cáo phát hiện ung thư chỉ với 1 lần thử máu, rất nhiều người tin rằng chỉ thử máu có thể biết mình có mắc bệnh ung thư hay không và vì thế không ít người đã đi xét nghiệm máu. Sự thật thế nào?

Theo TS.BS. Phạm Nguyên Quý (Khoa Nội khoa ung thư, BV Trung ương Kyoto Miniren, Đại học Kyoto, Nhật Bản), hiện nay không có xét nghiệm tầm soát ung thư bằng máu nào được công nhận vì thiếu bằng chứng khoa học về lợi ích.

Đồng quan điểm về vấn đề này, nhiều nhà chuyên môn cho rằng tất cả những xét nghiệm chất chỉ thị ung thư (hoặc dấu ấn ung thư, tumor markers) trong máu chỉ đóng vai trò bổ trợ ở những người đã nhận chẩn đoán mắc ung thư. Dù chúng có thể giúp ích trong việc theo dõi diễn tiến bệnh, xem bệnh có tái phát hay không, vai trò trong tầm soát ung thư (tức thực hiện trên người khoẻ mạnh, không có triệu chứng) đã bị phủ nhận từ 20 năm trước.

Theo PGS.TS.BS. Phạm Cẩm Phương, Giám đốc Trung tâm Y học hạt nhân và Ung bướu - Bệnh viện Bạch Mai, để tầm soát bệnh ung thư bác sĩ cần hỏi bệnh, thăm khám, đánh giá tiền sử gia đình, tiền sử bệnh tật của bản thân, các triệu chứng hiện tại có thể có để từ đó đưa ra các chỉ định chụp chiếu đánh giá làm sao có thể phát hiện sớm bệnh. "Mỗi xét nghiệm có một giá trị riêng và việc tầm soát bệnh ung thư không chỉ dùng xét nghiệm máu mà còn cần phải áp dụng thăm khám chụp chiếu đánh giá", PGS.TS Phạm Cẩm Phương nhấn mạnh. 

Giải thích vấn đề này, BS Phương cho rằng, các xét nghiệm máu cụ thể là các chất chỉ điểm khối u trong máu thường chỉ được đánh giá để theo dõi hiệu quả điều trị, đánh giá đáp ứng điều trị, theo dõi phát hiện tái phát, di căn ở bệnh nhân ung thư.

Với giá trị để chẩn đoán bệnh thì giúp hỗ trợ chẩn đoán phân biệt và định hướng chẩn đoán trong rất ít trường hợp. Với vai trò sàng lọc bệnh ung thư các chất chỉ điểm khối u trong máu thường chỉ được áp dụng đối với các đối tượng nguy cơ cao và nguy cơ rất cao mắc bệnh ung thư gan và ung thư tuyến tiền liệt nhưng cũng phối hợp với phương pháp khác chứ không chỉ xét nghiệm máu đơn thuần.

Chất chỉ thị ung thư là gì?

Theo BS Quý, trong cơ thể người bệnh ung thư, khối u có thể tiết ra một số chất đặc trưng đủ cao/nhiều để đo được qua xét nghiệm máu. Với nhiều tên gọi như "chất chỉ thị ung thư" hay "dấu ấn ung thư", những chất này đã được chú ý nghiên cứu từ những năm 80 của thế kỷ trước với hi vọng giúp ích trong chẩn đoán hoặc phát hiện sớm ung thư.

Hiện đã có tới hơn 50 loại chất chỉ thị ung thư có thể đo bằng xét nghiệm máu. Tuy nhiên, vai trò của chúng còn hạn chế và đã bị bác bỏ trong tầm soát ung thư. "Thậm chí, nhiều nhà khoa học còn nói rằng chúng là "di sản" bị gọi nhầm hoặc hiểu nhầm vì trên thực tế, những chất này không thật sự đặc hiệu cho ung thư như được kỳ vọng ban đầu". BS Quý giải thích thêm.

Chất chỉ thị ung thư không có giá trị trong việc tầm soát ung thư

Trên thực tế, gọi là "Chất chỉ thị ung thư" nhưng những chỉ số này không thật sự đặc hiệu cho một loại ung thư nào. Như chỉ số CA125 có thể tăng cao ở ung thư buồng trứng, ung thư tử cung, ung thư tụy, ung thư vú, ung thư đại trực tràng và cũng có thể tăng lên khi bị xơ gan, suy thận, bệnh viêm ruột và thay đổi theo chu kỳ kinh nguyệt.

Trong khi đó, CEA có thể tăng ở ung thư phổi, ung thư dạ dày, ung thư đại trực tràng, ung thư tụy, ung thư buồng trứng, ung thư tuyến giáp và một số loại khác. Tuy nhiên nhiều bệnh và tình trạng lành tính, mạn tính khác như bệnh viêm đường ruột, tiểu đường, xơ gan, loét dạ dày, thậm chí hút thuốc lá cũng có thể làm tăng chỉ số CEA này!

Điều này có nghĩa là nếu CEA dương tính thì bác sĩ sẽ thường chỉ định thêm hàng loạt xét nghiệm để đánh giá "từ đầu tới chân" xem nguyên nhân tăng CEA là ở đâu. Đối với bệnh nhân có khó khăn tài chính thì đây thực sự là thảm hoạ vì ngoài lo lắng, ảnh hưởng tâm lý, họ sẽ tốn hàng triệu tới hàng chục triệu đồng cho các xét nghiệm như CT cản quang hoặc PET/CT, nội soi dạ dày, nội soi đại tràng, siêu âm bụng,... Chưa kể là các xét nghiệm này sẽ có thể được lặp lại hằng năm vì bệnh nhân khó thoát khỏi ám ảnh từ cái tên "chất chỉ thị ung thư", dù nó chả có ý nghĩa chỉ thị đặc hiệu gì như từng được kỳ vọng và nghiên cứu rầm rộ 30-40 năm trước.

Sự thật về quảng cáo phát hiện ung thư chỉ với 1 lần thử máu - Ảnh 2.

Quý độc giả có thể tham khảo khuyến cáo tầm soát ung thư dành cho cộng đồng (đối sách ung thư) ở Nhật Bản, không hề có chất chỉ thị ung thư, xét nghiệm gene hay PET/CT.

Với bản năng lo lắng và tò mò, người nhận kết quả "dương tính" thường sẽ đi đo lại định kỳ xem "nó thế nào rồi" và tiếp tục các khảo sát cho tới khi tìm ra nguyên nhân gì đó. Theo một báo cáo từ Hàn Quốc, sau 5-7 năm theo dõi những người có mức CA19-9 tăng cao mà không phải ung thư, người ta ghi nhận gần 50 bệnh bệnh lành tính, mạn tính khác nhau ở gan, phổi, phụ khoa, tụy, tuyến giáp,...có thể giải thích kết quả này, nhưng cũng có tới gần 25% (tức 1/4) không rõ nguyên nhân là gì!

Nhưng điều đáng báo động nhất là nhiều ca bệnh ung thư thuộc các loại trên, như ung thư đại tràng và ung thư dạ dày lại không hề làm tăng những chất này.

Theo Sức Khỏe Đời Sống
Từ khóa:
Bình luận
Tin mới
  • 29/03/2024

    Tác dụng phụ có thể xảy ra sau mổ đẻ

    Mổ đẻ là phẫu thuật lấy thai ra ngoài qua đường cắt ở vùng bụng và tử cung, được thực hiện khi sinh thường qua âm đạo có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe của mẹ hoặc thai nhi. Mặc dù sinh mổ ngày nay đã an toàn hơn nhờ sự tiến bộ của y học, phương pháp này vẫn tiềm ẩn một số rủi ro và tác dụng phụ đối với cả người mẹ và trẻ sơ sinh.

  • 28/03/2024

    Vì sao bạn nên tẩy lớp trang điểm trước khi tập thể dục?

    Việc trang điểm nhẹ nhàng trước khi đến phòng tập thể dục có thể giúp chị em phụ nữ tự tin hơn. Nhưng theo một nghiên cứu mới được đăng trên Journal of Cosmetic Dermatology, việc này có thể có thể làm giảm lượng dầu trên da, gây khô da.

  • 28/03/2024

    5 nguyên liệu không nên bỏ qua khi pha chế món sinh tố chống viêm

    Sinh tố là thức uống bổ sung năng lượng và vitamin hiệu quả khi bạn mệt mỏi vì thời tiết. Công thức pha chế sinh tố nên có những thực phẩm, nguyên liệu giàu chất chống viêm để bảo vệ sức khỏe.

  • 28/03/2024

    Bà bầu "bỏ túi" ngay những lợi ích không ngờ từ việc uống vitamin trong thai kỳ

    Vitamin dành cho bà bầu là những viên bổ sung được sản xuất đặc biệt nhằm cung cấp cho cơ thể phụ nữ mang thai các vitamin và khoáng chất cần thiết. Bác sĩ khuyên bạn uống vitamin ngay từ khi bắt đầu lên kế hoạch mang thai cũng như trong suốt thai kỳ.

  • 28/03/2024

    Thực phẩm, đồ uống nên hạn chế khi đang bị nghẹt mũi

    Dấu hiệu nghẹt mũi thường gặp khi bạn bị cảm cúm, viêm mũi dị ứng hoặc viêm đường hô hấp. Một số thực phẩm, đồ uống có thể khiến triệu chứng này trầm trọng hơn, cản trở việc hít thở của bạn.

  • 28/03/2024

    Chấn thương sọ não có hồi phục được không?

    Chấn thương sọ não luôn được coi là một trong những thương tổn nghiêm trọng nhất có thể xảy ra với con người. Tuy nhiên, với những tiến bộ mới trong lĩnh vực y tế và phục hồi chức năng, ngày càng có nhiều hy vọng để người bệnh chấn thương sọ não có thể phục hồi và hồi phục các chức năng quan trọng.

  • 27/03/2024

    Những triệu chứng và biến chứng điển hình của bệnh sởi

    Bệnh sởi là một bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng do virus sởi gây ra, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Nhận biết sớm các dấu hiệu và triệu chứng như sốt cao, ho, chảy nước mũi và phát ban da đặc trưng là rất quan trọng để điều trị kịp thời. Hiểu rõ các triệu chứng sởi còn giúp phòng ngừa sự lây lan của căn bệnh này.

  • 27/03/2024

    5 loại thảo mộc giúp tăng cường sức khoẻ hô hấp

    Khi gặp các vấn đề hô hấp, nhiều người có xu hướng tìm các giải pháp từ thiên nhiên để giảm nhanh các triệu chứng khó chịu cũng như tăng cường sức khoẻ đường thở. Dưới đây là 5 loại thảo mộc bạn có thể thử áp dụng.

Xem thêm