Một số vấn đề thường gặp ở thời kỳ cho con bú

Cùng tìm hiểu về các vấn đề thường gặp ở thời kỳ cho con bú.

Một số vấn đề thường gặp ở thời kỳ cho con bú

Giải phẫu học tuyến sữa :

Vú người phụ nữ có hình nửa khối cầu, tròn và lồi hơn ở phía dưới tạo thành rãnh dưới vú, ngăn cách vú với da ngực. Vú trải từ xương sườn thứ 2 đến xương sườn 6,7; từ 2 bên ức đến nếp gấp nách trước. Vú nằm phần lớn ở mặt trước cơ ngực lớn. Lớp mỡ của vú rất dày ngay trên mạc nông của ngực (hay bị áp-xe vú tại vị trí này)

Pectoralis major muscle: Cơ ngực lớn

Ligament of Cooper: Dây chằng cooper

Mammary lobule: Tuyến sữa

Lactiferous duct: Ống tiết sữa

Lactiferous sinus:Xoang sữa.

Các tuyến sữa (Mammary gland) là loại tuyến chùm tạo thành các tiểu thùy (Lobule) Nhiều tiểu thùy hợp thành các thùy. Mỗi thùy đổ ra đầu vú bởi 1 ống tiết sữa (Lactiferous duct). Trước khi đổ ra đầu vú, ống tiết sữa phình ra thành xoang sữa (Lactiferous sinus).

Núm vú (Nipple) và quầng vú (Areola):

- Quầng vú là một vùng da sẫm màu có đường kính từ 2-6 cm ở đầu vú. Quầng vú có màu thay đổi từ hồng nhạt đến nâu sẫm tùy theo độ tuổi, số lần sanh và màu da. Da của quầng vú có nhiều nốt nhỏ, phía dưới là các tuyến nhờn Montgomery. Các tuyến này có vai trò tiết ra chất nhờn, giúp ngăn ngừa núm vú và quần vú bị nứt nẻ, hiện tượng này rất thường gặp ở giai đoạn cho con bú. Ở tam cá nguyệt thứ ba của thai kỳ, tuyến Montgomery phình to.

- Núm vú được một dải cơ trơn phủ quanh, đồng thời bao quanh các ống tuyến sữa nằm phía dưới.

Mạch máu, hạch bạch huyết và dây thần kinh:

- Tuyến vú rất giàu mạch máu. Động mạch là các nhánh tách ra từ động mạch ngực trong, các nhánh này xuyên qua các khoảng gian sườn 2,3 và 4 cung cấp máu cho vú, cơ ngực lớn và cơ ngực bé. Ngoài ra, vú còn được cung cấp máu bởi động mạch ngực ngoài.

- Hạch bạch huyết đổ về ba chuỗi hạch là hạch nách, chuỗi hạch ngực trong và hạch trên đòn.

- Thần kinh do các nhánh trên đòn của đám rối cổ nông và các nhánh xiên của dây thần kinh gian sườn 2,3,4,5 và 6

Sinh lý tiết sữa :

- Sự tiết sữa được điều khiển và duy trì bởi 2 nội tiết tố chính là prolactin và oxytocin.

- Khi bé mút vú, thùy trước tuyến yên sẽ tiết ra Prolactin kích thích các tế bào tiết ra sữa. Thùy sau tuyến yên tiết ra oxytocin làm co thắt các cơ trơn bao quanh các ống tuyến sữa dẫn sữa đến các xoang sữa. Như vậy, trẻ bú càng nhiều, prolactin tạo ra càng nhiều và sữa tạo ra càng nhiều.

- Khi các xoang sữa ứ đầy sữa, các tế bào sữa sẽ tiết ít sữa lại..

Một số vấn đề thường gặp ở thời kỳ cho con bú :

Đau khi cho bé bú :

- Bé bú sẽ không làm đau, nếu đau phải xem lại :

Tư thế của bé

Cách bé ngậm vú

Cách bú mút và nuốt,

Kích thước, hình dạng và tình trạng của núm vú (tổn thuơng da, nứt đầu núm vú)

- Tránh quan niệm sai lầm: cho bé bú bình dễ dàng hơn bú vú mẹ.

- Không được cho bé ăn dặm, bé bú mẹ hoàn toàn từ mới sanh đến 4 tháng tuổi.

Liệu có đủ sữa mẹ cho bé bú không?

Hầu hết phụ nữ đều có dư lượng sữa cho bé bú. Trong trường hợp tiết sữa ít, cho bé bú thường xuyên sẽ giúp kích thích tạo ra sữa. Trẻ bú càng nhiều sẽ tạo ra càng nhiều sữa.

Để biết bé có được cung cấp đủ sữa hay không, ta quan sát lượng sữa cung cấp và thải ra mỗi ngày :

Số lượng tã ướt của bé (trung bình từ 6 đến 8 miếng)

Số lần đi tiêu mỗi ngày (rất thường xuyên, đôi khi ngay sau khi cho bé bú)

Trọng lượng của bé: bé mất khoảng 8 % trọng lượng trong tuần đầu, bé bú đủ sẽ lấy lại trọng lượng sau 1 tuần

Căng sữa :

- Sau sanh, sữa tiết nhiều ở vú dẫn đến hiện tượng căng sữa. Sờ nắn vú thấy căng cứng, cảm giác như nổi cục nhưng sữa vẫn chảy tốt.

- Xử trí: Cho bé bú thường xuyên hơn, nặn bỏ sữa nếu bé bú không hết.

Cương tức tuyến vú :

- Vú quá căng, cương to, căng bóng phù nề, có thể kèm theo sốt. Nặn sữa thấy sữa chảy ra ít. Xảy ra khi sữa ứ lại và các mô phù nề cản lưu thông sữa.

- Xử trí: dùng gạc ấm đắp lên 2 vú, xoa nắn nhẹ nhàng, vắt sữa bằng tay hoặc bằng bơm hút giúp thoát sữa.

Viêm vú, áp-xe (nung mủ) vú :

- Kết quả của tình trạng cương tức tuyến vú hoặc tắc sữa mà không xử trí hiệu quả. Vú bị phù nề cứng một vùng, với đủ triệu chứng sưng, nóng, đỏ, đau. Viêm vú dễ nhầm với cương tức tuyến vú nhưng cương vú thường toàn bộ vú và không có dấu hiệu sưng đỏ còn viêm vú thường khu trú ở 1 phần vú.

- Xử trí: Viêm vú sẽ tiến triển thành áp-xe trong vòng 48 – 72 giờ.

Nguyên tắc :

Kháng sinh 1-2 tuần: thường dùng là Cephalosporine.
Đắp mát lên vú bị viêm.
Thuốc giảm đau Paracetamol.

Lưu ý:

Kháng sinh: Cephalosporine qua sữa rất ít nên vẫn cho con bú được ở vú lành.

Metronidazol không nên dùng trong thời gian cho con bú. Trường hợp tiến triển thành áp-xe, phải rạch thoát mủ, có thể dùng kết hợp với Cephalosporine.

Tetracycline là thuốc cùng họ gây vàng da, chậm phát triển xương răng.

Chloramphenicol gây suy tủy, Sulfonamide gây vàng da.

Vắt và hút bỏ sữa ở vú bị viêm ít nhất 3 ngày trước khi cho bú trở lại

- Khi tiến triển thành áp-xe vú thì phải rạch thoát mủ, đặt dẫn lưu. Ở thời điểm này nên ngừng cho con bú (Current Obstetrics & Gynecology ). Có thể sử dụng thêm các loại thuốc có chứa estrogen như Benzogynoestryl, Premarin… để làm giảm bớt lượng sữa mẹ.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Hiểu lầm và sự thật về việc cho con bú

BS. Nguyễn Châu Trí - Theo Bệnh viện Từ Dũ

Từ khóa:

Bình luận

Tin mới

15/10/2025

6 công thức nước ép lựu giúp eo thon, da đẹp tự nhiên

Nước ép lựu giàu chất chống oxy hóa và vitamin nuôi dưỡng cơ thể. Tham khảo 6 công thức nước ép lựu giúp eo thon gọn và làn da rạng rỡ.
15/10/2025

Cách để chống đói, khát trong điều kiện thiếu thốn về thức ăn, nước uống. Người dân cần làm gì để cầm cự?

Trong khủng hoảng thiếu lương thực và nước do thiên tai, mưa bão, lũ lụt,... Việc người dân cần có nguồn nước sạch và thực phẩm cứu trợ là ưu tiên hàng đầu. Bài viết dưới đây sẽ tập trung vào những điều cần lưu ý để người dân tiết kiệm nước uống, ăn khẩu phần tối ưu (năng lượng cao), bảo toàn sức khỏe và năng lượng, và tổ chức các hoạt động cộng đồng để phân phối, hỗ trợ những người hoàn cảnh khó khăn.
15/10/2025

Cân bằng cuộc sống và công việc: Bí quyết cho mẹ luôn tươi trẻ và tràn đầy năng lượng

Trong cuộc sống hiện đại, người mẹ không chỉ đảm nhận vai trò chăm sóc gia đình mà còn phải đối mặt với áp lực từ công việc và trách nhiệm xã hội. Việc tìm kiếm sự cân bằng cuộc sống giữa những vai trò này là một thách thức lớn, nhưng cũng là chìa khóa để duy trì sức khỏe, sự tươi trẻ và năng lượng tích cực.
14/10/2025

Tại sao bạn muốn đi đại tiện ngay sau khi ăn?

Cảm giác muốn đi đại tiện ngay sau khi ăn có thể là do phản ứng bình thường ở ruột già gọi là phản xạ dạ dày-đại tràng. Tuy nhiên, nếu bạn thường xuyên có cảm giác muốn đi đại tiện ngay sau khi ăn, cùng với các triệu chứng như đau quặn bụng, đầy hơi hoặc tiêu chảy, thì hội chứng ruột kích thích (IBS) hoặc bệnh viêm ruột (IBD) có thể là nguyên nhân.
13/10/2025

Workshop “Giải mã biếng ăn ở trẻ, có nên bổ sung kẽm?

Biếng ăn là một trong những vấn đề thường gặp nhất ở trẻ nhỏ – đặc biệt trong giai đoạn tăng trưởng. Không ít cha mẹ cho rằng nguyên nhân chủ yếu là do thiếu kẽm, từ đó tự ý mua sản phẩm bổ sung mà không có chỉ định của chuyên gia. Tuy nhiên, thực tế cho thấy biếng ăn không chỉ đến từ thiếu vi chất, mà là kết quả của nhiều yếu tố phối hợp: tâm lý, hành vi ăn uống, chế độ dinh dưỡng, sức khỏe tiêu hóa và mức độ hấp thu vi chất của từng trẻ.
13/10/2025

7 thực phẩm ít calo, giàu protein giúp giảm cân hiệu quả

Chế độ ăn uống lành mạnh đóng vai trò then chốt trong quá trình giảm cân. Bổ sung 7 loại thực phẩm ít calo nhưng giàu protein là bí quyết giúp giảm cân hiệu quả.
13/10/2025

Tác hại của thuốc lá điện tử đối với sức khỏe: Sự thật đáng báo động

Trong những năm gần đây, thuốc lá điện tử (vape) đã trở thành một xu hướng phổ biến trên toàn cầu, đặc biệt trong giới trẻ. Được quảng bá như một giải pháp thay thế an toàn hơn cho thuốc lá truyền thống, nhiều người tin rằng việc sử dụng thuốc lá điện tử có thể giúp giảm thiểu các nguy cơ sức khỏe hoặc hỗ trợ cai nghiện.
12/10/2025

Uống gì để đẹp da, giảm nám cho phụ nữ sau tuổi 30?

Bên cạnh các biện pháp điều trị như laser, peel da, thoa thuốc... chế độ dinh dưỡng, đặc biệt là những gì chúng ta uống hằng ngày, đóng vai trò không nhỏ trong việc cải thiện tình trạng nám da và mang lại làn da khỏe đẹp.