Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Xeton và những thông tin bệnh nhân tiểu đường cần biết

Nếu bạn mắc bệnh tiểu đường, bạn chắc chắn đã nghe nói về tầm quan trọng của việc kiểm tra đường huyết thường xuyên. Nhưng bạn cũng nên quan tâm đến xeton - ketones, đặc biệt là nếu bạn bị tiểu đường type 1, hoặc tiểu đường type 2 đang điều trị insulin.

Xeton và những thông tin bệnh nhân tiểu đường cần biết

Nguồn gốc xeton

Bạn đã bao giờ nghe nói đến chế độ ăn ketogenetic – với khẩu phần bao gồm một lượng lớn chất béo, một tỉ lệ nhất định protein và rất ít tinh bột nhằm buộc cơ thể đốt cháy mỡ dự trữ làm năng lượng. Nhưng những bệnh nhân tiểu đường cần thận trọng khi ép buộc cơ thể chuyển sang trạng thái ketosis – trạng thái cơ thể đốt cháy mỡ dự trữ làm năng lượng thay vì sử dụng glucose (đường). Ở những bệnh nhân tiểu đường, nguyên nhân liên quan trực tiếp đến hormone INSULIN.

Nếu không có đủ insulin, cơ thể bạn không thể sử dụng glucose (đường) để cung cấp năng lượng. Điều này nghe không tệ lắm, không sử dụng đường thì mỡ dự trữ sẽ được sử dụng. Ai lại không muốn đốt cháy được mỡ thừa chứ? Vấn đề là, nếu mỡ bị phá vỡ trong khi cơ thể thiếu hormone insulin (ở bệnh nhân tiểu đường type 1 và một số bệnh nhân tiểu đường type 2), gan sẽ tạo ra nhiều và nhiều xeton hơn nữa. Khi được tạo ra với số lượng đủ lớn, xeton bắt đầu tích tụ trong dòng máu và gây nên những hậu quả nguy hiểm.

Xeton có thể gây hại cho bạn

Sự xuất hiện của xeton không phải lúc nào cũng là vấn đề, ngay cả đối với những người mắc bệnh tiểu đường. Nếu bạn đang cố gắng giảm cân và lượng đường máu của bạn vẫn ở mức bình thường, sự hiện diện của xeton là có thể chấp nhận được. Vấn đề sẽ xuất hiện khi nồng độ xeton quá cao, từ đó dẫn đến tình trạng nhiễm xeton máu. Nhiễm toan xeton (Diabetic ketoacidosis - DKA), là trường hợp cấp cứu y tế khẩn cấp. Bạn có thể cảm thấy buồn nôn, nôn mửa, khó thở, trở nên lú lẫn, hoặc choáng ngất.

Cách tốt nhất để ngăn chặn tình trạng này xảy ra là theo dõi chặt chẽ lượng đường trong máu của bạn và, nếu bạn dùng insulin, nhớ tuân thủ chính xác chỉ định của bác sỹ. Xeton thường không hình thành ngay lập tức sau khi bạn bỏ lỡ một liều insulin, nhưng lại là kết quả của cả một quá trình bạn không tuân thủ việc sử dụng insulin.

Test xeton

Nếu bạn bị tiểu đường, bạn sẽ cần đến những que test xeton. Điều này đặc biệt quan trọng với những người mắc tiểu đường type 1, đối tượng có nguy cơ cao nhất đối với tình trạng nhiễm toan xêtôn (Diabetic ketoacidosis - DKA). Nhưng ngay cả khi mắc tiểu đường type 2 việc chuẩn bị sẵn những que test xeton cũng rất quan trọng. Những que thử này sẽ thay đổi màu sắc tương ứng với các mẫu thử, từ đó giúp bạn xác định sự hiện diện của xeton và nồng độ của chúng trong cơ thể. Bạn cũng có thể sử dụng một thiết bị được gọi là đồng hồ đo xeton máu (ketone blood meter), hãy tham khảo ý kiến bác sỹ điều trị xem liệu đó có phải lựa chọn tốt hơn dành cho bạn.  

Nếu lượng đường máu của bạn trên 250 mg/dL trong hai lần kiểm tra liên tiếp, đó chính là thời điểm để kiểm tra nồng độ xeton của bạn. Bạn cũng nên kiểm tra xeton khi đang  ốm, vì đường máu của bạn có thể bất ngờ mất kiểm soát. Cảm thấy mệt mỏi đột ngột không rõ nguyên nhân, hơi thở có mùi trái cây (mùi xeton) cũng là lúc bạn cần làm test xeton. Đau dạ dày cũng có thể là một dấu hiệu cảnh báo của nhiễm toan xêtôn (Diabetic ketoacidosis - DKA), đặc biệt đối với những người mắc tiểu đường type 2 có sử dụng thuốc ức chế cotransporter-2 sodium-glucose như Jardiance, Invokana, hoặc Farxiga.

Kết quả dương tính, hãy tìm kiếm sự trợ giúp

Một kết quả xét nghiệm dương tính đối với xeton không phải lúc nào cũng là trường hợp cấp cứu khẩn cấp đe dọa tính mạng, nhưng đôi khi nó cũng hoàn toàn có thể là một trường hợp cấp cứu khẩn cấp như thế. Nếu xét nghiệm xeton nước tiểu của bạn cho biết nồng độ xeton là rất cao, hoặc kết quả xét nghiệm máu cho thấy nồng độ xeton > 3.0 mmol/L hãy nhờ những người xung quanh trợ giúp và đến bệnh viện ngay lập tức.

Nếu kết quả test cho thấy có sự xuất hiện của xeton nhưng với nồng độ không cao như mô tả ở trên, hãy gọi cho bác sỹ của bạn và tham khảo ý kiến bác sỹ về việc tăng liều dùng insulin. Trong khi đó, hãy uống nhiều nước để đưa xeton ra khỏi cơ thể của bạn. Tiếp tục kiểm tra đường huyết và xeton mỗi 3-4 giờ cho đến khi nồng độ của chúng trở lại bình thường hoặc đến khi bác sỹ đưa ra các chỉ định điều trị khác cho bạn.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Biến chứng của tiểu đường

Bs.Nguyễn Thế Võ - Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Theo Prevention
Bình luận
Tin mới
  • 03/07/2025

    5 lợi ích tiềm năng khi ăn chuối luộc

    Chuối là một trong những loại thực phẩm có lợi ích dinh dưỡng đáng kể. Vậy khi ăn chuối luộc có tác dụng gì?

  • 03/07/2025

    10 dấu hiệu cho thấy có thể bạn đang nhiễm ký sinh trùng

    Nhiễm ký sinh trùng có thể dẫn đến một loạt các vấn đề sức khỏe như các triệu chứng về tiêu hóa không rõ nguyên nhân, ngứa, thiếu máu, đau cơ và khớp, ăn không thấy no,… Cùng tìm hiểu về 10 dấu hiệu cho thấy có thể bạn đang nhiễm ký sinh trùng qua bài viết sau đây!

  • 02/07/2025

    Lý do nước dừa là thức uống tự nhiên kỳ diệu

    Nước dừa có thành phần dinh dưỡng đặc biệt và nhiều lợi ích cho sức khỏe như cung cấp chất điện giải, giúp hạ huyết áp... Đây là lý do nước dừa ngày càng trở thành lựa chọn phổ biến của nhiều người.

  • 02/07/2025

    Tất tần tật về trà thảo mộc

    Dù là trà đen, trà xanh, trà trắng hay trà ô long, trà nóng hay trà đá đều có nguồn gốc từ cây trà, Camellia sinensis. Nhưng trà thảo mộc thì khác. Trà thảo mộc bắt nguồn từ việc ngâm nhiều loại hoa, lá hoặc gia vị trong nước nóng. Hầu hết các loại trà này đều không có caffeine. Bạn có thể bắt đầu bằng những túi trà làm sẵn hoặc ngâm các nguyên liệu rời và sau đó lọc bỏ bã.

  • 01/07/2025

    Sự thật về phương pháp thải độc bằng nước cốt chanh

    Nhiều người thực hiện thải độc cơ thể theo hướng dẫn truyền miệng và trên các nền tảng xã hội... và hiện nay đang dấy lên trào lưu thải độc bằng nước cốt chanh. Vậy sự thật về phương pháp thải độc này như thế nào?

  • 01/07/2025

    Cách sử dụng dầu dừa điều trị chàm

    Dầu dừa là một chất dưỡng ẩm tự nhiên. Nhiều người bị chàm nhận thấy dầu dừa có tác dụng làm dịu da và giảm các triệu chứng như khô và ngứa.

  • 01/07/2025

    Vai trò của chất béo trong chế độ ăn lành mạnh

    Chất béo thường bị mang tiếng xấu mỗi khi nói về chế độ dinh dưỡng vì cho rằng đó là nguyên nhân gây bệnh tim mạch, tiểu đường hay béo phì. Quan niệm cắt bỏ hoàn toàn chất béo khỏi bữa ăn đã từng phổ biến trong một số khuyến nghị dinh dưỡng. Thực tế, không phải tất cả các chất béo đều có hại.

  • 30/06/2025

    Dùng nghệ và mật ong cùng nhau có tăng lợi ích không?

    Mật ong với nghệ có thể được dùng cùng nhau trong chế độ ăn hằng ngày và thực phẩm bổ sung, vậy tác dụng của chúng có mạnh hơn khi kết hợp?

Xem thêm