Tình trạng viêm ảnh hưởng đến cơ thể như thế nào?

Tình trạng viêm ảnh hưởng đến cơ thể như thế nào?

Bạn đã từng nghe về các thuốc chống viêm và chế độ ăn chống viêm, nhưng, liệu bạn có thực sự hiểu viêm là gì không? Ngắn gọn, thì viêm là phản ứng của cơ thể với các tác nhân có thể gây nguy hiểm từ bên ngoài, ví dụ như căng thẳng, nhiễm trùng hoặc các chất hóa học gây độc. Khi hệ miễn dịch cảm nhận được những mối nguy hại này, nó sẽ đáp ứng lại bằng cách kích hoạt các protein có tác dụng bảo vệ các mô và tế bào.

Trong những trường hợp bình thường, thì viêm là một người bạn tốt của cơ thể.  Nhưng, khi các tế bào miễn dịch bắt đầu hoạt động quá mức, thì tình trạng viêm có thể ảnh hưởng tiêu cực đến cơ thể. Loại phản ứng viêm gây hại, mãn tính có thể có rất nhiều nguyên nhân, do virus hoặc vi khuẩn gây ra, do các rối loạn tự miễn, do thực phẩm nhiều đường hoặc nhiều mỡ hay do cách bạn đối mặt với căng thẳng. Dưới dây là một số ảnh hưởng của viêm tới cơ thể bạn, cả trước mắt và lâu dài.

Viêm giúp bạn chống lại tình trạng nhiễm trùng

Viêm là phản ứng dễ thấy (và là phản ứng có lợi nhất) để giúp chúng ta làm lành một vết thương hay chống lại một căn bệnh. Bạn sẽ nhận thấy đáp ứng viêm của cơ thể nếu bạn đã từng bị sốt, bị sưng đau họng hoặc có một vết thương hở bị nhiễm trùng và trở nên nóng, đỏ, đau khi chạm vào. Tình trạng sưng, nóng, đỏ và đau chính là đặc trưng của quá trình miễn dịch khi cơ thể chống lại các tác nhân có hại. Trong trường hợp này, viêm là một phản ứng khỏe mạnh và cần thiết để giúp bạn làm lành vết thương. Nhưng, loại phản ứng viêm này chỉ nên là tình trạng tạm thời, một khi tình trạng nhiễm trùng đã khỏi hoặc nếu bạn khỏi bệnh, thì tình trạng viêm cũng phải biến mất.

Viêm giúp bạn chuẩn bị về mặt tinh thần

Đây là một loại viêm khác, xảy ra để đáp ứng với tình trạng căng thẳng. Trong trường hợp này, thay vì các tế bào màu sẽ đi tới một phần của cơ thể, thì các yếu tố gây viêm sẽ giải phóng một loại protein tên là C-reactive protein (CRP) vào máu và CRP sẽ theo máu đi khắp cơ thể. Đây là một phản ứng sinh học của cơ thể khi cảm nhận thấy một điều gì đó nguy hiểm sắp xảy ra. Phản ứng này sẽ làm tăng đáng kể hàm lượng adrenaline của cơ thể và sẽ giúp bạn thoát khỏi một tình huống có thể đe dọa tính mạng. Tuy nhiên nếu bạn bị căng thẳng trong một thời gian dài hoặc bạn chìm đắm trong một sự kiên đau buồn quá lâu, thì lượng CRP trong cơ thể sẽ thường xuyên ở mức cao. Đây là một yếu tố nguy cơ của rất nhiều bệnh mãn tính khác.

Tình trạng viêm có thể gây hại cho đường ruột

Rất nhiều tế bào miễn dịch của cơ thể nằm ở đường tiêu hóa. Và trong đa số các trường hợp, thì những tế bào miễn dịch này sẽ bỏ qua hàng nghìn tỷ vi sinh vật có lợi sống trong đường ruột. Tuy nhiên, với một số người, thì quy tắc này bị phá vỡ, các tế bào miễn dịch sẽ bắt đầu phản ứng lại với các vi khuẩn vốn đã có mặt tự nhiên trong đường ruột, gây ra tình trạng viêm mãn tính. Các tế bào miễn dịch này cũng có thể sẽ tự tấn công vào hệ tiêu hóa, gây ra các bệnh tự miễn như là bệnh viêm ruột (IBD) là căn bệnh bao gồm cả viêm loét đại tràng và bệnh Crohn. Triệu chứng bệnh bao gồm tiêu chảy, đau quặn bụng, loét và bạn thậm chí sẽ cần phẫu thuật loại bỏ một phần ruột. Bác sỹ chưa biết chính xác tại sao một số người lại bị viêm ruột, nhưng các yếu tố di truyền, môi trường, sử dụng kháng sinh, chế độ ăn và căng thẳng sẽ đóng vai trò nhất định trong tình trạng bệnh này.

Viêm có thể gây hại cho các khớp

Khi tình trạng viêm xảy ra với các khớp, nó có thể dẫn đến những tổn thương hết sức nghiêm trọng. Một tình trạng tổn thương khớp gọi là viêm khớp dạng thấp cũng là một bệnh tự miễn có liên quan đến các yếu tố về gen. Nhưng viêm khớp dạng thấp cũng có liên quan với việc hút thuốc lá, thiếu vitamin D và một số yếu tố nguy cơ khác.  Một nghiên cứu năm 2013 tại Đại học Yale cho thấy, một chế độ ăn nhiều muối có thể góp phần làm cho bệnh viêm khớp dạng thấp phát triển. Những người bị viêm khớp dạng thấp sẽ có cảm giác đau và cứng tại khớp bị viêm. Nhưng, do phản ứng viêm không chỉ giới hạn tại khớp, nên những người này cũng có nguy cơ cao mắc phải các tình trạng viêm tại mắt và các phần khác của cơ thể.

Viêm liên quan tới bệnh tim mạch

Bất cứ phần nào của cơ thể bị chấn thương hoặc tổn thương, cũng có thể dẫn đến tình trạng viêm, kể cả  bên trong của các mạch máu. Việc hình thành các mảng xơ vữa ở động mạch có thể sẽ dẫn đến tình trạng viêm mãn tính. Các mảng mỡ xơ vữa này sẽ thu hút các tế bào bạch cầu và trở nên lớn hơn, gây ra các cục máu đông và dẫn đến cơn nhồi máu cơ tim. Một loại protein đặc biệt tên là interleukin – 6 (IL -6) cũng đóng một vai trò quan trọng trong quá trình này, theo như kết quả một nghiên cứu năm 2012 trên tạp chí y học The Lancet. Béo phì và chế độ ăn không lành mạnh cũng sẽ làm tăng tình trạng viêm của cơ thể. Nhưng, kể cả những người khỏe mạnh nhưng mắc các tình trạng viêm mãn tính (như viêm khớp dạng thấp, vẩy nến hoặc bệnh celiac) cũng sẽ có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn, cho dù cân nặng và chế độ ăn của họ có lành mạnh hay không.

Viêm liên quan tới nguy cơ ung thư cao hơn

Tình trạng viêm mãn tính có liên quan đến ung thư phổi, ung thư thực quản, ung thư cổ tử cung và ung thư đường tiêu hóa. Một nghiên cứu năm 2014 tại Đại học Harvard chỉ ra rằng, thanh thiếu niên béo phì có mức độ viêm cao sẽ tăng 63% nguy cơ mắc bệnh ung thư đại trực tràng khi trưởng thành, so với bạn bè cùng tuổi nhưng gầy hơn. Nguyên nhân của tình trạng viêm có thể do béo phì, do nhiễm trùng mãn tính, do chất hóa học gây kích thích hoặc do một bệnh mãn tính, và tất cả đều có liên quan với việc tăng nguy cơ ung thư. Khi các tế bào miễn dịch bắt đầu sinh ra phản ứng viêm, thì việc điều tiết miễn dịch sẽ trở nên xấu đi và tạo ra môi trường thuận lợi để các tế bào ung thư phát triển.

Viêm có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ của bạn

Trong một nghiên cứu vào năm 2009 tại đại học Case Western Reserve, những người ngủ ít hoặc nhiều hơn mức trung bình đều có mức độ protein liên quan đến tình trạng viêm ở trong máu cao hơn, so sánh với những người ngủ trung bình 7.6 tiếng mỗi đêm.  Nghiên cứu này mới chỉ đưa ra bằng chứng về mối liên quan giữa viêm và giấc ngủ (chứ không đưa ra được quan hệ nhân - quả giữa 2 yếu tố này), do vậy, các tác giả nói rằng, họ không chắc liệu phản ứng viêm có phải là nguyên nhân cho việc ngủ ngắn/dài hơn hay không, hay thời gian ngủ có phải là nguyên nhân gây ra tình trạng viêm hay không. Cũng có thể có một nguyên nhân tiềm ẩn nào đó, ví dụ như căng thẳng mãn tính hoặc bệnh tật, sẽ ảnh hưởng đến cả tình trạng viêm và giấc ngủ. Làm việc theo ca đã được chứng minh là sẽ làm tăng tình trạng viêm của cơ thể.

Viêm ảnh hưởng không tốt với phổi

Khi tình trạng viêm xảy ra ở phổi, nó có thể dẫn đến tình trạng tích tụ dịch trong phổi và làm hẹp đường thở, khiến bạn bị khó thở. Nhiễm trùng, hen suyễn và bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) là những bệnh đều được đặc trưng bởi tình trạng viêm tại phổi. Hút thuốc, tiếp xúc với không khí bị ô nhiễm hoặc các chất hóa học độc hại dùng trong nhà, thừa cân và thậm chí là tiêu thụ quá nhiều thịt ướp muối cũng đã được chứng minh là có liên quan tới tình trạng viêm ở phổi.

Viêm có thể gây tổn thương nướu (lợi)

Tình trạng viêm có thể có ảnh hưởng rất lớn tới miệng của bạn, do viêm là nguyên nhân dẫn đến bệnh nha chu – một tình trạng viêm mãn tính tại lợi có nguyên nhân là do vi khuẩn tích tụ lâu ngày. Bệnh nha chu sẽ khiến lợi bị tụt và khiến cho cấu trúc xương quanh răng bị yếu và tổn thương. Chải răng và dùng chỉ nha khoa thường xuyên có thể sẽ giúp bạn dự phòng được bệnh nha chu. Và theo như kết quả của một nghiên cứu vào năm 2010 tại Đại học Harvard, thì ăn các loại thực phẩm chống viêm có chứa axit béo omega 3 (như cá hoặc dầu cá) cũng có thể giúp ích cho bệnh nha chu. Bệnh nha chu không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe răng miệng. Các nghiên cứu cũng chứng minh rằng, tình trạng viêm tại lợi có liên quan tới bệnh tim mạch và chứng mất trí, do vi khuẩn ở trong miệng cũng có thể gây viêm ở bất cứ vị trí nào khác trên cơ thể.

Viêm làm việc giảm cân của bạn trở nên khó khăn hơn

Béo phì là một nguyên nhân gây viêm chính của cơ thể, và giảm cân là một trong số những cách hiệu quả nhất để chống lại tình trạng viêm. Nhưng, tình trạng viêm có thể sẽ khiến công cuộc giảm cân của bạn gặp phải nhiều khó khăn vì lượng protein liên quan đến viêm tăng lên. Với những người mới giảm cân, tình trạng viêm mãn tính có thể ảnh hưởng đến tín hiệu đói và làm chậm quá trình chuyển hóa, do vậy, bạn sẽ ăn nhiều hơn nhưng lại đốt cháy ít calo hơn. Tình trạng viêm còn có thể làm tăng tình trạng kháng insulin (làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường) và có liên quan đến tình trạng tăng cân sau này.

Viêm làm tổn thương các xương

Tình trạng viêm trên toàn cơ thể có thể cản trở sự phát triển của xương và thậm chí còn thúc đẩy quá trình mất xương, theo như kết quả của một nghiên cứu tổng hợp năm 2009 trên Journal of Endocrinology.  Các nhà nghiên cứu nghi ngờ rằng, các yếu tố gây viêm trong máu sẽ làm gián đoạn quá trình tái cấu trúc xương (là quá trình thay thế xương cũ, xương bị tổn thương bằng xương mới). Tình trạng viêm của hệ tiêu hóa (ví dụ như trong bệnh viêm ruột) cũng có thể đặc biệt gây hại cho sức khỏe của xương, bởi tình trạng viêm ruột sẽ ngăn chặn việc hấp thu các chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển của xương, ví dụ như canxi và vitamin D. Một bệnh do viêm khác, là viêm khớp dạng thấp, cũng có những ảnh hưởng nhất định tới xương, bởi bệnh sẽ làm hạn chế vận động của bệnh nhân, và khiến bệnh nhân khó luyện tập được các bài tập giúp chắc khỏe xương.

Tình trạng viêm ảnh hưởng đến da

Ảnh hưởng của tình trạng viêm không chỉ xảy ra bên trong cơ thể. Tình trạng viêm có thể được nhận thấy rõ ràng qua làn da của bạn ví dụ như bệnh vẩy nến. Một nghiên cứu năm 2013 xuất bản trên tạp chí JAMA Dermatology đã gợi ý rằng, việc giảm cân có thể sẽ giúp người bệnh vẩy nến cảm thấy dễ chịu hơn, bởi béo phì là nguyên nhân gây viêm ở những người này. Trong các nghiên cứu trên động vật, tình trạng viêm mãn tính cũng được chứng minh là sẽ góp phần làm cho các tế bào da lão hóa nhanh hơn. Và một số chuyên gia tin rằng tình trạng viêm đóng một vai trò quan trọng (bên cạnh việc tiếp xúc với tia cực tím và các yếu tố môi trường) trong việc hình thành nếp nhăn và các dấu hiệu lão hóa.

Viêm liên quan đến bệnh trầm cảm

Tình trạng viêm tại não có thể liên quan với bệnh trầm cảm, theo như một nghiên cứu năm 2015 trên JAMA Psychiatry. Đặc biệt hơn, tình trạng viêm có thể là nguyên nhân gây ra các triệu chứng trầm cảm, ví dụ như tâm trạng ủ rũ, mất cảm giác ngon miệng, và ngủ kém. Các nghiên cứu trước đó cũng đã chứng minh được rằng, những người bị trầm cảm có mức độ các yếu tố viêm trong máu cao hơn. Trầm cảm là một căn bệnh phức tạp và chúng ta đều biết rằng có nhiều hơn 1 cơ chế dẫn đến trầm cảm. Tuy nhiên, giờ đây, đã có những bằng chứng cho thấy tình trạng viêm tại não là một trong số những cơ chế gây ra trầm cảm. Điều trị trầm cảm với các loại thuốc chống viêm có thể là một bước trong chu trình điều trị trầm cảm trong tương lai.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Những cách để giảm phản ứng viêm có hại trong cơ thể