Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Hướng dẫn cha mẹ nhận biết nhiễm trùng đường tiết niệu ở trẻ em

Viêm đường tiết niệu khá phổ biến ở trẻ em và trẻ sơ sinh. Thực tế, viêm đường tiết niệu là loại nhiễm trùng hay gặp ở trẻ em, đứng thứ 2 hai sau viêm tai. Theo thống kê, đến 6 tuổi có tới 7% số bé gái và 2% số bé trai sẽ từng mắc bệnh viêm đường tiết niệu.

Trong thời kỳ sơ sinh, bé trai có khả năng phát triển viêm đường tiết niệu cao hơn so với bé gái. Tuy nhiên, sau thời kỳ sơ sinh, tình hình thay đổi và bé gái có nhiều khả năng bị chẩn đoán mắc viêm đường tiết niệu hơn. Nguyên nhân gây ra viêm đường tiết niệu ở trẻ em giống như nguyên nhân gây ra ở người lớn: Vi khuẩn xâm nhập vào bàng quang và nhân lên.

Nguyên nhân gây viêm đường tiết niệu ở trẻ em

Nguyên nhân gây viêm đường tiết niệu ở trẻ em là vi khuẩn (mầm bệnh) xâm nhập vào niệu đạo và di chuyển lên bàng quang để gây ra viêm. Đối với trẻ em, vi khuẩn có thể đi vào đường tiết niệu qua một số cách khác nhau:

  • Vi khuẩn đọng lại trong quần lót ẩm
  • Do lau từ sau ra trước khi vệ sinh sau khi đại tiểu tiện
  • Nhịn tiểu quá lâu
  • Không uống đủ nước, điều này có thể khiến trẻ không sản xuất đủ nước tiểu để đẩy vi khuẩn ra ngoài
  • Do tiêu chảy thường xuyên
  • Táo bón nặng cũng có thể cản trở trẻ từ việc đi tiểu bình thường

Đồng thời, một số trẻ có thể có sẵn khuynh hướng mắc viêm đường tiết niệu, khiến trẻ nguy cơ mắc bệnh lớn hơn. Ở trẻ nhỏ, những yếu tố này bao gồm:

  • Trào ngược bàng quang niệu quản - Đây là tình trạng nước tiểu chảy ngược từ bàng quang về phía thận, do một dị tật bẩm sinh.
  • Các dị dạng và tắc nghẽn khác của đường tiết niệu. Những điều này có thể bao gồm khối u trong bụng, thận to, một lỗ mở không bình thường đến niệu đạo, và dị dạng xương sống dưới.
  • Sử dụng ống dẫn niệu
  • Chưa được cắt bao quy đầu (bé trai)
  • Tiểu đường
  • Chấn thương
  • Lạm dụng tình dục (bé gái)

Dấu hiệu và triệu chứng mắc viêm đường tiết niệu ở trẻ

Viêm đường tiết niệu ở trẻ nhỏ không biểu hiện giống như ở trẻ sơ sinh - hoặc ở trẻ lớn hơn. Ví dụ, trẻ em từ 2 đến 24 tháng tuổi thường có các triệu chứng khá mơ hồ, như sốt hoặc buồn ngủ bất thường. Trong khi đó, trẻ lớn hơn có thể nói với cha mẹ rằng chúng đang đau khi đi tiểu. Dưới đây là những gì cần quan sát ở từng nhóm tuổi:

Dấu hiệu và triệu chứng viêm đường tiết niệu ở trẻ sơ sinh

  • Sốt, đây là triệu chứng viêm đường tiết niệu duy nhất ở khoảng 10% trẻ sơ sinh
  • Ăn kém
  • Uể oải
  • Không phát triển
  • Phân lỏng
  • Nôn mệt
  • Vàng da nhẹ

Dấu hiệu và triệu chứng viêm đường tiết niệu ở trẻ dưới 2 tuổi

  • Các triệu chứng giống như trên
  • Nước tiểu có mùi hôi

Dấu hiệu và triệu chứng viêm đường tiết niệu ở trẻ lớn hơn

  • Đau hoặc rát khi đi tiểu
  • Khóc khi đi tiểu
  • Cảm thấy cần hoặc thúc đẩy sử dụng nhà vệ sinh nhiều hơn
  • Chỉ đi tiểu một lượng rất nhỏ mỗi lần
  • Thức dậy nhiều lần vào ban đêm để đi tiểu
  • Đái dầm ở trẻ đã được huấn luyện đi vệ sinh
  • Đau dưới rốn hoặc lưng
  • Nước tiểu có mùi hôi
  • Nước tiểu có vẻ đục, hồng, hoặc màu của nước ngọt cola

Xác định chẩn đoán mắc viêm đường tiết niệu ở trẻ em

Nếu nghi ngờ viêm đường tiết niệu, trẻ của bạn sẽ được thực hiện xét nghiệm nước tiểu và nuôi cấy nước tiểu để xác định xem tế bào bạch cầu và vi khuẩn có mặt trong nước tiểu hay không. Để thu thập mẫu nước tiểu không bị nhiễm bẩn từ trẻ sơ sinh, mẫu cần được lấy thông qua ống dẫn niệu (một ống mỏng, linh hoạt được đưa qua niệu đạo và vào bàng quang).

Trẻ đã được huấn luyện đi vệ sinh có thể cung cấp mẫu nước tiểu bằng cách sử dụng lọ lấy nước tiểu. Ngoài xét nghiệm nước tiểu và nuôi cấy nước tiểu, một số xét nghiệm khác có thể bao gồm xét nghiệm máu, chụp X-quang đường tiết niệu,…

Điều trị như thế nào?

Tiêu chuẩn vàng để điều trị viêm đường tiết niệu ở trẻ em là sử dụng kháng sinh sau khi kết quả xét nghiệm nước tiểu và nuôi cấy dương tính. Tuy nhiên, nếu kết quả xét nghiệm ban đầu của trẻ cho thấy viêm đường tiết niệu hoặc nếu trẻ rất ốm, kháng sinh có thể được kê đơn trước khi có kết quả nuôi cấy nước tiểu có (có thể mất đến ba ngày để có kết quả).

Khi trẻ sơ sinh mắc viêm đường tiết niệu, kháng sinh được cung cấp bằng cách tiêm vào cơ hoặc tiêm tĩnh mạch. Đôi khi, trẻ lớn hơn được điều trị theo cách tương tự, nhưng điều đó thường được dành riêng cho trẻ em ốm nặng. Hầu hết, trẻ sơ sinh lớn hơn và trẻ em được cho uống kháng sinh dạng lỏng.

Thời gian điều trị dao động từ 1-2 tuần. Một số trẻ khỏe mạnh có thể được điều trị với một liệu pháp kháng sinh kéo dài ba ngày. Và vẫn còn có trẻ em khác có thể dùng kháng sinh lâu hơn, chẳng hạn như trẻ em đang được kiểm tra để chẩn đoán một dị dạng cấu trúc có thể có. Họ thường tiếp tục dùng một liều kháng sinh thấp cho đến khi có kết quả.

Những loại kháng sinh thường được sử dụng thường là:

  • Cephalosporins: Cephalosporins là một lớp kháng sinh ß-lactam, chẳng hạn như cefixime, cefpodoxime, cefprozil, hoặc cephalexin.
  • Amoxicillin-Clavulanate: Đây là sự kết hợp của amoxicillin, một kháng sinh penicillin chống lại vi khuẩn, và clavulanate, giúp ngăn chặn một số vi khuẩn trở nên kháng lại amoxicillin. Các tên thương mại cho những kháng sinh này bao gồm Augmentin và Amoclan.
  • Nitrofurantoin: Nitrofurantoin không được khuyến nghị cho trẻ sơ sinh dưới một tháng tuổi do nguy cơ tăng cao về bệnh thiếu máu tan máu, nơi các tế bào hồng cầu bị phá hủy nhanh hơn so với tốc độ chúng được tạo ra. Đây cũng không phải là lựa chọn kháng sinh nếu trẻ có chức năng thận giảm.
  • Trimethoprim-Aulfamethoxazole (TMP-SMX): Các tên thương mại cho những kháng sinh này bao gồm Bactrim, Septra, và Cotrim. Trẻ sơ sinh non và trẻ sơ sinh dưới tám tuần tuổi không nên được kê đơn TMP-SMX do nguy cơ tăng cao về vàng da.

Tổng kết, viêm đường tiết niệu ở trẻ sơ sinh có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng như nhiễm trùng máu, nhiễm trùng gây hoại tử ống thận, bể thận, viêm quanh thận, viêm kẽ thận, trào ngược bàng quang niệu quản âm thầm gây ra suy thận. Nguyên nhân chính gây viêm đường tiết niệu ở trẻ sơ sinh là do sự tác động của vi khuẩn, vi nấm, ký sinh trùng hoặc virus, trong số đó, vi khuẩn E.coli chiếm vị trí hàng đầu. Các dấu hiệu nhận biết viêm đường tiết niệu ở trẻ sơ sinh bao gồm: sốt cao hoặc hạ thân nhiệt, da mặt tái xanh, người mệt li bì, vàng da, rối loạn tiêu hóa gây buồn nôn hoặc ỉa chảy.

Hoàng Hà Linh - Theo Everyday health
Bình luận
Tin mới
  • 20/08/2025

    Thực hư tin đồn acid folic gây độc và dẫn đến ung thư

    Gần đây, trên mạng xã hội lan truyền thông tin cho rằng dùng quá nhiều thực phẩm bổ sung và thực phẩm tăng cường acid folic có thể gây độc, thậm chí dẫn đến ung thư. Thực hư thông tin này ra sao?

  • 20/08/2025

    Dị ứng có thể gây chảy máu mũi không?

    Người lớn và trẻ em bị dị ứng đường hô hấp, chẳng hạn như viêm mũi dị ứng (viêm đường mũi sau khi tiếp xúc với chất gây dị ứng), có nguy cơ cao bị chảy máu cam.

  • 19/08/2025

    Cách làm mờ và loại bỏ đốm đồi mồi một cách tự nhiên

    Đốm đồi mồi là những vết sẫm màu, phẳng do tiếp xúc với ánh nắng mặt trời, thường xuất hiện trên mặt, tay và các vùng da hở khác. Hãy trao đổi với bác sĩ chuyên khoa da liễu trước khi sử dụng các biện pháp khắc phục tự nhiên.

  • 18/08/2025

    Sức khỏe tinh thần người cao tuổi tại Việt Nam: thực trạng, thách thức và giải pháp hướng tới một xã hội già hóa khỏe mạnh

    Sức khỏe tinh thần không chỉ đơn thuần là không mắc phải các bệnh tâm thần, mà còn là một trạng thái hạnh phúc, nơi mỗi cá nhân có thể nhận ra khả năng của mình, đối phó với những căng thẳng bình thường của cuộc sống, làm việc hiệu quả và đóng góp cho cộng đồng.

  • 18/08/2025

    Tiêu chảy mùa mưa lũ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng tránh

    Mỗi khi mùa mưa lũ đến, không chỉ cảnh quan thiên nhiên bị ảnh hưởng mà sức khỏe con người cũng đối mặt với nhiều nguy cơ, trong đó tiêu chảy là một trong những mối đe dọa phổ biến nhất. Nước lũ tràn ngập mang theo vô số vi sinh vật gây hại, làm ô nhiễm nguồn nước và thực phẩm, tạo điều kiện cho các mầm bệnh phát triển mạnh mẽ.

  • 17/08/2025

    8 nguyên nhân gây ra tình trạng răng khấp khểnh

    Răng khấp khểnh là tình trạng phổ biến và ảnh hưởng đến trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn. Nguyên nhân bao gồm di truyền, răng mọc chen chúc, vấn đề về hàm, mất răng, chấn thương mặt và thói quen vệ sinh răng miệng không đúng cách.

  • 16/08/2025

    Tác động của mạng xã hội đến sức khỏe tinh thần giới trẻ

    Trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ, mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày, đặc biệt là đối với giới trẻ. Các nền tảng như Facebook, Instagram, TikTok, Thread không chỉ là công cụ giao tiếp, chia sẻ thông tin mà còn là nơi giải trí phổ biến. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích rõ ràng, việc sử dụng mạng xã hội một cách mất kiểm soát đang đặt ra nhiều thách thức nghiêm trọng đối với sức khỏe tinh thần của thế hệ trẻ trên toàn cầu.

  • 16/08/2025

    Tầm quan trọng của việc tiêm chủng cho trẻ em và người lớn

    Việc tiêm chủng từ lâu đã được coi là một trong những thành tựu y học nổi bật, mang lại sự bảo vệ thiết yếu cho cả trẻ em và người lớn trước các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.

Xem thêm