Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Nguyên nhân gây tăng bilirubin

Bilirubin là một chất màu vàng có trong máu. Bilirubin hình thành sau khi các tế bào máu bị phá hủy và di chuyển tới gan, mật và hệ tiêu hóa trước khi được thải ra ngoài.

Tăng bilirubin thường là dấu hiệu của một bệnh lý tiềm ẩn, vì vậy việc tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ là rất quan trọng. Tăng bilirubin cũng là một tình trạng tạm thời ở trẻ sơ sinh.

Nồng độ hemoglobin bình thường

Thông thường, lượng bilirubin sẽ rơi vào khoảng từ 0.3 đến 1.0 mg/dL. Chỉ số bilirubin trên 1.2mg/dL được coi là tăng bilirubin.

Triệu chứng tăng bilirubin

Nếu bạn bị tăng bilirubin, các triệu chứng sẽ tùy thuộc vào nguyên nhân tiềm ẩn. Bạn có thể chỉ bị tăng bilirubin nhẹ và không có triệu chứng gì. Khi bị tăng bilirubin mức độ trung bình đến nặng, bạn có thể chỉ bị vàng da vàng mắt. Vàng da cũng là dấu hiệu chính của tình trạng tăng bilirubin. Các triệu chứng khác có thể gây tăng bilirubin bao gồm:

  • Đau hoặc sưng bất thường
  • Ớn lạnh
  • Sốt
  • Đau ngực
  • Suy nhược
  • Chóng mặt nhẹ
  • Mệt mỏi
  • Buồn nôn
  • Nôn mửa
  • Có nước tiểu tối màu bất thường

Các nguyên nhân gây tăng bilirubin

Tăng bilirubin là dấu hiệu của nhiều tình trạng khác nhau. Bác sĩ sẽ ghi nhận các triệu chứng của bạn cũng như các kết quả xét nghiệm khác để có thể thu hẹp và loại trừ các nguyên nhân.

Sỏi mật

Sỏi mật xảy ra khi các chất như cholesterol hay bilirubin cứng lại trong túi mật. Túi mật là nơi dự trữ dịch mật, giúp tiêu hóa chất béo trước khi đi vào hệ tiêu hóa.

Triệu chứng sỏi mật bao gồm:

  • Đau ở vùng bụng trên bên phải hoặc phía dưới bên phải mạn sườn
  • Đau lưng giữa hai vai hoặc vai phải
  • Cảm thấy mệt mỏi
  • Nôn mửa

Sỏi mật có thể hình thành nếu cơ thể vốn đã sản xuất quá nhiều bilirubin do các bệnh lý về gan hoặc nếu do gan sản xuất quá nhiều cholesterol. Tăng bilirubin cũng có thể là biến chứng của viêm ống dẫn mật hoặc do rối loạn máu. Bilirubin sẽ tích tụ lại khi mật bị tắc và không thể thoát ra ngoài được.

Hội chứng Gilbert’s

Đây là một hội chứng di truyền về gan khiến gan không thể sản xuất bilirubin đúng cách, khiến bilirubin tích tụ lại trong máu. Hội chứng này không gây ra các triệu chứng nhưng nếu có triệu chứng, có thể bao gồm:

  • Vàng da
  • Buồn nôn
  • Nôn mửa
  • Tiêu chảy
  • Khó chịu ở vùng bụng

Rối loạn chức năng gan

Bất cứ tình trạng nào ảnh hưởng đến chức năng gan đều có thể khiến bilirubin tích tụ lại trong máu. Tăng bilirubin là hậu quả của việc gan mất đi khả năng loại bỏ và xử lý bilirubin ra khỏi máu. Nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến chức năng của gan, bao gồm:

  • Xơ gan
  • Ung thư gan
  • Các bệnh tự miễn liên quan đến gan, ví dụ như viêm gan tự miễn hoặc viêm đường mật nguyên phát

Các triệu chứng phổ biến của rối loạn chức năng gan bao gồm:

  • Vàng da
  • Đau hoặc chướng bụng
  • Sưng chân hoặc mắt cá chân (phù)
  • Kiệt sức
  • Buồn nôn
  • Nôn mửa
  • Dễ bị bầm tím
  • Nước tiểu sẫm màu
  • Phân nhạt màu hoặc phân đen, có máu
  • Ngứa
Viêm gan

Viêm gan xảy ra khi gan bị viêm do nhiễm virus. Khi gan bị viêm, gan sẽ không thể xử lý được bilirubin, dẫn đến tích tụ bilirubin trong máu. Viên gan không phải lúc nào cũng gây ra triệu chứng rõ ràng nhưng nếu có, các triệu chứng có thể bao gồm:

  • Vàng da
  • Kiệt sức
  • Nước tiểu tối màu
  • Đau bụng
  • Buồn nôn
  • Nôn mửa

Viêm ống dẫn mật

Ống dẫn mật là đường nối giữa gan và mật và là cửa vào ruột non. Chức năng của ống dẫn mật là giúp vận chuyển dịch mật có chứa bilirubin, từ gan và mật đi vào ruột non. Nếu ống dẫn mật bị viêm hoặc tắc, mật sẽ không thể thoát ra ngoài được, có thể dẫn đến việc tăng bilirubin. Triệu chứng viêm ống dẫn mật bao gồm:

  • Phân nhạt màu
  • Nước tiểu tối màu
  • Vàng da
  • Ngứa
  • Buồn nôn
  • Nôn mửa
  • Sụt cân không rõ nguyên nhân
  • Sốt

Ứ mật trong gan thời kỳ mang thai

Ứ mật trong thai kỳ là một tình trạng tạm thời có thể xảy ra trong 3 tháng cuối thai kỳ. Ứ mật có thể làm tốc độ loại bỏ dịch mật chậm hơn hoặc thậm chí là ngừng hoàn toàn. Từ đó khiến bilirubin tích tụ trong máu, dẫn đến tăng bilirubin. Triệu chứng ứ mật trong thai kỳ bao gồm:

  • Ngứa bàn tay và bàn chân mà không bị mẩn đỏ
  • Vàng da
  • Các triệu chứng sỏi mật

Thiếu máu tan máu

Thiếu máu tan máu xảy ra khi các tế bào máu bị phân hủy quá nhanh trong máu. Đôi khi thiếu máu tan máu là do di truyền, nhưng đôi khi cũng là một dạng bệnh tự miễn, phì đại lách hoặc do nhiễm trùng. Triệu chứng thiếu máu tan máu bao gồm:

  • Kiệt sức
  • Khó thở
  • Chóng mặt
  • Đau đầu
  • Đau bụng
  • Đau ngực
  • Vàng da
  • Lạnh bàn tay, bàn chân

Bilirubin ở trẻ sơ sinh

Rất nhiều trẻ sơ sinh bị tăng bilirubin vài ngày sau khi sinh, dẫn đến tình trạng vàng da sau sinh. Đây là một tình trạng tạm thời và thường có thể tự khỏi trong vòng vài tuần. Nguyên nhân là do trẻ sơ sinh thường có nhiều tế bào hồng cầu hơn và hồng cầu vỡ nhanh hơn, nhưng gan lại chưa đủ trưởng thành để theo kịp tốc độ vỡ hồng cầu. Trước khi sinh, gan của mẹ sẽ giúp hỗ trợ thực hiện chức năng này. Gan của trẻ sơ sinh có hiệu suất hoạt động chỉ bằng khoảng 1% so với gan của người trưởng thành. Trong đa số các trường hợp, tăng bilirubin có thể dẫn đến vàng da trong vòng 1-3 ngày sau khi sinh. Bilirubin có thể tăng cao tới 18mg/dL trong vòng ngày thứ 4 hoặc ngày thứ 5 sau sinh và tình trạng vàng da có thể tự biến mất trong vòng 2 tuần sau khi gan của trẻ đã trưởng thành.

Cho trẻ ăn 8-12 lần mỗi ngày có thể giúp kích thích nhu động ruột, từ đó giúp loại bỏ bilirubin ra khỏi cơ thể.

Nếu tình trạng vàng da xảy ra trong vòng 24 giờ đầu sau sinh hoặc nếu tình trạng tăng bilirubin đạt mức quá cao hoặc không tự giảm xuống được, bác sĩ có thể sẽ can thiệp bằng các phương pháp điều trị như:

  • Trị liệu bằng ánh sáng (chiếu đèn)
  • Truyền globulin miễn dịch đường tĩnh mạch
  • Truyền máu

Khi nào cần gọi bác sĩ?

Trong nhiều trường hợp, tăng bilirubin không phải là dấu hiệu đáng lo ngại cần phải điều trị. Nhưng nếu bạn nhận thấy các triệu chứng dưới đây, hãy gọi ngay cho bác sĩ:

  • Đau hoặc căng tức ở bụng
  • Buồn ngủ, mất phương hướng
  • Phân màu đen hoặc có máu
  • Nôn ra máu
  • Sốt trên 38 độ
  • Dễ bầm tím, chảy máu
  • Mẩn đỏ màu tím hoặc đỏ

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Uống cà phê khi mang thai - bao nhiêu là an toàn?

Ths. Liên Hương - Viện Y học ứng dụng Việt Nam (theo Healthline) -
Bình luận
Tin mới
  • 30/10/2024

    Làm thế nào để giữ cho gan của bạn khỏe mạnh?

    Gan là cơ quan lớn thứ hai trong cơ thể và thực hiện nhiều chức năng quan trọng như loại bỏ độc tố, chống nhiễm trùng, kiểm soát mức cholesterol và hỗ trợ tiêu hóa. Tuy nhiên, sức khỏe của gan thường bị xem nhẹ vì những vấn đề bệnh của gan ở giai đoạn đầu thường không rõ và dễ bị bỏ qua. Bài viết dưới đây chúng tôi sẽ gợi ý để chăm sóc gan và tìm hiểu những bước cần thiết để giữ cho gan của bạn luôn khỏe mạnh.

  • 29/10/2024

    Giảm cortisol bằng loại thức uống quen thuộc

    Trà xanh không chỉ là thức uống thơm ngon, thanh mát mà còn là “liều thuốc” tự nhiên giúp bạn giảm nồng độ hormone cortisol hiệu quả, cải thiện tâm trạng và tăng cường sức đề kháng.

  • 29/10/2024

    Có bao nhiêu calo trong quả bơ?

    Quả bơ là một trong những loại trái cây hiếm hoi có thành phần dinh dưỡng phong phú và vượt trội. Loại quả này mang lại nhiều lợi ích sức khoẻ, đặc biệt là để giảm cân. Vậy trong chúng có chứa bao nhiêu calo? Liệu chất béo trong quả bơ có tốt cho sức khoẻ hay không? Hãy cùng tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

  • 29/10/2024

    Chuyên gia cảnh báo: tác động nghiêm trọng đến sức khỏe do biến đổi khí hậu đối với phụ nữ mang thai, trẻ em và người già

    Những đối tượng như phụ nữ mang thai, trẻ sơ sinh, trẻ em, thanh thiếu niên và người già đang phải đối mặt với các biến chứng sức khỏe nghiêm trọng do biến đổi khí hậu. Mặc dù nhận thức về biến đổi khí hậu của con người đã tăng lên, nhưng các hành động bảo vệ mạng sống của những đối tượng có nguy cơ cao vẫn còn hạn chế và cần được chú ý nhiều hơn.

  • 29/10/2024

    Chăm sóc giảm nhẹ rất cần thiết cho người cao tuổi

    Chăm sóc giảm nhẹ khác với điều trị chữa bệnh. Chăm sóc giảm nhẹ giúp người bệnh giảm bớt những tình trạng đau và các tác dụng không mong muốn trong liệu trình điều trị. Điều này đặc biệt cần thiết với người cao tuổi.

  • 28/10/2024

    Dấu hiệu khi ngủ cảnh báo nguy cơ đột quỵ

    Đột quỵ là căn bệnh nguy hiểm, nhưng nếu phát hiện sớm và có biện pháp phòng ngừa hợp lý, chúng ta có thể giảm thiểu đáng kể nguy cơ mắc bệnh.

  • 28/10/2024

    Áp dụng quy tắc 3-2-1 để ngủ ngon

    Một nhà tâm lý học về giấc ngủ khuyên bạn nên áp dụng quy tắc 3-2-1 để có được giấc ngủ ngon. Nếu bị mất ngủ, bạn có thể áp dụng quy tắc thở 4-7-8 để ngủ lại.

  • 28/10/2024

    Cách chống say tàu xe hiệu quả

    Say tàu xe xảy ra khi chuyển động bạn nhìn thấy khác với những gì tai trong của bạn cảm nhận. Điều này có thể gây chóng mặt, buồn nôn và nôn. Bạn có thể bị say tàu xe khi đi ô tô, tàu hỏa, máy bay, thuyền hoặc công viên giải trí. Say tàu xe có thể khiến việc đi lại trở nên khó chịu, nhưng có những chiến lược để ngăn ngừa và điều trị.

Xem thêm