Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Các thành tựu chỉnh sửa gene làm thay đổi cuộc sống

Trong vài năm gần đây, công cụ chỉnh sửa gene CRISPR (còn được gọi là CRISPR-Cas9) đang ngày càng phổ biến, vừa chính xác, rẻ tiền, dễ sử dụng lại hiệu quả cao.

Các thành tựu chỉnh sửa gene làm thay đổi cuộc sống

Dưới đây là 5 cách CRISPR có thể làm thay đổi cuộc sống của con người trong tương lai.

Khắc phục lỗi di truyền gây bệnh

Bệnh cơ tim phì đại (HCM) là căn bệnh có tỷ lệ mắc bệnh 1/500 người trên toàn thế giới. Các đột biến trong một số gene quan trọng làm cho mô cơ tim cứng lại, dẫn đến đau đớn, suy nhược và nặng có thể ngừng tim đột ngột. Nhờ công nghệ CRISPR, căn bệnh này sẽ được điều trị dứt điểm. Vào mùa hè 2017, các nhà khoa học tại Đại học Y khoa Oregon, Hoa Kỳ đã sử dụng CRISPR để xóa đi một trong những gene khiếm khuyết gây bệnh trong một số phôi người. Kết quả thật hứa hẹn, trong số 54 phôi được tiêm bằng máy CRISPR-Cas9 18 giờ sau khi thụ thai, 36 phôi không hề có bất kỳ sự đột biến nào trong gene nên không có nguy cơ phát bệnh và 13 phôi không có đột biến từng phần (tức 50% có cơ hội kế thừa bệnh HCM).

Shoukhrat Mitalipov, tác giả chính của nghiên cứu cho biết, bằng cách sử dụng kỹ thuật nói trên, gánh nặng của căn bệnh di truyền trong các gia đình mắc bệnh HCM sẽ giảm mạnh, đặc biệt là can thiệp, loại bỏ đột biến ngay từ giai đoạn phôi thai.

Nhờ CRISPR, các loài vật đã tiệt chủng sẽ được hồi sinh.

Nhờ CRISPR, các loài vật đã tiệt chủng sẽ được hồi sinh.

Loại bỏ virut gây bệnh

Các phương pháp điều trị HIV đã giúp con người có thể kéo dài cuộc sống, nhưng y học vẫn chưa tìm ra cách để điều trị dứt điểm căn bệnh này, song nhờ CRISPR mọi thứ có thể thay đổi.

Năm 2017, một nhóm các nhà khoa học Trung Quốc đã tăng cường khả năng đề kháng HIV ở chuột bằng cách nhân bản đột biến của một gene có hiệu quả ngăn ngừa virut xâm nhập các tế bào. Hiện các nhà khoa học mới chỉ tiến hành trên động vật, nhưng tới đây sẽ được áp dụng trên người. Khi tiến hành trên người, đột biến kích thích sự đề kháng HIV tự nhiên xảy ra ở một tỷ lệ nhỏ trong con người và bằng cách sử dụng CRISPR người ta có thể đưa đột biến vào các tế bào gốc của những người thiếu nó nhằm tăng cường khả năng chống lại HIV và cuối cùng không bị mắc bệnh nữa. Dự kiến vào tháng 7/2018, một thử nghiệm chỉnh sửa gene khác sẽ được các nhà khoa học Trung Quốc thực hiện, sử dụng CRISPR để phá vỡ các gene của virut gây u nhú người (HPV), một loại virut gây ra khối ung thư cổ tử cung để tiêu diệt triệt để nguồn gốc gây bệnh.

Phục hồi các loài vật đã tiệt chủng

Tháng 2/2017, GS. George Church, chuyên gia di truyền ở ĐH Harvard Mỹ cho biết, trong vòng 2 năm nữa ông cùng các cộng sự sẽ cho ra đời một phôi voi ma mút lai, con vật từng tồn tại cách đây chừng 5.000 năm bằng công nghệ CRISPR, kết hợp vật liệu di truyền của một con voi châu Á (loài voi đang có nguy cơ tuyệt chủng) với vật liệu di truyền của loài voi ma mút lông. Các mẫu di truyền voi ma mút lông được trích xuất từ ADN thu được từ các búi lông của voi ma mút tìm thấy trong tuyết ở Siberia. Bằng cách bổ sung thêm hệ gene của voi ma mút vào cho con voi châu Á, sinh vật lai sẽ mang các đặc tính pha trộn của voi ma mút lông. Chẳng hạn như lông dài có thể giúp chúng chịu được giá lạnh và nhiều tác dụng khác. Mục tiêu cuối cùng là cấy ghép phôi lai này vào một con voi mang thai hộ, cho ra đời một con vật mới với thời gian “bầu bí” giống như những con voi bình thường.

Tạo ra thực phẩm lành mạnh hơn

Chỉnh sửa gene CRISPR đã chứng minh mang lại nhiều hứa hẹn cho ngành nông nghiệp. Ví dụ, mới đây, các nhà khoa học ở Phòng nghiên cứu thí nghiệm Cold Spring Harbor (CSHL), New York, Mỹ đã tạo ra một loại cà chua sạch cho năng suất cao. CSHL đã phát triển thành công một phương pháp mới để chỉnh sửa các gene quyết định tới kích thước cây cà chua, cấu trúc phân nhánh và cuối cùng cho ra đời giống cà chua có năng suất cao hơn. “Các đặc tính của loại cà chua này có thể kiểm soát được theo cách giống như điều chỉnh ánh sáng của ngọn đèn. Nhờ can thiệp ADN bản địa của cây trồng, nhóm đề tài đã tạo ra loại cà chua mới cho năng suất vượt trội”, GS. Zachary Lippman - Trưởng nhóm nghiên cứu ở CSHL cho biết.

Loại trừ loài muỗi gây dịch bệnh nguy hiểm

Nhóm các nhà khoa học ở Đại học California, Mỹ mới đây đã cho ra đời một loại muỗi đặc biệt bằng CRISPR, cho phép kiểm soát các đặc tính mà chúng có thể truyền lại cho con cái. Kết quả, tạo ra loài muỗi vàng, có ba mắt, không có cánh bằng cách thay đổi các gene tạo ra mắt, cánh và biểu bì.

Bằng cách phá vỡ các gene mục tiêu tại nhiều vị trí trong gene muỗi, khoa học muốn thử nghiệm một hệ thống “gene dẫn động” để truyền các đặc tính ức chế này. Gene dẫn động là cách để đảm bảo đặc tính di truyền được kế thừa. Bằng cách làm suy yếu khả năng bay và tầm nhìn của muỗi, các nhà khoa học hy vọng làm giảm đáng kể khả năng lây truyền các loại bệnh nguy hiểm do muỗi gây ra, như bệnh sốt xuất huyết hay sốt vàng da. Cùng với phát minh này, năm 2016, các chuyên gia ở Cao đẳng Hoàng gia London, Anh đã loại bỏ được quần thể muỗi bằng cách can thiệp vào hệ thống sinh sản của chúng. Sử dụng CRISPR để tái tạo khả năng sinh sản của muỗi, hạn chế truyền bệnh sốt rét thông qua chỉnh sửa gene, làm cho muỗi cái trở nên vô sinh.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Những tiềm năng của cần sa sử dụng trong y tế

Khắc Hùng - Theo Sức khỏe & Đời sống/FC
Bình luận
Tin mới
  • 06/07/2025

    Dấu hiệu cho thấy cơ thể đang mất nước

    Mất nước là tình trạng cơ thể không có đủ chất lỏng để hoạt động bình thường. Vào mùa hè, nguy cơ mất nước thường phổ biến hơn.

  • 06/07/2025

    Giải pháp làm mát phòng hiệu quả trong mùa hè

    Mùa hè với nền nhiệt cao kéo dài và độ ẩm tăng mạnh không chỉ gây khó chịu trong sinh hoạt hàng ngày mà còn ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng giấc ngủ. Cảm giác oi bức khiến việc chìm vào giấc ngủ trở nên khó khăn và thường xuyên bị gián đoạn trong đêm.

  • 05/07/2025

    Uống bao nhiêu cà phê là quá nhiều?

    Cà phê từ lâu đã trở thành thức uống quen thuộc của hàng triệu người mỗi sáng. Tuy nhiên, uống bao nhiêu là đủ để tốt cho sức khỏe và khi nào thì trở thành quá nhiều?

  • 05/07/2025

    Những câu hỏi thường gặp về nước kiềm

    Khi nước kiềm ngày càng phổ biến, các tuyên bố xung quanh lợi ích sức khỏe và khả năng cải thiện sức khỏe tổng thể của nó cũng tăng theo. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải xem xét kỹ lưỡng những khẳng định này. Vì vậy, hãy cùng tìm hiểu và khám phá sự thật về nước kiềm và những lợi ích thật sự của nước kiềm.

  • 05/07/2025

    Vai trò của chất béo trong chế độ ăn lành mạnh

    Chất béo thường bị mang tiếng xấu mỗi khi nói về chế độ dinh dưỡng vì cho rằng đó là nguyên nhân gây bệnh tim mạch, tiểu đường hay béo phì. Quan niệm cắt bỏ hoàn toàn chất béo khỏi bữa ăn đã từng phổ biến trong một số khuyến nghị dinh dưỡng. Thực tế, không phải tất cả các chất béo đều có hại.

  • 04/07/2025

    Bổ sung creatine đúng cách để cải thiện sức khỏe

    Chế độ ăn uống lành mạnh không thể thiếu thực phẩm giàu creatine - hợp chất tự nhiên giúp cung cấp năng lượng cho cơ bắp, cải thiện hiệu suất tập luyện và sức khỏe não bộ.

  • 04/07/2025

    Tìm hiểu về các loại bệnh võng mạc

    Có rất nhiều loại bệnh võng mạc khác nhau. Những bệnh này có thể do gen di truyền từ cha mẹ hoặc từ tổn thương võng mạc tích lũy trong suốt cuộc đời. Một số loại bệnh võng mạc phổ biến hơn các bệnh khác.

  • 03/07/2025

    5 lợi ích tiềm năng khi ăn chuối luộc

    Chuối là một trong những loại thực phẩm có lợi ích dinh dưỡng đáng kể. Vậy khi ăn chuối luộc có tác dụng gì?

Xem thêm