Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Biện pháp đơn giản để phòng muỗi truyền bệnh sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virut Dengue gây ra có thể lây thành những vụ dịch lớn.

Bệnh sốt xuất huyết thường xảy ra ở các nước nằm trong khu vực có khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới. Ở Việt Nam, bệnh lưu hành rộng rãi kể cả thành thị và nông thôn. Bệnh thường xảy ra tập trung chủ yếu vào mùa mưa.

Virut Dengue thuộc chi Flavivirus gồm 4 týp được ký hiệu lần lượt là D1, D2, D3, D4. Cả 4 týp đều có thể gây bệnh và chúng thường luân phiên gây nên các vụ dịch. 4 týp này không có miễn dịch chéo nên khi người bệnh mắc 1 trong 4 týp vẫn có khả năng bị lại do các týp khác gây ra.

Trung gian truyền bệnh sốt xuất huyết là muỗi aedes hay còn gọi là muỗi vằn. Muỗi vằn sau khi đốt, hút máu người bệnh sốt xuất huyết hoặc người bệnh mang virut Dengue nhưng không biểu hiện triệu chứng (người lành mang bệnh), rồi sau đó đốt người khỏe mạnh sẽ đưa virut vào cơ thể người khỏe mạnh qua vết đốt đó.

Muỗi aedes gồm 2 loại với tên khoa học là Aedes aegypti và Aedes albopictus, trong đó loại muỗi Aedes aegypti là tác nhân chính gây bệnh trong các ổ dịch lưu hành. Muỗi Aedes có màu đen, trên thân và chân có những đốm trắng nên có tên khác là muỗi vằn. Muỗi vằn cái thường chỉ hoạt động và đốt người vào ban ngày, mạnh nhất là vào lúc sáng sớm và lúc chiều tối. Thường cư trú tại góc tối trong nhà, trên quần áo và các đồ dùng trong nhà. Muỗi vằn sinh sản, đẻ trứng ở những vùng có nước đọng như: ao, hồ, trong các dụng cụ chứa nước... Muỗi vằn phát triển mạnh vào mùa mưa, khi nhiệt độ trung bình hàng tháng trên 200C. Nhiệt độ cao thì khả năng sinh sản của muỗi tăng lên.

Muỗi vằn cái hút máu người bệnh nhiễm virut Dengue, virut sẽ ủ bệnh trong cơ thể muỗi khoảng 8 - 11 ngày. Sau đó, virut đến cư trú tại tuyến nước bọt của muỗi, lúc này, chúng có thể gây bệnh sốt xuất huyết trong suốt thời gian sống còn lại, vì thế chỉ cần 1 con mang mầm bệnh có thể lây bệnh cho nhiều người lành.

Bệnh sốt xuất huyết lây bệnh chủ yếu qua muỗi vằn nên loại trừ trung gian truyền bệnh là một trong những cách phòng bệnh hiệu quả.

bien-phap-don-gian-de-phong-muoi-truyen-benh-sot-xuat-huyet-1

Một số biện pháp phòng sốt xuất huyết hiệu quả.

Một vài cách đơn giản để khống chế muỗi

Trước đây, các biện pháp thường được sử dụng để diệt muỗi như bình xịt, kem bôi da, hương diệt muỗi. Nhưng hiện nay, các biện pháp hiện đại sử dụng các sinh vật có khả năng tiêu diệt muỗi hoặc các phương pháp sinh học và vật lý khác, hạn chế sử dụng chất hóa học có thể ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

Dùng sinh vật (sử dụng thiên địch để diệt muỗi): Ở nhiều nơi, để diệt muỗi và ấu trùng được các nhà chức trách khuyến cáo nuôi cá hoặc lươn nhỏ trong bể nước để tiêu diệt bọ gậy.  Nuôi chuồn chuồn ngoài đồng ruộng. Các ấu trùng chuồn chuồn trong nước ăn bọ gậy, còn chuồn chuồn trưởng thành bắt muỗi trong không trung.  Nuôi bò sát nhỏ như thạch sùng để ăn muỗi trong nhà. Bảo vệ dơi bắt muỗi trong không trung. Dùng các côn trùng thủy sinh thuộc họ corixidae để diệt lăng quăng.

Cải tạo môi trường: mục đích chủ yếu là làm giảm hoặc phá bỏ các ổ nước là nơi muỗi đẻ, do đó sẽ làm giảm mật độ muỗi. Đây là biện pháp đơn giản, rẻ tiền nhưng nhiều khi mang lại hiệu quả cao. Có thể thực hiện các hình thức sau: Hủy bỏ nơi sinh sản: thu dọn và phá hủy các dụng cụ như lốp xe ôtô, mũ sắt, các hộp kim loại, hộp nhựa... Lấp đầy các ổ nước bằng đất, đá hoặc tháo cạn nước trong các ổ nước. Làm thay đổi tốc độ dòng chảy, thay đổi độ mặn của nước, vớt thực vật thủy sinh trong các thủy vực làm cho môi trường trở nên không thuận lợi cho sự phát triển của bọ gậy và lăng quăng. Phát quang cây cối: vừa làm giảm nơi sinh sản của các loài thích đẻ trứng trong các ổ nước có bóng râm, vừa phá bỏ nơi trú ẩn của muỗi trưởng thành.

Bẫy điện: Đèn bẫy muỗi được chế tạo với một đèn phát ánh sáng hấp dẫn muỗi và côn trùng tụ tập đến, bao quanh bởi lưới kim loại có hiệu điện thế thấp. Khi muỗi và côn trùng sa vào lưới, dòng điện nhỏ sẽ phóng qua và tiêu diệt chúng. Phương pháp này sử dụng được trong nhà và ngoài trời. Ngoài ra, dùng vợt điện có thể có ích trong nhà nhưng không có tính hiệu quả cao.

Lưới chống muỗi: Lưới chống muỗi ngoài việc chống muỗi, chống bụi còn có tác dụng tạo không khí thoáng mát trong phòng, ngăn cản ánh sáng, sử dụng tiện lợi, tạo một phòng tuyến mạnh khỏe cho gia đình.

Máy phát siêu âm xua muỗi: Các máy này được chế tạo nhỏ như đồng hồ, đeo ở tay, chạy pin, phát ra sóng siêu âm khiến muỗi không muốn lại gần nhưng tai người không nghe thấy gì. Tiện dụng khi ta đi du lịch các vùng đất nhiều muỗi.

Sử dụng muỗi biến đổi gene: Có thể tạo ra chủng muỗi đực bị mất khả năng sinh sản khi chiếu phóng xạ rồi thả chúng vào tự nhiên. Các con muỗi đực vô sinh sẽ cạnh tranh giao phối với muỗi đực thường, giảm tỷ lệ sinh của muỗi.

Xua muỗi: Một cách khác để giảm thiểu khả năng bị muỗi ảnh hưởng đến sức khỏe là ngăn cản không cho chúng tiếp xúc với cơ thể.

Bật đèn sáng: Muỗi rất sợ đèn sáng vào buổi tối, những ngôi nhà có ánh sáng mạnh sẽ xua được muỗi vào nhà tìm mồi đốt máu.

Màn chống muỗi: Các biện pháp dùng màn và lưới không gây hại cho sức khỏe hay môi trường, chi phí không cao và phát huy tác dụng trong thời gian dài. Màn ngủ là phương pháp hiệu quả để phòng chống muỗi đốt khi ngủ. Lưới cửa là các lưới kim loại (hay nhựa) có lỗ nhỏ, không cho muỗi hay các loại côn trùng vượt qua và xâm nhập nhà ở nhưng vẫn đảm bảo thoáng khí và ánh sáng.

Thuốc xua muỗi: Thuốc bôi lên da để xua muỗi khỏi da, tiện dụng khi đi du lịch đến vùng đất nhiều muỗi. Chúng thường chứa các hóa chất sau: Deet, tinh dầu, nepetalactone...

Dùng hóa chất: Thuốc xịt, có thể được xịt ở những khu vực ngoài trời rộng lớn. Một số thuốc xịt còn được xịt tiêu diệt muỗi và các côn trùng khác trong nhà ở, khi mọi người đi vắng. Việc dùng thuốc xịt gây tranh cãi vì nó không chỉ độc cho con người mà còn tiêu diệt các sinh vật ăn muỗi, làm mất cân bằng sinh thái.

Hương xua muỗi (còn gọi là nhang muỗi), có thể được đốt trong nhà khi mọi người đi vắng. Nó có thể tiêu diệt muỗi trong phạm vi nhà ở và không duy trì được tác dụng lâu dài. Hương xua muỗi có thể gây độc cho người và tạo nguy cơ hỏa hoạn.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Bệnh sốt xuất huyết

ThS. Đức Hùng - Theo Sức khỏe & Đời sống
Bình luận
Tin mới
  • 18/05/2025

    Lycopene có giúp giảm nguy cơ ung thư?

    Trong bối cảnh các nhà khoa học không ngừng tìm kiếm các biện pháp phòng ngừa ung thư, chế độ ăn uống, đặc biệt là việc tiêu thụ trái cây và rau quả, được xem là một yếu tố quan trọng. Cà chua, với thành phần lycopene nổi bật, đang thu hút sự chú ý đặc biệt.

  • 18/05/2025

    Cách để thức dậy đúng giờ vào buổi sáng

    Việc thiết lập lịch trình ngủ và thói quen trước khi đi ngủ, đặt đồng hồ báo thức và điều chỉnh chế độ ăn uống là một số phương pháp có thể giúp bạn ngủ ngon hơn và thức dậy dễ dàng vào buổi sáng.

  • 17/05/2025

    Chế độ ăn tham khảo với người mắc hội chứng thiên thần

    Tuy không có chế độ ăn kiêng đặc biệt nào có thể chữa khỏi hội chứng thiên thần nhưng dinh dưỡng hợp lý có thể giúp kiểm soát cân nặng, cải thiện giấc ngủ, quản lý táo bón và hỗ trợ phát triển nhận thức.

  • 17/05/2025

    Thanh thiếu niên và tuổi dậy thì

    Dậy thì là một giai đoạn quan trọng trong cuộc đời mỗi người, đánh dấu sự chuyển đổi từ trẻ em sang người trưởng thành. Đây là giai đoạn cơ thể có nhiều thay đổi về mặt thể chất và tâm sinh lý, đặt nền móng cho sức khỏe sinh sản và sức khỏe tổng quát trong tương lai. Việc thấu hiểu những biến đổi này, cùng với sự quan tâm, hỗ trợ từ gia đình và xã hội, sẽ giúp thanh thiếu niên vượt qua giai đoạn dậy thì một cách an toàn và khỏe mạnh.

  • 16/05/2025

    Chế độ ăn uống tốt cho bệnh nhân lao hạch

    Bệnh lao hạch gây ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe và khả năng ăn uống. Việc phát hiện sớm, điều trị đúng phác đồ và có chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ giúp người bệnh nhanh phục hồi sức khỏe.

  • 16/05/2025

    Lý do bạn bị đầy hơi sau khi ăn salad

    Bạn có thể dùng salad như một bữa ăn lành mạnh hoặc món ăn kèm, nhưng salad có thể gây ra một số vấn đề về tiêu hóa tùy thuộc vào thành phần của nó. Rau và trái cây sống là những thực phẩm có thể gây đầy hơi và chướng bụng do một số hợp chất và vi khuẩn, và chúng có thể là lý do tại sao bạn có thể bị đau bụng dữ dội sau khi ăn salad.

  • 15/05/2025

    5 lợi ích sức khỏe của quả lê và những kiêng kỵ khi ăn lê

    Quả lê không chỉ đơn thuần là một loại trái cây ngon mà còn là một vị thuốc tự nhiên rất tốt cho sức khỏe.

  • 15/05/2025

    Bệnh lý mùa hè thường gặp

    Mùa hè là thời điểm tuyệt vời để tận hưởng những ngày dài đầy nắng, tham gia các hoạt động ngoài trời và thư giãn. Tuy nhiên, nhiệt độ và độ ẩm cao trong mùa hè cũng có thể gây ra một số vấn đề sức khỏe. Việc nhận biết các bệnh lý mùa hè phổ biến, nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng tránh sẽ giúp bạn bảo vệ sức khỏe cho bản thân và gia đình.

Xem thêm