Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Nguyên nhân gây tăng bilirubin

Bilirubin là một chất màu vàng có trong máu. Bilirubin hình thành sau khi các tế bào máu bị phá hủy và di chuyển tới gan, mật và hệ tiêu hóa trước khi được thải ra ngoài.

Tăng bilirubin thường là dấu hiệu của một bệnh lý tiềm ẩn, vì vậy việc tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ là rất quan trọng. Tăng bilirubin cũng là một tình trạng tạm thời ở trẻ sơ sinh.

Nồng độ hemoglobin bình thường

Thông thường, lượng bilirubin sẽ rơi vào khoảng từ 0.3 đến 1.0 mg/dL. Chỉ số bilirubin trên 1.2mg/dL được coi là tăng bilirubin.

Triệu chứng tăng bilirubin

Nếu bạn bị tăng bilirubin, các triệu chứng sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân tiềm ẩn. Bạn có thể chỉ bị tăng bilirubin nhẹ và không có triệu chứng gì. Khi bị tăng bilirubin mức độ trung bình đến nặng, bạn có thể chỉ bị vàng da vàng mắt. Vàng da cũng là dấu hiệu chính của tình trạng tăng bilirubin. Các triệu chứng khác có thể gây tăng bilirubin bao gồm:

  • Đau hoặc sưng bất thường
  • Ớn lạnh
  • Sốt
  • Đau ngực
  • Suy nhược
  • Chóng mặt nhẹ
  • Mệt mỏi
  • Buồn nôn
  • Nôn mửa
  • Có nước tiểu tối màu bất thường

Các nguyên nhân gây tăng bilirubin

Tăng bilirubin là dấu hiệu của nhiều tình trạng khác nhau. Bác sĩ sẽ ghi nhận các triệu chứng của bạn cũng như các kết quả xét nghiệm khác để có thể thu hẹp và loại trừ các nguyên nhân.

Sỏi mật

Sỏi mật xảy ra khi các chất như cholesterol hay bilirubin cứng lại trong túi mật. Túi mật là nơi dự trữ dịch mật, giúp tiêu hóa chất béo trước khi đi vào hệ tiêu hóa.

Triệu chứng sỏi mật bao gồm:

  • Đau ở vùng bụng trên bên phải hoặc phía dưới bên phải mạn sườn
  • Đau lưng giữa hai vai hoặc vai phải
  • Cảm thấy mệt mỏi
  • Nôn mửa

Sỏi mật có thể hình thành nếu cơ thể vốn đã sản xuất quá nhiều bilirubin do các bệnh lý về gan hoặc nếu do gan sản xuất quá nhiều cholesterol. Tăng bilirubin cũng có thể là biến chứng của viêm ống dẫn mật hoặc do rối loạn máu. Bilirubin sẽ tích tụ lại khi mật bị tắc và không thể thoát ra ngoài được.

Hội chứng Gilbert’s

Đây là một hội chứng di truyền về gan khiến gan không thể sản xuất bilirubin đúng cách, khiến bilirubin tích tụ lại trong máu. Hội chứng này không gây ra các triệu chứng nhưng nếu có triệu chứng, có thể bao gồm:

  • Vàng da
  • Buồn nôn
  • Nôn mửa
  • Tiêu chảy
  • Khó chịu ở vùng bụng

Rối loạn chức năng gan

Bất cứ tình trạng nào ảnh hưởng đến chức năng gan đều có thể khiến bilirubin tích tụ lại trong máu. Tăng bilirubin là hậu quả của việc gan mất đi khả năng loại bỏ và xử lý bilirubin ra khỏi máu. Nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến chức năng của gan, bao gồm:

  • Xơ gan
  • Ung thư gan
  • Các bệnh tự miễn liên quan đến gan, ví dụ như viêm gan tự miễn hoặc viêm đường mật nguyên phát

Các triệu chứng phổ biến của rối loạn chức năng gan bao gồm:

  • Vàng da
  • Đau hoặc chướng bụng
  • Sưng chân hoặc mắt cá chân (phù)
  • Kiệt sức
  • Buồn nôn
  • Nôn mửa
  • Dễ bị bầm tím
  • Nước tiểu sẫm màu
  • Phân nhạt màu hoặc phân đen, có máu
  • Ngứa
Viêm gan

Viêm gan xảy ra khi gan bị viêm do nhiễm virus. Khi gan bị viêm, gan sẽ không thể xử lý được bilirubin, dẫn đến tích tụ bilirubin trong máu. Viên gan không phải lúc nào cũng gây ra triệu chứng rõ ràng nhưng nếu có, các triệu chứng có thể bao gồm:

  • Vàng da
  • Kiệt sức
  • Nước tiểu tối màu
  • Đau bụng
  • Buồn nôn
  • Nôn mửa

Viêm ống dẫn mật

Ống dẫn mật là đường nối giữa gan và mật và là cửa vào ruột non. Chức năng của ống dẫn mật là giúp vận chuyển dịch mật có chứa bilirubin, từ gan và mật đi vào ruột non. Nếu ống dẫn mật bị viêm hoặc tắc, mật sẽ không thể thoát ra ngoài được, có thể dẫn đến việc tăng bilirubin. Triệu chứng viêm ống dẫn mật bao gồm:

  • Phân nhạt màu
  • Nước tiểu tối màu
  • Vàng da
  • Ngứa
  • Buồn nôn
  • Nôn mửa
  • Sụt cân không rõ nguyên nhân
  • Sốt

Ứ mật trong gan thời kỳ mang thai

Ứ mật trong thai kỳ là một tình trạng tạm thời có thể xảy ra trong 3 tháng cuối thai kỳ. Ứ mật có thể làm tốc độ loại bỏ dịch mật chậm hơn hoặc thậm chí là ngừng hoàn toàn. Từ đó khiến bilirubin tích tụ trong máu, dẫn đến tăng bilirubin. Triệu chứng ứ mật trong thai kỳ bao gồm:

  • Ngứa bàn tay và bàn chân mà không bị mẩn đỏ
  • Vàng da
  • Các triệu chứng sỏi mật

Thiếu máu tan máu

Thiếu máu tan máu xảy ra khi các tế bào máu bị phân hủy quá nhanh trong máu. Đôi khi thiếu máu tan máu là do di truyền, nhưng đôi khi cũng là một dạng bệnh tự miễn, phì đại lách hoặc do nhiễm trùng. Triệu chứng thiếu máu tan máu bao gồm:

  • Kiệt sức
  • Khó thở
  • Chóng mặt
  • Đau đầu
  • Đau bụng
  • Đau ngực
  • Vàng da
  • Lạnh bàn tay, bàn chân

Bilirubin ở trẻ sơ sinh

Rất nhiều trẻ sơ sinh bị tăng bilirubin vài ngày sau khi sinh, dẫn đến tình trạng vàng da sau sinh. Đây là một tình trạng tạm thời và thường có thể tự khỏi trong vòng vài tuần. Nguyên nhân là do trẻ sơ sinh thường có nhiều tế bào hồng cầu hơn và hồng cầu vỡ nhanh hơn, nhưng gan lại chưa đủ trưởng thành để theo kịp tốc độ vỡ hồng cầu. Trước khi sinh, gan của mẹ sẽ giúp hỗ trợ thực hiện chức năng này. Gan của trẻ sơ sinh có hiệu suất hoạt động chỉ bằng khoảng 1% so với gan của người trưởng thành. Trong đa số các trường hợp, tăng bilirubin có thể dẫn đến vàng da trong vòng 1-3 ngày sau khi sinh. Bilirubin có thể tăng cao tới 18mg/dL trong vòng ngày thứ 4 hoặc ngày thứ 5 sau sinh và tình trạng vàng da có thể tự biến mất trong vòng 2 tuần sau khi gan của trẻ đã trưởng thành.

Cho trẻ ăn 8-12 lần mỗi ngày có thể giúp kích thích nhu động ruột, từ đó giúp loại bỏ bilirubin ra khỏi cơ thể.

Nếu tình trạng vàng da xảy ra trong vòng 24 giờ đầu sau sinh hoặc nếu tình trạng tăng bilirubin đạt mức quá cao hoặc không tự giảm xuống được, bác sĩ có thể sẽ can thiệp bằng các phương pháp điều trị như:

  • Trị liệu bằng ánh sáng (chiếu đèn)
  • Truyền globulin miễn dịch đường tĩnh mạch
  • Truyền máu

Khi nào cần gọi bác sĩ?

Trong nhiều trường hợp, tăng bilirubin không phải là dấu hiệu đáng lo ngại cần phải điều trị. Nhưng nếu bạn nhận thấy các triệu chứng dưới đây, hãy gọi ngay cho bác sĩ:

  • Đau hoặc căng tức ở bụng
  • Buồn ngủ, mất phương hướng
  • Phân màu đen hoặc có máu
  • Nôn ra máu
  • Sốt trên 38 độ
  • Dễ bầm tím, chảy máu
  • Mẩn đỏ màu tím hoặc đỏ

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Uống cà phê khi mang thai - bao nhiêu là an toàn?

Ths. Liên Hương - Viện Y học ứng dụng Việt Nam (theo Healthline) -
Bình luận
Tin mới
  • 02/07/2025

    Tất tần tật về trà thảo mộc

    Dù là trà đen, trà xanh, trà trắng hay trà ô long, trà nóng hay trà đá đều có nguồn gốc từ cây trà, Camellia sinensis. Nhưng trà thảo mộc thì khác. Trà thảo mộc bắt nguồn từ việc ngâm nhiều loại hoa, lá hoặc gia vị trong nước nóng. Hầu hết các loại trà này đều không có caffeine. Bạn có thể bắt đầu bằng những túi trà làm sẵn hoặc ngâm các nguyên liệu rời và sau đó lọc bỏ bã.

  • 01/07/2025

    Sự thật về phương pháp thải độc bằng nước cốt chanh

    Nhiều người thực hiện thải độc cơ thể theo hướng dẫn truyền miệng và trên các nền tảng xã hội... và hiện nay đang dấy lên trào lưu thải độc bằng nước cốt chanh. Vậy sự thật về phương pháp thải độc này như thế nào?

  • 01/07/2025

    Cách sử dụng dầu dừa điều trị chàm

    Dầu dừa là một chất dưỡng ẩm tự nhiên. Nhiều người bị chàm nhận thấy dầu dừa có tác dụng làm dịu da và giảm các triệu chứng như khô và ngứa.

  • 01/07/2025

    Vai trò của chất béo trong chế độ ăn lành mạnh

    Chất béo thường bị mang tiếng xấu mỗi khi nói về chế độ dinh dưỡng vì cho rằng đó là nguyên nhân gây bệnh tim mạch, tiểu đường hay béo phì. Quan niệm cắt bỏ hoàn toàn chất béo khỏi bữa ăn đã từng phổ biến trong một số khuyến nghị dinh dưỡng. Thực tế, không phải tất cả các chất béo đều có hại.

  • 30/06/2025

    Dùng nghệ và mật ong cùng nhau có tăng lợi ích không?

    Mật ong với nghệ có thể được dùng cùng nhau trong chế độ ăn hằng ngày và thực phẩm bổ sung, vậy tác dụng của chúng có mạnh hơn khi kết hợp?

  • 30/06/2025

    Nhận biết và xử lý vết thương do côn trùng cắn khi đi du lịch

    Du lịch là dịp để khám phá thiên nhiên, trải nghiệm văn hóa và tận hưởng những khoảnh khắc thư giãn. Tuy nhiên, bên cạnh những điều thú vị, các chuyến đi đôi khi cũng tiềm ẩn những rủi ro nhỏ nhưng phiền toái, chẳng hạn như những vết thương do côn trùng cắn

  • 29/06/2025

    Sữa nguyên chất có dinh dưỡng, lợi ích và rủi ro gì?

    Sữa là nguồn dinh dưỡng quan trọng nên có trong chế độ ăn hằng ngày, trong đó sữa nguyên chất được đánh giá là nguồn cung cấp protein tốt. Tìm hiểu về dinh dưỡng, lợi ích và rủi ro khi tiêu thụ sữa nguyên chất.

  • 29/06/2025

    Làm thế nào để bỏ thói quen dùng điện thoại

    Một số ứng dụng có thể cho bạn biết bạn dành bao nhiêu thời gian cho điện thoại và bạn dành bao nhiêu thời gian cho từng ứng dụng. Ngay cả khi bạn không nghĩ rằng mình sử dụng điện thoại quá nhiều, việc nhìn thấy những con số thống kê tần suất sử dụng có thể khiến bạn muốn đặt điện thoại xuống.

Xem thêm