Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Các nhân tố giúp con người đề kháng với HIV

Phát triển một liều chủng ngừa HIV là một thách thức cam go trong nhiều thập kỷ qua. Nhưng giờ đây, các nhà khoa học đang xác định được những nhân tố chủ chốt nhằm cho phép một số người có thể “ức chế” HIV.

Nghiên cứu các cách thức mà HIV tấn công cơ thể người, làm suy yếu hệ miễn dịch, có thể dẫn đến những liệu pháp đặc trị mới hoặc tìm ra các loại chủng ngừa HIV. Điều này nếu thành công có thể giúp phòng ngừa và điều trị lây nhiễm bệnh.

Nghiên cứu từ 2 nhóm bệnh nhân tự kiểm soát lây nhiễm HIV

Các nhà nghiên cứu tin rằng, họ có thể xác định được những điểm quan trọng trên bề mặt của HIV - nơi mà hệ miễn dịch có thể tấn công ngược lại virut này. Cuộc nghiên cứu được tiến hành bởi Viện nghiên cứu Ragon - một liên kết hợp tác của nhiều chi nhánh khác nhau của Đại học Harvard và Viện công nghệ Massachusetts (MIT) hiện đã được trình bày trên một công trình nghiên cứu mới đăng tải trên tờ Khoa học (Science). Nghiên cứu này được xây dựng dựa trên 2 nhóm: Những người có khả năng kiểm soát được sự lây lan của HIV một cách tốt hơn và các bệnh nhân kiểm soát trung bình.

Nhóm bệnh nhân được gọi là “Nhóm kiểm soát virut” chiếm không đầy 5% so với những người bị nhiễm HIV nhưng có thể giữ virut trong máu của họ dưới 2.000 bản sao/millilit máu trong suốt nhiều năm, đôi khi là suốt nhiều thập kỷ mà không cần uống thuốc kháng virut. Nhóm bệnh nhân thứ hai được gọi là “Nhóm kiểm soát ưu tú” chiếm không đầy 0,5% những người mang HIV, họ thậm chí còn kiểm soát miễn dịch mạnh hơn và có thể ức chế virut dưới mức bị phát hiện (50 bản sao/millilit máu).

cac-nhan-to-giup-con-nguoi-de-khang-voi-hiv-1

Quét vi điện tử của HIV-1 (các chấm màu sáng) vừa nảy ra từ lympho nuôi cấy (một loại tế bào bạch cầu).

HIV lây lan rất nhanh và làm chết các tế bào hệ miễn dịch, khiến cho bệnh nhân có nguy cơ dễ bị tổn thương cao đối với những chứng lây nhiễm phổ biến nhất sau khoảng 10 năm nếu không được dùng thuốc kháng virut. Viện nghiên cứu Ragon đã xác định được khoảng 1.800 cá thể kiểm soát virut trong vòng 15 năm tìm kiếm trên khắp toàn cầu. Nghiên cứu trước đó đã xác định được các mô hình kháng nguyên bạch cầu ở người (HLA) - là những chỉ dấu dựa trên di truyền ngay trên bề mặt các tế bào điều khiển chức năng hệ miễn dịch - liên kết với cơ chế tăng cường sự bảo vệ chống lại HIV. Nhưng các chỉ dấu HLA chỉ giải thích khoảng 20% tổng hiệu ứng, trong khi đó, chỉ dấu HLA cụ thể có thể làm tăng cường tỷ lệ đánh cược cho người có thể kiểm soát HIV, nó không giúp được hết trong khoảng 1/3 số bệnh nhân.

Hy vọng tìm ra thuốc chủng ngừa tạo ra cơ chế miễn dịch

Nghiên cứu mới đã thẩm tra về cấu trúc của chính bản thân HIV, chỉ ra những phần cụ thể của nó nhắm mục tiêu vào hệ miễn dịch để cố gắng giải thích lý do tại sao mà một số người lại có khả năng chống lại sự lây lan của HIV. Nhóm nghiên cứu của Viện nghiên cứu Ragon đã khai thác vào Ngân hàng dữ liệu chất đạm (PDB), một kho dữ liệu với các cấu trúc 3 chiều của những phân tử chất đạm gồm từ 12 trong số 15 chất đạm để định hình nên con virut HIV. Bằng cách dùng mô hình toán học, các nhà nghiên cứu đã xác định được nên những cái nút trong số lượng các chất đạm lớn nhất sẽ kết hợp lại để tạo nên hình dạng virut. Sự phức tạp của những điểm nối vật lý này có nghĩa là bất kỳ sự thay đổi nào đối với những cái dây nút cũng cho ra những tác động quan trọng nhất về chức năng của con virut.  HIV có thể đột biến ở một số điểm nhằm ngăn chặn một cuộc tấn công hệ miễn dịch mà không ảnh hưởng nghiêm trọng tới chức năng của virut.

Kế đó, nhóm nghiên cứu đã quan sát nơi mà các tế bào CD8 T (một phần then chốt của hệ miễn dịch) nhắm vào HIV. Các nhà khoa học phát hiện ra các tế bào CD8 T của nhiều người chỉ bắn ngẫu nhiên vào HIV, thường đánh vào các phần của virut mà có thể dễ dàng đột biến để chặn cuộc tấn công. Nhưng các tế bào CD8 T của “Nhóm kiểm soát virut” và “Nhóm kiểm soát ưu tú” đều tập trung cuộc tấn công vào các nút kết nối nơi mà virut HIV ít có khả năng đột biến và như thế sẽ làm chậm cuộc tấn công của virut HIV lên hệ miễn dịch. Việc xếp hạng các nút bằng những liên kết với chất đạm của chúng và các tế bào cụ thể trên virut nhắm vào hệ miễn dịch có thể tạo ra một “điểm võng”. Nếu điểm võng cao hơn thì các tế bào CD8 T cũng thành công trong việc kiểm soát lây nhiễm HIV - cấu trúc HLA dường như không quan trọng. Trong phòng thí nghiệm, các nhà nghiên cứu đã tạo ra những phiên bản HIV mà có thể đột biến ở những nút quan trọng và cố gắng lây nhiễm các đường dẫn tế bào, cùng cách mà virut HIV sẽ lây lan thông qua bệnh nhân. Nhưng các đột biến làm suy yếu đáng kể khả năng của virut trong việc lây nhiễm và sao chép các tế bào.

Các nhà khoa học của công trình này tin rằng những phát hiện mới mẻ này có thể sẽ mang một ý nghĩa lớn đối với sự phát triển ra các thuốc chủng ngừa tế bào T. Phát triển chủng ngừa gây nhiều tranh cãi trong số các nhà nghiên cứu HIV. Bởi vì phần lớn nghiên cứu chủng ngừa HIV hiện tại đang chú trọng vào các kháng thể - một phần quan trọng khác của hệ miễn dịch - hơn là tập trung vào các tế bào T nhằm tạo ra cơ chế bảo vệ miễn dịch chống lại lây nhiễm. Nếu thực sự cách tiếp cận này tạo ra một bản đồ tốt hơn về những mục tiêu tấn công HIV thì nó vẫn còn là bước đầu tiên nhưng khá quan trọng. Bước kế tiếp là tìm ra cách để sản xuất và phân phối các tế bào CD8 T cho những mục tiêu kể trên.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Cách dự phòng sau khi phơi nhiễm HIV

Văn Chương - Theo Sức khỏe & Đời sống/smithsonianmag
Bình luận
Tin mới
  • 02/09/2025

    3 nhóm người nên ăn quả na

    Na là một loại trái cây thơm ngon và giàu dinh dưỡng. Ăn na đúng cách mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe mọi người và cho một số nhóm người nhất định.

  • 02/09/2025

    Chăm sóc sức khỏe người lớn tuổi: mùa Vu Lan ý nghĩa

    Mùa Vu Lan là dịp để con cháu bày tỏ lòng hiếu thảo bằng cách quan tâm chăm sóc sức khỏe của ông bà, cha mẹ. Khi lớn tuổi, người cao tuổi dễ gặp các vấn đề về sức khỏe thể chất và tinh thần. Việc chăm sóc dinh dưỡng, khuyến khích vận động, quan tâm sức khỏe tinh thần và kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giúp cha mẹ sống khỏe mạnh và tận hưởng trọn vẹn những mùa Vu Lan bên gia đình. Bài viết này sẽ hướng dẫn các phương pháp chăm sóc sức khỏe người cao tuổi một cách khoa học.

  • 01/09/2025

    Giá trị dinh dưỡng và 5 lợi ích sức khỏe bất ngờ từ hạt sen

    Hạt sen là loại thực phẩm có giá trị bổ dưỡng cao và còn được sử dụng trong một số bài thuốc y học cổ truyền. Nhiều nghiên cứu y học hiện đại đã chứng minh được những lợi ích sức khỏe tuyệt vời của loại hạt nhỏ bé này.

  • 01/09/2025

    An toàn du lịch lễ 2/9: Mẹo vui chơi khỏe mạnh

    Mỗi dịp lễ 2/9, người dân lại háo hức chuẩn bị cho những chuyến du lịch hoặc tham gia các sự kiện đông người như lễ diễu binh, hội hè. Đây là thời điểm lý tưởng để thư giãn, khám phá những vùng đất mới và gắn kết cùng gia đình, bạn bè.

  • 31/08/2025

    Thực phẩm tự nhiên giúp kiểm soát rối loạn mỡ máu

    Rối loạn mỡ máu không được kiểm soát là nguyên nhân dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Tình trạng này có liên quan trực tiếp đến chế độ ăn uống, đặc biệt là tiêu thụ quá nhiều chất béo không lành mạnh.

  • 31/08/2025

    Ảnh hưởng của mùa mưa tới hệ hô hấp

    Mùa mưa mang tới sự dễ chịu sau mùa hè oi bức, nhưng kèm theo những cơn mưa mát mẻ, nó cũng tìm tàng các mối nguy cơ về sức khỏe, đặc biệt là hệ hô hấp. Để bảo vệ sức khỏe của bạn, bạn cần hiểu rõ thời tiết trong mùa mưa và ngăn ngừa cái mối nguy cơ có thể ảnh hưởng tới sức khỏe của bạn

  • 30/08/2025

    Cảnh giác sốt xuất huyết và tay chân miệng vào mùa mưa

    Mùa mưa không chỉ mang đến không khí mát mẻ mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các bệnh truyền nhiễm phát triển. Trong đó sốt xuất huyết và tay chân miệng là 2 bệnh lý đáng lo ngại nhất do tốc độ lây lan nhanh và nguy cơ biến chứng nghiêm trọng. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và áp dụng các biện pháp phòng bệnh là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe của trẻ. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về hai căn bệnh này, từ nguyên nhân, triệu chứng đến cách phòng tránh, giúp các bậc phụ huynh chủ động hơn trong việc chăm sóc con em mình.

  • 30/08/2025

    5 lợi ích sức khỏe tuyệt vời của giá đỗ ít người biết

    Giá đỗ được biết đến là loại thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất, chất xơ tốt cho sức khỏe. Thường xuyên ăn giá đỗ không chỉ có ích cho sức khỏe mà còn hỗ trợ phòng ngừa một số loại ung thư.

Xem thêm