Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Tâm lý tuổi vị thành niên: Đừng để con lớn mà ba mẹ vẫn "giậm chân tại chỗ"

Tuổi vị thành niên là lứa tuổi giao nhau giữa trẻ con và người lớn, chính vì vậy tâm lý và sinh lý đều có những thay đổi đột ngột. Làm sao để cha mẹ nhận biết sớm trẻ vị thành niên có vấn đề?

Thời kỳ vị thành niên là giai đoạn chuyển tiếp từ lứa tuổi thơ ấu đến tuổi trưởng thành. Đây là lứa tuổi có nhiều biến đổi mạnh mẽ cả về thể chất lẫn tinh thần có thể dẫn đến những hành vi đáng tiếc nếu không có sự thông cảm, hướng dẫn, can thiệp kịp thời của gia đình và nhà trường.

Vị thành niên là độ tuổi "chênh vênh" giữa người lớn và trẻ con, thường hay phản kháng với lời chỉ dẫn người lớn.

Do đặc điểm của hệ thần kinh và nội tiết đang phát triển, trẻ vị thành niên dễ mất cân bằng về tâm lý và cảm xúc dễ nổi nóng, khó khăn trong việc kiểm soát dễ bị kích động gây ra những phản ứng không mong muốn.

Được trang bị về mặt sinh lý như một người trưởng thành nhưng lại được định hướng bằng những phản ứng rất trẻ con. Trong cơ thể trẻ luôn có 2 luồng suy nghĩ đối kháng nhau, một bên muốn bảo tồn những đặc quyền tuổi thơ ấu, một bên lại thích sử dụng ưu thế của người trưởng thành nên trẻ có những hành động và cư xử khiến phụ huynh khó xử. Khoảng cách giữa các thế hệ khiến con trẻ và ba mẹ không tìm thấy tiếng nói chung, từ đó trẻ rất thường hay phản kháng.

Mặt khác, ở giai đoạn này trẻ rất dễ tự ái, muốn được quan tâm nhiều hơn, được lắng nghe để trò chuyện, chia sẻ những cảm giác vui buồn, nhưng lại không phải là bố mẹ. Tuổi này trẻ cũng rất quan tâm đến bản thân bên ngoài của mình, một khiếm khuyết nhỏ của cơ thể cũng trở thành 1 bi kịch, rất cực đoan trong cảm xúc yêu ghét.

Xã hội ngày càng hiện đại, sự cạnh tranh là điều không tránh khỏi, chỉ cần một ngày không nỗ lực, bạn sẽ thụt lùi. Nhưng cũng chính điều này đã tạo ra áp lực cho con trẻ. Một số phụ huynh còn gửi gắm những gì mình chưa làm được cho con, mọi kỳ vọng đều đổ dồn trên vai con trò. Do xã hội mới phát triển nên chú trọng vào các hình thức đánh giá nên bố mẹ thường đem con ra để "ghi điểm" cho bản thân mình.

Bệnh thành tích từ áp lực này ra. Nhưng ba mẹ không biết rằng, khả năng của mỗi đứa trẻ là khác nhau. Con cái sinh ra không phải để gánh ước mơ dang dở của cha mẹ. Càng ép buộc, càng dẫn đến những hiện tượng rối nhiễu tâm lý trẻ.

Làm thế nào có thể nhận biết sớm trẻ vị thành niên có vấn đề?

Nhiều gia đình khi đưa các em đến khám đều cho rằng con mình không có vấn đề gì nghiêm trọng, nhưng thực tế khi làm việc với các em nhỏ, các bác sĩ mới nhận ra rất nhiều điều bất ổn như stress, sang chấn tâm lý từ chính môi trường học tập và cuộc sống gia đình của các em.

Con cái không phải nơi gửi gắm, hiện thực hóa giấc mơ còn dang dở của cha mẹ. Thay vì ép buộc con phải tuân thủ đúng định hướng đã được người lớn vạch sẵn, hãy trò chuyện, chia sẻ và cùng tháo gỡ những khó khăn với con nhiều hơn.

Theo khuyến cáo của các bác sĩ, ở lứa tuổi vị thành niên, cha mẹ nên quan tâm đến con nhiều hơn. Nếu thấy trẻ có dấu hiệu dưới đây cần đưa con đến ngay cơ sở y tế để sàng lọc, tư vấn và hỗ trợ.

1. Rối loạn ăn uống

Béo phì, chán ăn, nhịn ăn thường gặp ở các bé gái. Rối loạn ăn uống còn gặp ở trẻ bị trầm càm, bị lạm dụng tình dục.

2. Trầm cảm

Các dấu hiệu nhận biết bao gồm chán nản kéo dài, cảm giác buồn bã, trống rỗng hoặc vô vọng; giận dữ, cáu kỉnh hoặc thất vọng chỉ với những việc rất nhỏ; hoặc những việc đơn giản nhưng con không đưa ra được quyết định; thường lo lắng, bồn chồn, suy nghĩ chập chạm, kém tập trung; luôn có cảm giác vô dụng hoặc mặc cảm, cảm giác có tội…

3. Thậm chí trẻ có những suy nghĩ tiêu cực hơn, tự tử.

Vì vậy nếu cha mẹ nhận thấy con có những cảm xúc khác thường, hay nói những câu như: "Sẽ không còn làm phiền ai nữa đâu!", "Chả còn gì quan trọng cả!", "Thôi, mọi việc đều vô ích thôi!", "Chẳng còn gặp ai nữa đâu mà nói…"; Hoặc có những hành động sắp xếp mọi vật dụng cá nhân theo thứ tự, viết nhật ký rằng sẽ tặng những món quà mình yêu quý cho gia đình, người thân, bạn bè; dọn dẹp phòng ốc sạch sẽ một cách bất thường... hãy tìm cách trò chuyện, đảm bảo luôn có người giám sát và môi trường an toàn.

Phụ huynh làm gì khi phát hiện trẻ có vấn đề?

Trước tiên là liên lạc với chuyên gia tham vấn tâm lý học đường, chuyên gia tâm lý lâm sàng hoặc bác sĩ tâm thần để được tư vấn, can thiệp tâm lý và hỗ trợ về thuốc. Song song đó, cần động viên trẻ thực hiện các hoạt động từng hứng thú trước đây cho dù hiện tại mất đi hứng thú với những hoạt động này.

Mặt khác, cần duy trì giấc ngủ đều đặn việc ngủ đúng giờ, ngủ đủ giờ, trành ngủ quá nhiều; duy trì các hoạt động thể chất đều đặn, tham gia các hoạt động xã hội càng nhiều càng tốt.

Cha mẹ cần biết rằng, trẻ vị thành niên sẽ có tâm lý xa dần vòng tay của bố mẹ và tập cho mình cách sống tự lập hơn. Tuy nhiên không hẳn là vậy, trẻ vẫn luôn luôn cần sự giúp đỡ che chở của gia đình, mong muốn đây là nơi an toàn nhất và là điểm tựa vững chắc nhất để bắt đầu cuộc sống. Ở giai đoạn này bố mẹ trẻ nên nắm bắt được tâm lý của trẻ và luôn theo dõi từng bước đi của trẻ để có sự hỗ trợ cần thiết.

Với những khó khăn mâu thuẫn trên có thể nói tuổi vị thành niên là tuổi có nhiều đột phá quan trọng trong cuộc đời con người, nhưng đây chỉ là những khó khăn tạm thời, có thể khắc phục nếu như cha mẹ thật sự hiểu trẻ, là bạn với trẻ, tôn trọng tính độc lập của trẻ.

Bên cạnh đó, xã hội hiện nay đã khác xưa rất nhiều, không còn là thế giới "đóng" mà hầu như là một thế giới phẳng, thế giới "mở", do đó chúng ta phải liên tục thích nghi. Để giúp con nhận thức đúng, cha mẹ nên giáo dục giới tính và tập dần khả năng xử lý tình huống cho trẻ… Như vậy sẽ giúp trẻ vượt qua giai đoạn khủng hoảng này và trưởng thành lành mạnh.

Cha mẹ nên tốt nhưng tốt vừa đủ. Điều này làm cho trẻ có thể tự lực được. Đôi khi những từ chối của bố mẹ có thể khiến trẻ hụt hẫng nhưng đó là sự hụt hẫng cần thiết cho sự phát triển của trẻ.

Trong trường hợp con thực sự có vấn đề về tâm lý, tâm thần kinh, cha mẹ có con mắc bệnh phải tuân thủ quá trình điều trị, không nên thấy đỡ mà ngừng, bệnh sẽ gián đoạn rất dễ khó điều trị sau này. Cha mẹ cũng cần chuẩn bị sẵn sàng về mặt tâm lý để hỗ trợ con cả quá trình điều trị, phải kiên trì thì mới có thế mới mang lại kết quả cao.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Mang thai ở tuổi vị thành niên: làm sao giúp con vượt qua?

Theo alobacsi.com
Bình luận
Tin mới
  • 29/03/2024

    5 nguyên tắc ăn uống người bệnh đái tháo đường cần nắm rõ

    Trên thực tế, không có một chế độ ăn uống nào dùng chung được cho tất cả người bệnh đái tháo đường. Chế độ ăn uống cần phải được “cá thể hóa”, tức là xây dựng cho riêng từng người bệnh cụ thể. Để xây dựng chế độ ăn phù hợp, người bệnh cần tuân thủ 5 nguyên tắc quan trọng trong bài viết sau.

  • 29/03/2024

    Đau đầu có nên uống trà?

    Khi bị stress, đau nhức đầu, nhiều người tìm tới thức uống giúp giải tỏa mệt mỏi như trà. Tuy nhiên, liệu trà nhiều caffeine và tannin có giúp giảm đau đầu hiệu quả?

  • 29/03/2024

    Điều gì thực sự xảy ra với cơ thể bạn khi bạn dùng Collagen?

    Theo các thống kê collagen là một trong những chất bổ sung phổ biến và thị trường tiêu thụ ngày càng tăng. Nhưng trước khi bạn đổ tiền vào các gian hàng thực phẩm bổ sung, bạn nên biết rằng không phải tất cả những tuyên bố về lợi ích của collagen đều có cơ sở khoa học.

  • 29/03/2024

    Cảnh báo nguy hiểm khi thiếu vitamin B12: Đau đầu, thiếu máu ác tính

    Vitamin B12 là dưỡng chất rất cần thiết cho các tế bào thần kinh và tế bào máu đỏ và cũng cần thiết cho sự hình thành ADN.

  • 29/03/2024

    Tác dụng phụ có thể xảy ra sau mổ đẻ

    Mổ đẻ là phẫu thuật lấy thai ra ngoài qua đường cắt ở vùng bụng và tử cung, được thực hiện khi sinh thường qua âm đạo có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe của mẹ hoặc thai nhi. Mặc dù sinh mổ ngày nay đã an toàn hơn nhờ sự tiến bộ của y học, phương pháp này vẫn tiềm ẩn một số rủi ro và tác dụng phụ đối với cả người mẹ và trẻ sơ sinh.

  • 28/03/2024

    Vì sao bạn nên tẩy lớp trang điểm trước khi tập thể dục?

    Việc trang điểm nhẹ nhàng trước khi đến phòng tập thể dục có thể giúp chị em phụ nữ tự tin hơn. Nhưng theo một nghiên cứu mới được đăng trên Journal of Cosmetic Dermatology, việc này có thể có thể làm giảm lượng dầu trên da, gây khô da.

  • 28/03/2024

    5 nguyên liệu không nên bỏ qua khi pha chế món sinh tố chống viêm

    Sinh tố là thức uống bổ sung năng lượng và vitamin hiệu quả khi bạn mệt mỏi vì thời tiết. Công thức pha chế sinh tố nên có những thực phẩm, nguyên liệu giàu chất chống viêm để bảo vệ sức khỏe.

  • 28/03/2024

    Bà bầu "bỏ túi" ngay những lợi ích không ngờ từ việc uống vitamin trong thai kỳ

    Vitamin dành cho bà bầu là những viên bổ sung được sản xuất đặc biệt nhằm cung cấp cho cơ thể phụ nữ mang thai các vitamin và khoáng chất cần thiết. Bác sĩ khuyên bạn uống vitamin ngay từ khi bắt đầu lên kế hoạch mang thai cũng như trong suốt thai kỳ.

Xem thêm