Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Bệnh về xương khớp: Khi nào áp dụng điều trị không dùng thuốc?

Trong quá trình điều trị và phòng ngừa các bệnh lý cơ xương khớp hiện nay, ngoài việc dùng thuốc thì các biện pháp không dùng thuốc đang đóng một vai trò vô cùng quan trọng và không thể thiếu được. Các biện pháp này càng ngày càng phát huy tác dụng hiệu quả.

Bệnh về xương khớp: Khi nào áp dụng điều trị không dùng thuốc?

Ở nước ta, số người mắc các bệnh về xương khớp ngày càng gia tăng và có xu hướng trẻ hóa. Thống kê sơ bộ cho thấy khoảng 30% người trên 35 tuổi, 60% người trên tuổi 65 và 85% người trên tuổi 80 bị thoái hóa khớp, đây thực sự đang là thách thức của ngành y tế và toàn xã hội.

Điều trị bệnh xương khớp nói chung và thoái hóa khớp nói riêng hiện đang được kiểm soát và điều trị theo phương thức kết hợp nhiều biện pháp hay còn gọi là “điều trị đa mô thức” (gồm điều trị bằng thuốc và điều trị không dùng thuốc), nhằm đạt được các mục tiêu: Giảm tình trạng viêm và kiểm soát đau; Duy trì và tăng khả năng vận động khớp; Hạn chế và ngăn ngừa biến dạng khớp; Giảm thiểu tác dụng phụ của thuốc; Nâng cao chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.

Bệnh về xương khớp

Các vị trí xương khớp thường gây đau khi bị viêm.

Những phương pháp trị bệnh không dùng thuốc

Truyền thông giáo dục: Hướng dẫn các phương pháp chăm sóc sức khỏe xương khớp.

Kiểm soát cân nặng: Giúp giảm áp lực và tải trọng cơ thể lên hệ thống cơ xương khớp. Kết quả nghiên cứu cho thấy, cứ tăng 0,45kg trọng lượng cơ thể thì khớp gối sẽ phải chịu thêm 1,5kg khi đi và 4,5kg khi chạy. Tải trọng cột sống thắt lưng phải chịu ở tư thế nằm là 15-25kg, tư thế đứng là 100kg, cúi là 150kg, cúi nâng vật nặng khoảng 20kg tải trọng lên cột sống và đĩa đệm vùng thắt lưng là 200kg. Nếu trọng lượng cơ thể tăng, tải trọng lên cột sống sẽ tăng lên gấp bội.

Thay đổi thói quen sinh hoạt không phù hợp: Giúp ngăn ngừa và hạn chế các yếu tố nguy cơ.

Những người có bệnh lý khớp gối nên ngồi ghế cao duỗi nhẹ hai chân thay vì ngồi xổm, ngồi khoanh chân/xếp bằng; hạn chế lên xuống cầu thang; có xe kéo để di chuyển đồ thay vì bê xách. Những bệnh nhân có vấn đề cột sống thắt lưng không nên cúi bê xách nặng, nên ngồi xổm thẳng lưng dùng lực của hông, đùi để nâng đồ.

Đối với các bệnh lý khớp viêm như bệnh viêm cột sống dính khớp, thói quen sinh hoạt/nghỉ ngơi có ảnh hưởng không nhỏ đến sự tiến triển của bệnh. Trong giai đoạn bệnh tiến triển bệnh nhân thường rất đau, nhất là về đêm nên thường nằm nghiêng, co người gấp gối/gối đầu cao giảm đau. Tư thế ngủ này khiến bệnh nhân nhanh chóng bị dính cột sống cổ/cột sống thắt lưng ở tư thế cúi cổ, gù lưng, khớp háng dính ở tư thế khép đùi, gây rất nhiều khó khăn trong sinh hoạt. Vì vậy, cần khuyến cáo người bệnh nên nằm thẳng, đầu gối thấp hoặc không gối, hai chân duỗi thẳng và dạng nhẹ, cũng có thể nằm sấp, mặc dù khó có thể nằm lâu ở tư thế này. Khuyến khích bệnh nhân vận động tập luyện sớm, kiên trì, liên tục để hạn chế dính cột sống, dính khớp.

Bệnh về xương khớp

Siêu âm điều trị.

Chú ý tư thế khi làm việc, tránh cúi cổ, gù lưng, không nên ngồi yên một tư thế quá lâu, nên đứng dậy thay đổi tư thế, thực hiện một vài động tác vận động nhẹ nhàng sau mỗi 30-45 phút.

Các phương pháp vật lý trị liệu: Nhiệt trị liệu, thủy trị liệu, siêu âm, điện phân, sóng ngắn, từ trường, kéo giãn, laser… có tác dụng điều trị các tình trạng viêm đau khớp, căng/co cơ.

Vật lý trị liệu thường phối hợp với phục hồi chức năng nhằm mục đích hạn chế và ngăn ngừa sự biến dạng của khớp, duy trì khả năng hoạt động, cải thiện các tình trạng mất hoặc suy giảm khả năng hoạt động vận động của cơ khớp.

Các phương pháp điều trị y học cổ truyền không dùng thuốc: Châm cứu, xoa nắn bấm huyệt, cấy chỉ... thường được áp dụng điều trị các bệnh lý đau cơ khớp thần kinh, các bệnh lý cột sống, đau thần kinh tọa, thoát vị đĩa đệm...

Hoạt động tập luyện: Hoạt động thể lực thích hợp vốn đã được coi là một trong những phương pháp điều trị không dùng thuốc có tác dụng tích cực trong việc làm thay đổi tình trạng bệnh lý nói chung và bệnh cơ xương khớp nói riêng. Hiện nay, nhiều quốc gia trên thế  giới coi hoạt động thể lực như một “phương thuốc” và việc “kê đơn tập luyện” được thực hiện như với các thuốc chữa bệnh khác. Bệnh nhân cũng được khuyến cáo nên thường xuyên có các hoạt động thể lực hoặc tập luyện để điều trị và thích nghi với tình trạng bệnh. Bản thân nhiều người bệnh cũng luôn có ý thức tự tập luyện với mong muốn chữa bệnh hoặc ít nhất cũng có thể duy trì, kiểm soát được bệnh, làm giảm bớt tình trạng đau đớn khó chịu.

Hoạt động thể lực phù hợp với từng bệnh lý, từng giai đoạn khác nhau của bệnh, tránh các loại hình hoạt động làm gia tăng tải trọng lên cột sống, khớp đang tổn thương.

Lưu ý trong việc ứng dụng điều trị không dùng thuốc

Về nguyên tắc, bệnh lý xương khớp ở giai đoạn cấp hoặc đợt cấp của các bệnh lý xương khớp mạn tính người bệnh thường đau nhiều, khó khăn trong vận động sinh hoạt, lúc này điều trị nên là kiểm soát tình trạng viêm đau bằng thuốc và chế độ nghỉ ngơi thích hợp. Có thể kết hợp vật lý trị liệu, y học cổ truyền với từng bệnh lý cụ thể, không nên vội vàng, gắng sức vận động tập luyện.

Bệnh về xương khớp

Quản lý tốt cân nặng để điều trị bệnh xương khớp.

Cân nhắc chỉ định, chống chỉ định điều trị vật lý trị liệu cho những bệnh nhân có kèm theo các bệnh lý mạn tính khác như tăng huyết áp, bệnh tim mạch, những người có các thiết bị hỗ trợ trong người như máy tạo nhịp tim, các kim loại từ tính như nẹp, vít... Thận trọng chỉ định điều trị xâm lấn có thể gây chảy máu như châm cứu với những bệnh nhân có bệnh đái tháo đường.

Mặc dù điều trị không dùng thuốc đang là xu thế được quan tâm khuyến khích, tuy nhiên, cho dù là phương pháp điều trị nào thì cũng cần có cơ sở khoa học, phải được chẩn đoán chính xác, có phác đồ điều trị với những liệu trình cụ thể cho các bệnh lý khác nhau, ở các giai đoạn bệnh khác nhau và trên các đối tượng bệnh nhân cụ thể khác nhau. Không có một công thức điều trị hay một phác đồ dùng chung cho mọi bệnh nhân. Phải có tư vấn, khuyến cáo của bác sĩ hoặc các chuyên gia y tế. Bệnh nhân không nên tự ý điều trị dễ dẫn đến những sai sót, bất lợi hoặc bỏ lỡ “thời gian vàng” của quá trình điều trị, để bệnh tiến triển nặng dần, chuyển sang giai đoạn muộn khó hồi phục.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Đau mạn tính: Làm sao để từ bỏ?

TS. BS. Phạm Quang Thuận - Theo Sức khỏe & Đời sống
Bình luận
Tin mới
  • 05/09/2025

    Giúp con hào hứng trở lại trường: mẹo vượt qua nỗi sợ

    Sau kỳ nghỉ hè dài ngày nhiều trẻ em thường cảm thấy lo lắng hoặc sợ hãi khi quay lại trường học. Nỗi sợ đi học không chỉ xuất phát từ việc thay đổi môi trường mà còn từ áp lực thích nghi với bạn bè, thầy cô và lịch trình mới. Tuy nhiên, với sự hỗ trợ đúng cách từ cha mẹ, trẻ có thể vượt qua những cảm xúc tiêu cực này và hào hứng bước vào năm học mới. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp những phương pháp thực tế, dựa trên cơ sở khoa học, để giúp phụ huynh chuẩn bị tâm lý cho con, tạo động lực để trẻ tự tin đến trường.

  • 04/09/2025

    Lợi ích lớn khi ăn 60 gam hạnh nhân mỗi ngày

    Bổ sung chất chống oxy hóa từ thực phẩm là một cách an toàn giúp cơ thể chống lại tác hại của quá trình oxy hóa. Trong số các loại thực phẩm giàu chất chống oxy hóa, hạnh nhân được đánh giá cao do thành phần dinh dưỡng độc đáo.

  • 04/09/2025

    Cách phòng ngừa và điều trị dị ứng thời tiết

    Dị ứng thời tiết là tình trạng phổ biến, đặc biệt trong những giai đoạn chuyển mùa hoặc khi nhiệt độ và độ ẩm thay đổi đột ngột. Những triệu chứng như mẩn đỏ, ngứa da, hắt hơi, hay thậm chí là khó thở có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống. Hiểu rõ nguyên nhân, biểu hiện, và cách xử lý dị ứng thời tiết không chỉ giúp giảm thiểu khó chịu mà còn ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Bài viết này sẽ cung cấp những thông tin khoa học và thực tiễn về cách phòng ngừa và điều trị dị ứng thời tiết, giúp bạn bảo vệ sức khỏe một cách hiệu quả.

  • 03/09/2025

    5 cách ăn khoai lang vừa ngon miệng vừa giúp giảm cân hiệu quả

    Khác với quan niệm sai lầm phổ biến rằng tinh bột là 'kẻ thù' của cân nặng, khoai lang lại là thực phẩm giúp đạt được mục tiêu giảm cân một cách lành mạnh.

  • 03/09/2025

    Các bệnh tật thường gặp mùa mưa lũ và cách phòng ngừa

    Mùa mưa lũ là thời điểm thiên nhiên mang đến nhiều thách thức cho con người, không chỉ bởi những tổn thất về tài sản mà còn bởi nguy cơ gia tăng các bệnh tật. Khi nước lũ tràn về, môi trường sống bị ô nhiễm bởi vi sinh vật, chất thải và các yếu tố gây bệnh khác, tạo điều kiện thuận lợi cho dịch bệnh bùng phát.

  • 02/09/2025

    3 nhóm người nên ăn quả na

    Na là một loại trái cây thơm ngon và giàu dinh dưỡng. Ăn na đúng cách mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe mọi người và cho một số nhóm người nhất định.

  • 02/09/2025

    Chăm sóc sức khỏe người lớn tuổi: mùa Vu Lan ý nghĩa

    Mùa Vu Lan là dịp để con cháu bày tỏ lòng hiếu thảo bằng cách quan tâm chăm sóc sức khỏe của ông bà, cha mẹ. Khi lớn tuổi, người cao tuổi dễ gặp các vấn đề về sức khỏe thể chất và tinh thần. Việc chăm sóc dinh dưỡng, khuyến khích vận động, quan tâm sức khỏe tinh thần và kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giúp cha mẹ sống khỏe mạnh và tận hưởng trọn vẹn những mùa Vu Lan bên gia đình. Bài viết này sẽ hướng dẫn các phương pháp chăm sóc sức khỏe người cao tuổi một cách khoa học.

  • 01/09/2025

    Giá trị dinh dưỡng và 5 lợi ích sức khỏe bất ngờ từ hạt sen

    Hạt sen là loại thực phẩm có giá trị bổ dưỡng cao và còn được sử dụng trong một số bài thuốc y học cổ truyền. Nhiều nghiên cứu y học hiện đại đã chứng minh được những lợi ích sức khỏe tuyệt vời của loại hạt nhỏ bé này.

Xem thêm