Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Những điều cần biết về viêm tuỵ mạn

Mặc dù tình trạng đau trong bệnh viêm tụy thường tự biến mất nhưng viêm tụy mạn tính có thể là một tình trạng nghiêm trọng, đe dọa tính mạng.

Những điều cần biết về viêm tuỵ mạn

Viêm tụy có hai dạng: cấp tính và mạn tính.

Viêm tụy cấp, đôi khi chỉ đơn giản được gọi là "viêm tụy", là dạng bệnh phổ biến nhất và thường sẽ biến mất trong vòng vài ngày sau khi được điều trị tại bệnh viện.

Nhưng viêm tụy mạn tính là một bệnh lâu dài có thể gây ra các vấn đề đe dọa nghiêm trọng đến tính mạng.

Theo báo cáo năm 2013 trong tạp chí Gastroenterology, tỷ lệ mắc bệnh viêm tụy mạn tính trên toàn thế giới khoảng 50 trên 100.000 người. Bệnh ảnh hưởng đến nam giới nhiều hơn phụ nữ, và phổ biến nhất ở những người trung niên.

Nguyên nhân gây viêm tụy mạn tính

Tụy, nằm ở vùng trên bên trái của bụng, có hai chức năng chính: sản sinh ra các enzyme tiêu hóa được đưa đến ruột non để giúp tiêu hóa thức ăn; và nó giải phóng ra insulin, glucagon, và các hoóc môn khác giúp điều chỉnh lượng đường trong máu.

Viêm tụy (cả cấp tính và mãn tính) phát sinh khi các enzyme tiêu hóa kích hoạt trong khi ở tụy và bắt đầu tự tiêu hóa mô tụy, dẫn đến phản ứng viêm.

Uống rượu lâu dài và nặng là nguyên nhân phổ biến nhất gây ra viêm tụy mạn tính. Một số ước tính cho thấy việc sử dụng đồ uống có cồn gây ra khoảng 70% trường hợp viêm tụy mạn tính ở người lớn, theo báo cáo năm 2007 của Hiệp hội Bác sĩ gia đình Mỹ.

Các nguyên nhân tiềm ẩn khác và các yếu tố nguy cơ của viêm tụy bao gồm:

  • Chuyển hóa chất độc
  • Bệnh tự phát (nguyên nhân không rõ)
  • Di truyền
  • Tự miễn
  • Viêm tụy cấp tính nặng tái phát
  • Tắc nghẽn

Các nguyên nhân liên quan đến chuyển hóa chất độc và các yếu tố nguy cơ của viêm tụy mạn tính bao gồm rượu, thuốc lá (hút thuốc lá là một yếu tố nguy cơ đối với viêm tụy mạn tính), suy thận mạn, tăng lipid máu và tăng triglycerid máu, tăng calci huyết, chất độc, và các loại thuốc khác nhau như statin, steroid, axit valproic, thuốc tránh thai, và interferon.

Nguyên nhân di truyền của viêm tụy mãn tính có liên quan đến đột biến gen, bao gồm gen PRSS1 (gọi là viêm tụy di truyền), CFTR và SPINK1.

Các nguyên nhân tự miễn của viêm tụy mạn liên quan đến vấn đề tự miễn tại mô tụy, cũng như các nguyên nhân liên quan đến các bệnh tự miễn khác, bao gồm bệnh viêm ruột, hội chứng Sjögren, và xơ gan mật.

Cuối cùng, các nguyên nhân tắc nghẽn của tụy bao gồm các tình trạng tắc ống tụy, như khối u, tụy đôi bẩm sinh (không có ống tụy), và các rối loạn liên quan đến cơ vòng Oddi.

Triệu chứng viêm tụy mạn tính

Triệu chứng phổ biến nhất của viêm tụy mạn tính là đau vùng bụng trên. Trên thực tế, cơn đau là triệu chứng khó chịu nhất mà 85 đến 90 phần trăm những người bị viêm tụy mạn tính phải trải qua, theo một báo cáo năm 2011 trên tạp chí The Lancet.

Đau có thể kéo dài liên tục hoặc xảy ra trong các đợt kéo dài hàng tuần, và thường liên quan đến buồn nôn và nôn. Đối với nhiều người, cơn đau sẽ lan ra phía sau và sẽ nặng hơn sau khi ăn hoặc uống rượu.

Đau có thể được giảm nhẹ một phần bằng cách ngồi và nghiêng về phía trước, hoặc bằng cách chườm nước nóng vào cột sống hoặc trên bụng. Nói chung, cơn đau sẽ giảm khi tình trạng viêm tụy diễn biến nặng hơn vì tuyến tụy đã ngừng sản xuất các enzym phá hoại hệ tiêu hóa.

Các triệu chứng khác của viêm tụy mạn tính có thể bao gồm:

  • Giảm cân không liên quan đến thói quen ăn uống
  • Bệnh tiêu chảy
  • Phân có mỡ
  • Phân màu đất sét
  • Viêm tuỵ mạn có thể gây ra các biến chứng, như:
  • Tiểu đường, nếu khả năng sản xuất insulin của tụy bị ảnh hưởng
  • Vàng da (vàng mắt và da)
  • Vôi hóa tụy, có thể cần phẫu thuật
  • Các nang giả, hoặc các túi chứa chất lỏng phát triển trong tụy, có thể vỡ và gây nhiễm trùng
  • Ung thư tụy (hiếm gặp)
  • Suy dinh dưỡng

Chẩn đoán viêm tụy mạn tính

Viêm tụy mạn tính dễ bị chẩn đoán nhầm với viêm tụy cấp vì các triệu chứng của chúng cũng tương tự nhau. Tuy nhiên, có một số xét nghiệm để giúp chẩn đoán viêm tụy mãn tính, bao gồm:

  • Xét nghiệm máu, nước tiểu và phân để tìm các nồng độ bất thường của các enzyme tụy
  • Xét nghiệm hình ảnh, bao gồm chụp X quang bụng, chụp CT, siêu âm và chụp cộng hưởng từ (MRI) của vùng bất thường
  • Kiểm tra chức năng tuyến tụy trong quá trình tiêu hóa

Ngoài ra còn có các xét nghiệm để chẩn đoán các nguyên nhân cụ thể của viêm tụy mãn tính. Ví dụ, các xét nghiệm IgG4 trong huyết thanh tìm một kháng thể liên quan đến viêm tụy tự miễn nhiễm tự miễn.

Điều trị viêm tụy mạn tính

Mục tiêu điều trị viêm tụy mạn tính bao gồm giảm đau, phòng ngừa các triệu chứng tái phát, điều trị các biến chứng như tiểu đường và suy dinh dưỡng, và hỗ trựo tiêu hóa.

Các phương pháp điều trị viêm tuỵ mạn tính có thể bao gồm:

  • Kiêng rượu và hút thuốc
  • Thay đổi chế độ ăn kiêng, bao gồm hạn chế chất béo, ăn các bữa ăn nhỏ hơn (nhưng thường xuyên hơn) và hạn chế caffein
  • Thuốc giảm đau, kể cả opioid nếu đau dữ dội. Steroids giúp giảm triệu chứng nhanh chóng trong viêm tụy tự miễn
  • Insulin cho điều trị tiểu đường
  • Thực phẩm bổ sung enzym tụy giúp hỗ trợ tiêu hóa (rất phổ biến khi bị tiêu chảy mãn tính hoặc phân dầu)
  • Phẫu thuật để loại bỏ tắc nghẽn hoặc các nang giả

Đôi khi các bác sĩ sử dụng liệu pháp chống oxy hoá để giảm đau do viêm tụy mạn, nhưng hiện nay vẫn chưa có đầy đủ bằng chứng khẳng định hiệu quả điều trị của liệu pháp này.

Tham khảo thêm thông tin trong bài viết: Dự phòng viêm tụy và suy tụy ngoại tiết

Võ Dung - Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Theo Everydayhealth
Bình luận
Tin mới
  • 28/03/2024

    Vì sao bạn nên tẩy lớp trang điểm trước khi tập thể dục?

    Việc trang điểm nhẹ nhàng trước khi đến phòng tập thể dục có thể giúp chị em phụ nữ tự tin hơn. Nhưng theo một nghiên cứu mới được đăng trên Journal of Cosmetic Dermatology, việc này có thể có thể làm giảm lượng dầu trên da, gây khô da.

  • 28/03/2024

    5 nguyên liệu không nên bỏ qua khi pha chế món sinh tố chống viêm

    Sinh tố là thức uống bổ sung năng lượng và vitamin hiệu quả khi bạn mệt mỏi vì thời tiết. Công thức pha chế sinh tố nên có những thực phẩm, nguyên liệu giàu chất chống viêm để bảo vệ sức khỏe.

  • 28/03/2024

    Bà bầu "bỏ túi" ngay những lợi ích không ngờ từ việc uống vitamin trong thai kỳ

    Vitamin dành cho bà bầu là những viên bổ sung được sản xuất đặc biệt nhằm cung cấp cho cơ thể phụ nữ mang thai các vitamin và khoáng chất cần thiết. Bác sĩ khuyên bạn uống vitamin ngay từ khi bắt đầu lên kế hoạch mang thai cũng như trong suốt thai kỳ.

  • 28/03/2024

    Thực phẩm, đồ uống nên hạn chế khi đang bị nghẹt mũi

    Dấu hiệu nghẹt mũi thường gặp khi bạn bị cảm cúm, viêm mũi dị ứng hoặc viêm đường hô hấp. Một số thực phẩm, đồ uống có thể khiến triệu chứng này trầm trọng hơn, cản trở việc hít thở của bạn.

  • 28/03/2024

    Chấn thương sọ não có hồi phục được không?

    Chấn thương sọ não luôn được coi là một trong những thương tổn nghiêm trọng nhất có thể xảy ra với con người. Tuy nhiên, với những tiến bộ mới trong lĩnh vực y tế và phục hồi chức năng, ngày càng có nhiều hy vọng để người bệnh chấn thương sọ não có thể phục hồi và hồi phục các chức năng quan trọng.

  • 27/03/2024

    Những triệu chứng và biến chứng điển hình của bệnh sởi

    Bệnh sởi là một bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng do virus sởi gây ra, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Nhận biết sớm các dấu hiệu và triệu chứng như sốt cao, ho, chảy nước mũi và phát ban da đặc trưng là rất quan trọng để điều trị kịp thời. Hiểu rõ các triệu chứng sởi còn giúp phòng ngừa sự lây lan của căn bệnh này.

  • 27/03/2024

    5 loại thảo mộc giúp tăng cường sức khoẻ hô hấp

    Khi gặp các vấn đề hô hấp, nhiều người có xu hướng tìm các giải pháp từ thiên nhiên để giảm nhanh các triệu chứng khó chịu cũng như tăng cường sức khoẻ đường thở. Dưới đây là 5 loại thảo mộc bạn có thể thử áp dụng.

  • 27/03/2024

    Biện pháp cải thiện triệu chứng viêm họng

    Viêm họng là vấn đề hô hấp có thể xảy ra quanh năm, nhất là trong thời tiết giao mùa do virus, vi khuẩn tấn công đường thở. Cần làm gì để cải thiện triệu chứng viêm họng hiệu quả?

Xem thêm