Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Những điều cần biết về thiếu hụt folate - Phần 1

Folate đóng vai trò quan trọng trong nhiều quá trình xảy ra trong cơ thể như tạo tế bào hồng cầu và ngăn ngừa dị tật bẩm sinh.

Khi cơ thể không có đủ folate sẽ dẫn tới thiếu máu. Các triệu chứng bao gồm mệt mỏi, yếu ớt và da nhợt nhạt. Chúng ta có thể bổ sung folate hằng ngày bằng cách ăn các thực phẩm giàu folate hoặc bổ sung vitamin.

Bài viết này sẽ điểm qua các nguyên nhân, triệu chứng và biến chứng liên quan đến thiếu máu do thiếu folate cũng như đưa ra cách phòng ngừa và điều trị tình trạng này.

Khái niệm

Folate là thành phần không thể thiếu trong quá trình hình thành tế bào hồng cầu, loại tế bào mang oxi đến các mô trong cơ thể.

Thiếu folate dẫn tới tình trạng thiếu máu, tình trạng khi cơ thể không tạo ra đủ số lượng hồng cầu. Thiếu máu do thiếu folate là một trong nhiều loại thiếu máu khác nhau.

Khi cơ thể không có đủ hồng cầu, các cơ quan và mô sẽ không nhận đủ oxy và cơ thể sẽ không thể hoạt động hiệu quả. Hệ quả là, các triệu chứng thiếu máu cổ điển bắt đầu xuất hiện, chẳn hạn như mệt mỏi, yếu cơ và da nhợt nhạt.

Bổ sung folate đầy đủ thông qua chế độ ăn uống và thực phẩm bổ sung là cách tốt nhất để ngăn ngừa thiếu máu do thiếu folate. Dạng tổng hợp của folate là acid folic. Acid folic có trong nhiều trong các loại vitamin dành cho phụ nữ mang thai, vitamin tổng hợp, vitamin B tổng hợp hoặc là một thực phẩm bổ sung riêng biệt.

Nguyên nhân gây thiếu folate

Thiếu folate có thể xảy ra khi không ăn đủ các loại thực phẩm có chứa folate. Tuy nhiên, tình trạng này vẫn có thể xảy ra ở cả những người có chế độ ăn cân bằng và lành mạnh.

Nguyên nhân gây ra thiếu máu do thiếu folate bao gồm:

  • Không ăn đủ thực phẩm giàu folate
  • Mắc các chứng hoặc bệnh gây ảnh hưởng tới khả năng hấp thụ vitamin của cơ thể, ví dụ như bệnh Celiac (không dung nạp gluten) hoặc bệnh viêm ruột (IBD)
  • Rối loạn sử dụng đồ uống có cồn, do cồn cản trở sự hấp thu folate và khiến cơ thể loại bỏ folate quá nhanh.
  • Mang thai, do nhu cầu folate của cơ thể tăng khi mang thai
  • Dùng các loại thuốc cản trở sự hấp thụ folate hoặc làm giảm nồng độ folate
  • Cơ thể có mang biến thể gen Methylenetetrahyrofolate reductase (MTHFR). Điều này cản trở khả năng chuyển đổi folate thành dạng hoạt hóa mà cơ thể có thể sử dụng

Giống như các loại vitamin B, folate cũng tan trong nước. Điều này có nghĩa là thận sẽ bài tiết folate dư thừa qua nước tiểu chứ không lưu trữ trong cơ thể.

Do đó, tình trạng thiếu folate có thể xảy ra rất nhanh chỉ trong vài tuần nếu chế độ ăn uống không cung cấp đủ folate hoặc mắc các tình trạng cản trở sự hấp thụ folate.

Mọi người cần phải dung nạp lượng folate khuyến nghị mỗi ngày vì folate không được lưu trữ lại. Điều này đặc biệt quan trọng đối với phụ nữ đã hoặc đang chuẩn bị mang thai.

Các tổ chức y tế lớn khuyến nghị phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ nên bổ sung acid folic mỗi ngày vì nồng độ folate thấp làm tăng nguy cơ dị tật nghiêm trọng về não và tủy sống của thai nhi.

Triệu chứng

Lúc đầu, cơ thể không có triệu chứng thiếu máu rõ ràng nhưng khi nó trở nên nghiêm trọng hơn, có biểu hiện sau:

  • Yếu
  • Cảm giác lâng lâng, váng đầu
  • Mệt mỏi rã rời
  • Khó tập trung
  • Cáu gắt
  • Đau đầu
  • Đau lưỡi
  • Nhiệt trong miệng hoặc trên lưỡi
  • Ở phụ nữ mang thai, có con bị dị tật ống thần kinh

Triệu chứng khi mang thai

 

 

 

Phụ nữ cần lượng folate cao hơn trong thai kì do folate cần thiết cho sự hình thành DNA khi thai nhi phát triển. Thiếu folate cản trở quá trình phân chia và phát triển tế bào của thai nhi và nhau thai, dẫn đến các bất thường khi sinh.

Nếu phụ nữ mang thai không dung nap đủ folate trước và trong khi mang thai, thai nhi có thể bị dị tật ống thần kinh, gây ra những vấn đề nghiêm trọng về não và tủy sống.

Khiếm khuyết ống thần kinh bao gồm:

  • Não phẳng anencephanly: Là tình trạng thai nhi bị thiếu các phần của bộ não và hộp sọ.
  • Tật nứt đốt sống: Dẫn đến các bất thường về cột sống, dây thần kinh hoặc cả hai

Thiếu folate cũng gây ra tình trạng nhẹ cân của trẻ được sinh ra. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kì (CDC) khuyến cáo rằng mọi phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ nên bổ sung 400microgam (mcg) acid folic bên cạnh việc ăn các thực phẩm giàu folate.

Ngay cả những phụ nữ không có kế hoạch mang thai cũng nên bổ sung acid folic vì:

  • Gần một nửa số trường hợp mang thai ở Hoa Kì là không có kế hoạch/ngoài kế hoạch.
  • Các bất thường thường khi sinh do thiếu folate xảy ra rất sớm trong thai kì, thường là trước khi người phụ nữ biết rằng mình đang mang thai
  • Khó đáp ứng đủ lượng folate khuyến nghị chỉ bằng việc bổ sung folate qua chế độ ăn

(Còn tiếp...)

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Vitamin nhóm B và cơ thể

Bùi Thương - Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Theo Medical News Today
Bình luận
Tin mới
  • 11/07/2025

    Những dấu hiệu của tình yêu thái quá và cách xử lý

    Việc ai đó thể hiện tình cảm với bạn có thể khiến bạn cảm thấy vui vẻ và phấn khích khi bạn đang trong giai đoạn đầu của một mối quan hệ mới. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải phân biệt sự mới lạ của một mối quan hệ mới với các hành vi thái quá.

  • 10/07/2025

    Vận động cùng con - giải pháp gắn kết tình cảm gia đình

    Trong cuộc sống hiện đại, khi thời gian dành cho gia đình ngày càng bị thu hẹp bởi công việc và các thiết bị điện tử, việc tìm kiếm một hoạt động vừa tốt cho sức khỏe vừa giúp gắn kết tình cảm cha con trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

  • 10/07/2025

    Cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng

    Những ngày hè đầy nắng là thời điểm lý tưởng để đưa trẻ ra ngoài chơi, đi biển, cắm trại, picnic,... Tuy nhiên, dành quá nhiều thời gian dưới ánh nắng mặt trời có thể khiến trẻ dễ bị cháy nắng. Cháy nắng nặng không chỉ gây khó chịu mà còn có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe về da cho trẻ. Cùng đọc bài viết sau đây để biết cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng.

  • 09/07/2025

    Đau đầu do thời tiết nóng bức: Nguy cơ tiềm ẩn và giải pháp phòng ngừa hiệu quả

    Mùa hè mang theo những ngày nắng kéo dài, không khí oi bức và nền nhiệt độ cao, tạo nên nhiều thách thức đối với sức khỏe con người. Một trong những ảnh hưởng phổ biến nhưng ít được chú ý là tình trạng đau đầu do nóng.

  • 08/07/2025

    Các nguồn cung cấp chất béo cho cơ thể

    Chất béo là một trong ba nhóm dưỡng chất thiết yếu, cùng với carbohydrate và protein, có vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động sống của cơ thể con người.

  • 08/07/2025

    Đột quỵ nhiệt: Nguy hiểm tiềm ẩn trong mùa nắng nóng

    Mùa hè đến, cái nắng gay gắt không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi mà còn tiềm ẩn những mối nguy hiểm khôn lường đối với sức khỏe, trong đó đột quỵ nhiệt là một trong những tình trạng đáng lo ngại nhất.

  • 08/07/2025

    Loại cá nhỏ bé có nhiều lợi ích với sức khỏe

    Cá cơm là một nguồn dinh dưỡng ấn tượng, mang lại những lợi ích sức khỏe đáng ngạc nhiên.

  • 08/07/2025

    Kháng sinh và những điều cần biết cho người trưởng thành

    Kháng sinh (hay thuốc kháng sinh) đóng vai trò then chốt trong y học hiện đại, giúp điều trị hiệu quả các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn.

Xem thêm