Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Nguy cơ nhiễm sán lá gan từ thói quen ăn uống mà nhiều người mắc phải

Sán lá gan là một trong những sinh vật ký sinh trong gan, mật và gây hại cho sức khỏe con người. Một số thói quen ăn uống có thể làm tăng nguy cơ nhiễm sán lá gan.

Người có thói quen ăn gỏi cá, tôm... cần đề phòng nguy cơ nhiễm sán lá gan nhỏ.

Bệnh sán lá gan ở người

Bệnh sán lá gan ở người gồm có bệnh sán lá gan nhỏ và bệnh sán lá gan lớn – loài ký sinh trùng có thân dẹp giống hình chiếc lá. 

Tại Việt Nam, có 2 loài sán lá gan nhỏ thường gặp là C. sinensis  O. viverrini, phân bố ở ít nhất 32 tỉnh, thành. C. sinensis lưu hành ở các tỉnh miền Bắc, O. viverrini lưu hành ở khu vực các tỉnh miền Trung và miền Nam. Chúng đều lây truyền qua cá; Người và động vật như chó, mèo, lợn nhiễm sán lá gan nhỏ khi ăn phải cá có ấu trùng sán còn hoạt động. Thói quen ăn cá chưa được nấu chín (gỏi cá, cá muối, cá ngâm giấm, cá khô, cá hun khói)... là nguyên nhân hàng đầu gây bệnh sán lá gan nhỏ.

Bệnh sán lá gan lớn ở người chủ yếu do hai loài Fasciola hepatica và Fasciola gigantica gây nên. Khác với sán lá gan nhỏ, vật chủ chính của sán lá gan lớn là người, động vật ăn cỏ như trâu, bò, cừu. Người hoặc gia súc ăn thực vật thủy sinh chưa nấu chín (rau ngổ, rau muống, rau rút, rau cần, rau cải xoong, ngó sen) hoặc uống nước chưa đun sôi có ấu trùng sẽ bị nhiễm sán lá gan lớn.

Triệu chứng và cách phòng bệnh sán lá gan

Sán lá gan thường ký sinh ở gan, đường mật, gây tổn thương nghiêm trọng cho các cơ quan này

Sán lá gan thường ký sinh ở gan, đường mật, gây tổn thương nghiêm trọng cho các cơ quan này.

Sán lá gan nhỏ ký sinh ở đường mật trong gan gây nên những tổn thương đường mật, túi mật, các cơ quan khác với các bệnh lý tùy theo mức độ nhiễm. Đa số trường hợp nhiễm bệnh không có triệu chứng lâm sàng hoặc có một số triệu chứng như: Rối loạn tiêu hóa; Mệt mỏi, chán ăn, gầy sút; Đau tức hạ sườn phải và vùng gan, đôi khi có cơn đau gan điển hình và kèm theo vàng da, nước tiểu vàng… Những trường hợp nhiễm sán lá gan nhỏ không điều trị có thể dẫn đến xơ gan, thậm chí ung thư biểu mô đường mật gây tử vong.

Trong khi đó, sán lá gan lớn gây nên những tổn thương, những ổ áp xe tại gan, ống mật hoặc một số cơ quan khác (thành ruột, thành dạ dày, thành bụng, tuyến vú, đôi khi có cả trong bao khớp) khi ký sinh lạc chỗ. Bệnh sán lá gan lớn chủ yếu gây đau tức vùng gan, ậm ạch khó tiêu; Có thể kèm theo tình trạng nhiễm trùng nhiễm độc, sốt kéo dài. Một số trường hợp có dấu hiệu kém ăn, sụt cân, rối loạn tiêu hóa hoặc tình cờ phát hiện nhiễm sán lá gan lớn qua khám sức khỏe.

Nếu phát hiện các triệu chứng nghi nhiễm sán lá gan, có tiền sử ăn rau sống, cá sống, người bệnh cần tới các cơ sở y tế để thăm khám kịp thời. Bệnh sán lá gan lớn và sán lá gan nhỏ đều có thể điều trị bằng thuốc đặc hiệu để diệt sán, kết hợp điều trị triệu chứng bằng các thuốc kháng histamin, giảm đau, lợi mật...

Người từng nhiễm sán lá gan không có miễn dịch lâu dài và có thể dễ dàng tái nhiễm nếu không đảm bảo an toàn thực phẩm. Trong khi đó, vào mùa Hè, người Việt rất ưa chuộng rau thơm, rau sống và các món ăn chế biến theo kiểu tái, gỏi. Để phòng bệnh sán lá gan, Bộ Y tế hướng dẫn thực hiện các biện pháp:

Để phòng sán lá gan lớn, cần bỏ thói quen ăn sống các loại rau thủy sinh như: Rau ngổ, cải xoong, rau muống, rau cần

Để phòng sán lá gan lớn, cần bỏ thói quen ăn sống các loại rau thủy sinh như: Rau ngổ, cải xoong, rau muống, rau cần.

- Không ăn sống các loại rau mọc dưới nước. Sán lá gan lớn chết ở nhiệt độ 60-70 độ. Nếu ăn rau sống hoặc ăn lẩu tái, trần ở nhiệt độ 40-50 độ C, ấu trùng sán lá gan vẫn sống được, thậm chí có thể ký sinh trong cơ thể người và gây bệnh trong nhiều năm.

- Không ăn gỏi cá và các loại thực phẩm chế biến từ cá chưa nấu chín. Theo Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật Hoa Kỳ, các món cá cần được nấu chín đến khi nhiệt độ bên trong đạt ít nhất 63 độ C.

- Không dùng phân người nuôi cá, không phóng uế xuống các nguồn nước và không uống nước lã.

- Định kỳ tẩy sán cho thú cưng, vật nuôi, gia súc trong nhà.

- Người nghi ngờ nhiễm sán lá gan lớn phải đến cơ sở khám chữa bệnh để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Chủ động phát hiện và điều trị sớm bệnh sán lá gan lớn tại vùng lưu hành bệnh.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Bệnh sán dây, ấu trùng sán lợn và các biện pháp phòng bệnh.

Quỳnh Trang - Theo suckhoecong
Bình luận
Tin mới
  • 27/08/2025

    Tại sao ngón chân của bạn bị tê?

    Tê ở ngón chân là một trong triệu chứng dai dẳng khó xác định. Nó có thể là triệu chứng của một căn bệnh nghiêm trọng ví dụ như bệnh tiểu đường hoặc có thể chỉ là do bạn đi giày không phù hợp.

  • 26/08/2025

    6 thói quen giúp giảm mỡ bụng sau tuổi 45

    Sự thay đổi hormone, quá trình trao đổi chất chậm lại là nguyên nhân khiến mỡ dễ tích tụ quanh vùng eo, đặc biệt là với chị em sau tuổi 45. Để giảm mỡ bụng 'cứng đầu' này có thể chỉ cần thực hiện một số thói quen đơn giản.

  • 26/08/2025

    10 Dấu hiệu cảnh báo bệnh tim mạch ở người cao tuổi

    Bệnh tim mạch là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu, đặc biệt ở người cao tuổi. Mỗi năm, có khoảng 5 triệu người mắc suy tim trên thế giới và gần 50% trong số đó tử vong sau 5 năm. Tại Việt Nam, bệnh tim mạch chiếm 60% các ca bệnh nội khoa.

  • 25/08/2025

    Ăn trứng vào bữa sáng có giúp giảm cân nhanh hơn?

    Bữa sáng giàu protein từ trứng không chỉ giúp no lâu mà còn hỗ trợ đốt mỡ hiệu quả hơn so với các bữa sáng nhiều tinh bột. Vậy ăn trứng vào buổi sáng có thật sự giúp bạn đạt mục tiêu giảm cân nhanh hơn?

  • 25/08/2025

    Tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe và cách cai nghiện hiệu quả

    Thuốc lá từ lâu đã trở thành một vấn đề sức khỏe cộng đồng đáng báo động trên toàn cầu. Với hàng triệu người sử dụng mỗi ngày, tác hại của thuốc lá không chỉ ảnh hưởng đến người hút mà còn gây tổn hại nghiêm trọng cho những người xung quanh thông qua khói thuốc thụ động.

  • 24/08/2025

    Tác dụng của vỏ khoai lang không nên bỏ qua

    Khi ăn khoai lang, nhiều người thường có thói quen bỏ vỏ. Tuy nhiên, ít ai biết rằng phần vỏ này lại chứa dinh dưỡng mang lại một số lợi ích sức khỏe đáng ngạc nhiên.

  • 24/08/2025

    Cách phòng ngừa và điều trị đau lưng ở dân văn phòng

    Đau lưng đang trở thành một vấn đề sức khỏe phổ biến, đặc biệt đối với những người làm việc trong môi trường văn phòng. Tính chất công việc yêu cầu ngồi lâu, ít vận động và thường xuyên làm việc trước máy tính tạo ra áp lực lớn lên cột sống, dẫn đến các cơn đau lưng dai dẳng.

  • 23/08/2025

    Thời điểm ăn trái cây phù hợp với người bệnh đái tháo đường

    Ăn trái cây đúng cách rất có lợi cho người bệnh đái tháo đường. Tuy nhiên, vì cơ thể mỗi người là khác nhau nên người bệnh cần chú ý lựa chọn cách ăn phù hợp với mình.

Xem thêm