Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Sự khác biệt giữa nỗi buồn và sự trầm cảm

Việc nhầm lẫn có thể dẫn đến chuyện chúng ta sao lãng một yếu tố nghiêm trọng đòi hỏi sự điều trị (trầm cảm) hoặc, mặt khác, phản ứng lại thái quá với một trạng thái cảm xúc bình thường (sự buồn bã).

Trong nhiều năm làm việc, tôi đã gặp khá nhiều người bị mắc kẹt trong trầm cảm nhưng lại nghĩ rằng họ chỉ đang cảm thấy buồn. Và tôi cũng đã tiếp xúc với nhiều người thực sự rất buồn và lo sợ mình sẽ bị trầm cảm. Chúng ta quen cho rằng trầm cảm có dấu hiệu cơ bản là sự chán nản tột cùng, nhiều người thậm chí không thể phân biệt được hai trang thái tâm lý phổ biến này.

Đây thực sự là một vấn đề lớn.

Việc nhầm lẫn có thể dẫn đến chuyện chúng ta sao lãng một yếu tố nghiêm trọng đòi hỏi sự điều trị (trầm cảm) hoặc, mặt khác, phản ứng lại thái quá với một trạng thái cảm xúc bình thường (sự buồn bã). Và đây là lý do tại sao có sự khác biệt: Nếu chúng ta (hay một người thân yêu) bị trầm cảm, sẽ có rất nhiều ảnh hưởng liên quan tới tâm thần, cơ thể và tuổi đời trong thời gian dài.

Sự khác biệt giữa nỗi buồn và trầm cảm

Buồn là một cảm xúc bình thường của con người. Chúng ta đều trải qua nó và còn lặp lại nhiều lần. Nỗi buồn thường được tạo nên bởi một sự việc, kinh nghiệm, hoặc trường hợp nào đầy khó khăn, đau đớn, thử thách, hay thất vọng. Nói cách khác, chúng ta hay cảm thấy buồn vì một điều gì đó. Điều này cũng có nghĩa là khi một việc thay đổi, khi nỗi đau của chúng ta mờ đi, khi chúng ta cân bằng hoặc vượt qua sự mất mát hay thất vọng, nỗi buồn sẽ biến mất.

Trầm cảm lại là một trạng thái cảm xúc bất thường, một chứng rối loạn tâm thần ảnh hưởng tới suy nghĩ, cảm xúc, nhận thức, và hành vi mà nó xảy ra toàn diện và lặp đi lặp lại. Khi chúng ta trầm cảm, chúng ta cảm thấy buồn vì tất cả mọi thứ. Trầm cảm không nhất thiết yêu cầu một sự việc khó khăn hay một trường hợp, một mất mát hay một sự thay đổi hoàn cảnh. Trong thực tế, chuyện này thường xảy ra với sự vắng mặt của bất kì yếu tố nào. Cuộc sống con người trên lý thuyết có thể hoàn toàn tốt đẹp – họ thậm chí thừa nhận việc này – và chưa hề cảm thấy kinh khủng.

Trầm cảm nhuộm màu tất cả khía cạnh cuộc sống, khiến mọi thứ trở nên kém thú vị, kém thích thú, kém quan trọng, kém đáng yêu, và kém đáng giá. Trầm cảm làm cạn đi năng lượng, động lực, và khả năng để trải nghiệm, tận hưởng, vui thích, kích động, hy vọng, thỏa mãn, kết nối, và ý nghĩa của chúng ra. Tất cả các mức độ của bạn trở nên thấp hơn rất nhiều. Bạn mất kiên nhẫn hơn, nhanh chóng nổi nóng và bộc phát hơn, suy sụp nhanh hơn, và chiếm nhiều thời gian của bạn hơn để làm cho mọi thứ trở về vị trí ban đầu.

Trong bài thuyết trình tại TED, tôi đã thảo luận về một trong những hậu quả khá nghiêm trọng của sự mơ hồ này: làm thế nào mà những người đang đấu tranh với trầm cảm thường được chỉ bảo rằng “hãy từ bỏ thói quen đó”, và được khuyên “nó ở ngay trong tâm trí mà thôi”, hoặc là “hãy lựa chọn hạnh phúc!”. Những lời khuyên ấy đều cho thấy một sự hiểu lầm lớn về trầm cảm. Nó chỉ khiến cho người bị trầm cảm càng nặng hơn mà thôi.

Những dấu hiệu thực sự của chứng rối loạn trầm cảm

Để chẩn đoán chứng rối loạn này, người ta cần phải có ít nhất 5 dấu hiệu trong một khoảng thời gian liên tục ít nhất 2 tuần. Lời khuyên về mức độ nghiêm trọng của các dấu hiệu này cần được cân nhắc, vì thế hãy xem chúng như một hướng dẫn và tìm đến chuyên gia tâm thần để có những chẩn đoán chính xác.

  1. Gần như mọi lúc đều có cảm giác chán nản tột độ hoặc cực kì dễ cáu kỉnh.
  2. Có sự mất mát hay suy giảm niềm yêu thích hoặc quan tâm với hầu hết các hoạt động, bao gồm cả những thứ mà trước kia rất thích thú.
  3. Có sự thay đổi rõ rệt về cân nặng và khẩu vị.
  4. Rối loạn giấc ngủ hoặc ngủ quá nhiều.
  5. Thường xuyên cảm thấy bị chậm lại trong mọi hành vi hoặc thấy bồn chồn.
  6. Hay có cảm giác mệt mỏi, uể oải, và kiệt sức.
  7. Thường cảm thấy mình vô dụng hoặc vô cùng tội lỗi.
  8. Gặp nhiều vấn đề khi suy nghĩ, tập trung, sáng tạo và khả năng đưa ra quyết định.
  9. Xuất hiện ý nghĩ về cái chết hoặc tự vẫn.

Nếu bạn nghĩ bạn hay người bạn yêu thương có thể bị trầm cảm, cần phải hỏi ý kiến của chuyên gia tâm thần để có được những lời khuyên và cách điều trị. Trầm cảm là chứng rối loạn tâm thần rất phổ biến và cũng có nhiều phương pháp điều trị hiệu quả cho hầu hết mọi người.

Tiến sĩ Guy Winch, The Squeaky Wheel - Theo tamlyhoctoipham/PsychologyToday
Bình luận
Tin mới
  • 14/07/2025

    Bài tập tốt nhất cho chứng đau thắt lưng

    Đau thắt lưng là một trải nghiệm phổ biến đối với nhiều người. Nó thường có thể dẫn đến đau, ngứa ran hoặc tê ở phần thân dưới. Có nhiều nguyên nhân gây đau thắt lưng, phổ biến nhất bao gồm căng cơ, tư thế xấu và tuổi tác.

  • 13/07/2025

    Lựa chọn trang phục và phụ kiện chống nắng hiệu quả cho thanh thiếu niên

    Mùa hè đến mang theo cái nắng gay gắt, đặc biệt tại Việt Nam – nơi khí hậu nhiệt đới khiến bức xạ tia cực tím (UV) đạt mức cao trong nhiều tháng. Đối với thanh thiếu niên lứa tuổi năng động, thường xuyên tham gia các hoạt động ngoài trời như thể thao, dã ngoại hay đi học việc bảo vệ làn da và sức khỏe trước tia UV là vô cùng cần thiết.

  • 12/07/2025

    Chất tạo ngọt nhân tạo làm thúc đẩy cơn đói, khiến bạn ăn nhiều hơn

    Một nghiên cứu mới đã tìm hiểu cách thức sucralose, một chất tạo ngọt không calo, ảnh hưởng đến các tín hiệu não bộ liên quan đến cảm giác đói.

  • 11/07/2025

    Những dấu hiệu của tình yêu thái quá và cách xử lý

    Việc ai đó thể hiện tình cảm với bạn có thể khiến bạn cảm thấy vui vẻ và phấn khích khi bạn đang trong giai đoạn đầu của một mối quan hệ mới. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải phân biệt sự mới lạ của một mối quan hệ mới với các hành vi thái quá.

  • 10/07/2025

    Vận động cùng con - giải pháp gắn kết tình cảm gia đình

    Trong cuộc sống hiện đại, khi thời gian dành cho gia đình ngày càng bị thu hẹp bởi công việc và các thiết bị điện tử, việc tìm kiếm một hoạt động vừa tốt cho sức khỏe vừa giúp gắn kết tình cảm cha con trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

  • 10/07/2025

    Cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng

    Những ngày hè đầy nắng là thời điểm lý tưởng để đưa trẻ ra ngoài chơi, đi biển, cắm trại, picnic,... Tuy nhiên, dành quá nhiều thời gian dưới ánh nắng mặt trời có thể khiến trẻ dễ bị cháy nắng. Cháy nắng nặng không chỉ gây khó chịu mà còn có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe về da cho trẻ. Cùng đọc bài viết sau đây để biết cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng.

  • 09/07/2025

    Đau đầu do thời tiết nóng bức: Nguy cơ tiềm ẩn và giải pháp phòng ngừa hiệu quả

    Mùa hè mang theo những ngày nắng kéo dài, không khí oi bức và nền nhiệt độ cao, tạo nên nhiều thách thức đối với sức khỏe con người. Một trong những ảnh hưởng phổ biến nhưng ít được chú ý là tình trạng đau đầu do nóng.

  • 08/07/2025

    Các nguồn cung cấp chất béo cho cơ thể

    Chất béo là một trong ba nhóm dưỡng chất thiết yếu, cùng với carbohydrate và protein, có vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động sống của cơ thể con người.

Xem thêm