Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Gen Alzheimer có thể có ảnh hưởng ngay từ thời thơ ấu

Các hình ảnh chụp não đã chỉ ra sự phát triển chậm hơn của một số khu vực não nhất định ngay từ thời thơ ấu ở những trẻ có gen gây bệnh Alzheimer.

Một nghiên cứu mới đây đã chỉ ra rằng gen liên quan đến bệnh Alzheimer bắt đầu ảnh hưởng đến cấu trúc não bộ và độ nhạy bén của trí óc ngay từ độ tuổi trước khi đến trường.

Các nhà nghiên cứu từ lâu đã biết đến một gen gọi là APOE có liên quan đến nguy cơ phát triển bệnh Alzheimer. Những người mang một biến thể của gen được gọi là e4 có nguy cơ cao hơn mức trung bình.

Nghiên cứu mới đã khẳng định lại những khám phá của nhiều nghiên cứu nhỏ hơn: những ảnh hưởng của gen có thể xuất hiện ngay từ thời thơ ấu.

Các hình ảnh chụp não đã cho thấy những trẻ nhỏ mang biến thể e4 đặc trưng có sự phát triển chậm hơn ở một số khu vực não nhất định. Chúng giống như những vùng não bị thiểu dưỡng ở người mắc bệnh Alzheimer, chuyên gia thần kinh Linda Chang của trường đại học Hawaii, người dẫn đầu nghiên cứu nói.

Hơn thế nữa, một số trẻ có mang gen e4 có kết quả của các bài kiểm tra trí nhỡ và những kĩ năng suy xét kém hơn, mặc dù không có sự khác biệt giữa những trẻ ở độ tuổi từ 8 -10.

Chang nói rằng đó có thể là do những người mang gen e4 dễ bị tổn thương ở một số độ tuổi nhạy cảm. Bà cho biết rằng 2 nghiên cứu gần đây trên những trẻ nhỏ mang biến thể gen này có bất thường cấu trúc não ở một số khu vực chịu ảnh hưởng bởi bệnh Alzheimer.

Rebecca Kinickmeyer, chuyên gia dẫn đầu một trong nhiều nghiên cứu, và cũng là đồng tác giả của nghiên cứu mới được công bố. Bà cho biết, nghiên cứu không có ý nghĩa thực tế ngay lập tức. Ví dụ như không ai nói trẻ em cần được kiểm tra các biến thể APOE của chúng. Tuy nhiên, về mặt khoa học, những phát hiện này đã đưa ra một ý tưởng mới cho thấy Alzheimer cũng có một phần là sự rối loạn phát triển. Cô nhấn mạnh nếu đó là sự thật thì một câu hỏi lớn đặt ra là khi nào và làm cách nào để thay đổi quỹ đạo của một người về bệnh mất trí nhớ.

"Chúng ta có thể can thiệp sớm thông qua một số phương pháp không xâm lấn, như chế độ ăn uống hoặc đào tạo nhận thức?", Knickmeyer, giáo sư tâm thần học tại Đại học Bắc Carolina ở Chapel Hill nói.

Cho đến nay, chưa ai biết đến điều đó.

Gen APOE có 3 biến thể là e2, e3 và e4. Bất cứ ai mang gen đồng hợp tử đều được di truyền từ cả bố và mẹ. Biến thể e3 là phổ biến nhất, chiếm hơn ¾ số người mang ít nhất một alen.

Trong số đó có khoảng 14% những người mang biến thể e4 và 8% mang gen e2. Những người chỉ có một alen e4 có nguy cơ mắc bệnh Alzheimer cao hơn mức trung bình. Nếu có 2 alen e4 thì nguy cơ này sẽ tăng cao hơn nữa.

Bởi vì biến thể e2 không phổ biến, nên vai trò của nó ít rõ ràng hơn, Chang nói. Nhưng có bằng chứng cho thấy có sự bảo vệ thần kinh và giảm các triệu chứng của mất trí nhớ, trừ khi những người này cũng mang một alen e4.

Tuy nhiên không có bất cứ thứ gì về gen APOE mang tính “tiền định”, Knickmeyer nhấn mạnh. Có nhiều người bị Alzheimer mà không mang biến thể e4, và có nhiều người mang biến thể này không phát triển bệnh Alzheimer.

Nghiên cứu đã tiến hành chụp cộng hưởng từ não cho khoảng 1.200 trẻ nhỏ và thiếu niên khỏe mạnh. Trong số đó có 62% mang 2 alen e3, và khoảng ¼ mang ít nhất một alen e4. Có dưới 2% người mang 2 alen e4.

Các chuyên gia đã chỉ ra rằng những trẻ có 1 hoặc 2 alen e4 đặc trưng có một vài sự khác biệt trong cấu trúc não với những trẻ khác.

Tương tự như vậy, những trẻ nhỏ có 2 alen e4 hoặc 1 alen e4 và 1 alen e2, có kết quả của các bài kiểm tra trí nhớ, suy nghĩ và sự tập trung kém hơn, ít nhất là cho đến tận 8-10 tuổi.

“Nó có thể gây ra một số tác động khi trưởng thành.”, Knickmeyer nói. Bà cũng nhấn mạnh rằng các kĩ năng tư duy tại một thời điểm không thể nói lên toàn bộ câu chuyện.

Có những trở ngại lớn để tìm hiểu xem bất kì sự can thiệp sớm nào trước đó trong cuộc sống dẫn đến sự khác biệt trong nguy cơ mắc Alzheimer. Các nghiên cứu sẽ cần kéo dài nhiều thập kỉ, gây ra nhiều khó khăn và tốn kém.

“Chúng tôi không thể đưa ra những dự đoán tỉ mỉ về những ai sẽ mắc bệnh Alzheimer.”, Knickmeyer nói. Bà giải thích xét nghiệm đơn giản về những biến thể APOE này là không đủ vì nó chỉ là một yếu tố.

Tìm ra mà những người sẽ có hiệu quả từ nỗ lực phòng ngừa là rất quan trọng, Chang lưu ý. "Hiện nay, chúng tôi có một vài lựa chọn điều trị cho bệnh Alzheimer, và tổn thương não không thể đảo ngược," bà nói.

Các chuyên gia thường khuyên mọi người bảo vệ não bộ của mình bằng một chế độ ăn uống lành mạnh, tập luyện và duy trì các hoạt động trí óc.

Bình luận
Tin mới
  • 02/09/2025

    3 nhóm người nên ăn quả na

    Na là một loại trái cây thơm ngon và giàu dinh dưỡng. Ăn na đúng cách mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe mọi người và cho một số nhóm người nhất định.

  • 02/09/2025

    Chăm sóc sức khỏe người lớn tuổi: mùa Vu Lan ý nghĩa

    Mùa Vu Lan là dịp để con cháu bày tỏ lòng hiếu thảo bằng cách quan tâm chăm sóc sức khỏe của ông bà, cha mẹ. Khi lớn tuổi, người cao tuổi dễ gặp các vấn đề về sức khỏe thể chất và tinh thần. Việc chăm sóc dinh dưỡng, khuyến khích vận động, quan tâm sức khỏe tinh thần và kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giúp cha mẹ sống khỏe mạnh và tận hưởng trọn vẹn những mùa Vu Lan bên gia đình. Bài viết này sẽ hướng dẫn các phương pháp chăm sóc sức khỏe người cao tuổi một cách khoa học.

  • 01/09/2025

    Giá trị dinh dưỡng và 5 lợi ích sức khỏe bất ngờ từ hạt sen

    Hạt sen là loại thực phẩm có giá trị bổ dưỡng cao và còn được sử dụng trong một số bài thuốc y học cổ truyền. Nhiều nghiên cứu y học hiện đại đã chứng minh được những lợi ích sức khỏe tuyệt vời của loại hạt nhỏ bé này.

  • 01/09/2025

    An toàn du lịch lễ 2/9: Mẹo vui chơi khỏe mạnh

    Mỗi dịp lễ 2/9, người dân lại háo hức chuẩn bị cho những chuyến du lịch hoặc tham gia các sự kiện đông người như lễ diễu binh, hội hè. Đây là thời điểm lý tưởng để thư giãn, khám phá những vùng đất mới và gắn kết cùng gia đình, bạn bè.

  • 31/08/2025

    Thực phẩm tự nhiên giúp kiểm soát rối loạn mỡ máu

    Rối loạn mỡ máu không được kiểm soát là nguyên nhân dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Tình trạng này có liên quan trực tiếp đến chế độ ăn uống, đặc biệt là tiêu thụ quá nhiều chất béo không lành mạnh.

  • 31/08/2025

    Ảnh hưởng của mùa mưa tới hệ hô hấp

    Mùa mưa mang tới sự dễ chịu sau mùa hè oi bức, nhưng kèm theo những cơn mưa mát mẻ, nó cũng tìm tàng các mối nguy cơ về sức khỏe, đặc biệt là hệ hô hấp. Để bảo vệ sức khỏe của bạn, bạn cần hiểu rõ thời tiết trong mùa mưa và ngăn ngừa cái mối nguy cơ có thể ảnh hưởng tới sức khỏe của bạn

  • 30/08/2025

    Cảnh giác sốt xuất huyết và tay chân miệng vào mùa mưa

    Mùa mưa không chỉ mang đến không khí mát mẻ mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các bệnh truyền nhiễm phát triển. Trong đó sốt xuất huyết và tay chân miệng là 2 bệnh lý đáng lo ngại nhất do tốc độ lây lan nhanh và nguy cơ biến chứng nghiêm trọng. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và áp dụng các biện pháp phòng bệnh là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe của trẻ. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về hai căn bệnh này, từ nguyên nhân, triệu chứng đến cách phòng tránh, giúp các bậc phụ huynh chủ động hơn trong việc chăm sóc con em mình.

  • 30/08/2025

    5 lợi ích sức khỏe tuyệt vời của giá đỗ ít người biết

    Giá đỗ được biết đến là loại thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất, chất xơ tốt cho sức khỏe. Thường xuyên ăn giá đỗ không chỉ có ích cho sức khỏe mà còn hỗ trợ phòng ngừa một số loại ung thư.

Xem thêm