Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Vì sao kẻ 'ngáo đá' dễ giết người hàng loạt?

Chỉ cần một lời nói tưởng chừng vô hại cũng có thể khiến kẻ 'ngáo đá' bị kích động và ra tay giết người.

Người sử dụng ma túy đá sau một thời gian mà ngưng đột ngột thường bị ảo giác, rối loạn nhận thức, dễ kích động, chỉ cần một lời nói tưởng chừng vô hại cũng có thể khiến họ bị kích động và ra tay giết người.

Một lời nói tưởng chừng vô hại cũng có thể khiến họ bị kích động và ra tay giết người. Ảnh minh họa: Health.

Ma túy đá (hay chấm đá, hàng đá) là tên thường gọi của loại ma túy tổng hợp có chứa methamphetamine, chất này có nguồn gốc từ amphethamine.

Amphethamine là chất kích thích thần kinh trung ương, lần đầu tiên được tổng hợp thành công ở Đức vào năm 1887. Đến năm 1920 nó được dùng để điều trị hen phế quản. Năm 1932 amphethamine được cho vào thuốc xịt mũi với tác dụng làm thông mũi, họng.

Các nghiên cứu cho thấy amphethamine gây tác hại đến hệ thần kinh trung ương nên Cục quản lý thuốc và thực phẩm Mỹ (FDA) đã cấm amphethamin dạng hít vào năm 1954. Từ đây người ta bào chế ra methamphethamin (viết tắt là meth) được sản xuất theo công thức có độ tinh khiết cao hơn.

Chất này ở dạng tinh thể có màu trắng trong giống như thủy tinh nên được gọi là đá, đây chính là ma túy đá. Meth được tạo ra từ phản ứng methy hóa amphethamin, với tác dụng kích thích thần kinh trung ương mạnh, kéo dài và độc hơn rất nhiều so với amphethamin.

Meth dễ tan trong nước, có thể sử dụng đường hít và tiêm. Chất này cũng dễ tan trong lipid nên hấp thụ vào cơ thể nhanh, dễ dàng xuyên qua hàng rào máu não.

Cơ chế tác động của 2 chất này cũng có sự khác nhau: Amphethamin gián tiếp ức chế tái hấp thu các chất dẫn truyền thần kinh làm cho các chất dẫn truyền tồn tại lâu hơn tại các khe synapse (điểm giao giữa các tế bào thần kinh với nhau hoặc với tế bào khác). Trong khi đó, meth có tác dụng kích thích mạnh và trực tiếp lên hệ thống thần kinh trung ương.

Meth có tính chất gây nghiện mạnh vì nó phóng thích gần như ngay lập tức chất dopamine tại não, đây là chất trung gian hóa học tạo ra cảm giác sảng khoái.

Theo cơ chế thông thường, khi con người vui vẻ, não sẽ tiết ra hoóc-môn nội sinh dopamine đem lại cảm giác hưng phấn, hoặc khi buồn phiên, căng thẳng, chất này cũng được tiết ra để xoa dịu hệ thần kinh, giúp cơ thể cân bằng.

Sau đó, dopamine sẽ được tái hấp thu trở lại não để dự trữ cho lầu sau. Tuy nhiên ở những người sử dụng ma túy đá, chất meth kích hoạt cơ chế giải phóng dopamine ồ ạt vào hệ thần kinh làm cho cơ thể sảng khoái cao độ mà ngăn chặn sự hấp thu trở lại. 'Đập đá' một thời gian dài sẽ làm cho cơ thể cạn kiệt dopamine.

Nghiên cứu cho thấy khi sử dụng meth, lượng dopamine được phóng thích nhiều gấp 3 lần cocain, gấp 4 lần so với heroin. Ngoài ra meth còn giải phóng các chất dẫn truyền thần kinh khác thuộc nhóm catetrolamin (như epinephrine, norepinephrine) và serotomin (liên quan đến tác động gây ảo giác). Không chỉ ngăn chặn tái hấp thu các chất dẫn truyền thần kinh, meth còn làm đảo ngược hoạt động của các chất này và làm ngưng hoạt động của dopamine tại các điểm tiếp nhận.

Hiệu ứng cấp tính do sử dụng meth xảy ra khi có tình trạng dư thừa nhóm chất dẫn truyền thần kinh catetrolamin và serotomin trong não. Lúc này, người sử dụng cảm thấy kích thích và sảng khoái cao độ làm tăng sự tỉnh táo và tập trung chú ý, tăng động lực, khí sắc, năng lượng, giảm sự thèm ăn. Các rối loạn tức thời có thể gồm lo âu, bồn chồn, mất ngủ. Chỉ trong vòng vài ngày tiếp xúc với đá, con nghiện đã bị thay đổi sinh lý não và giảm chất dẫn truyền thần kinh trung ương dopamine.

Sử dụng meth càng nhiều càng làm cạn kiệt catetrolamin và serotomin, gây mệt mỏi, trầm cảm, hôn mê, mất sảng khoái, phá vỡ tính toàn vẹn của hệ thống thần kinh trung ương, tế bào thần kinh và hệ thống dẫn truyền thần kinh. Meth làm thay đổi trạng thái cân bằng sinh hóa và cấu trúc của não, suy giảm chức năng nhận thức, lời nói và hình ảnh, suy giảm trí nhớ.

Sử dụng kéo dài có thể bị trầm cảm, mất khoái cảm, lo âu, hoang tưởng, ảo thanh và ảo thị. Tùy theo thể trạng và đặc điểm của mỗi cá nhân sử dụng meth sẽ gây ra các loại ảo giác, hoang tưởng khác nhau. Chẳng hạn, sợ bị giết nên luôn mang theo dao bên mình để tự vệ hoặc nhìn chân người khác lại tưởng là con rắn nên dùng hung khí cắt đứt chân để 'giết rắn'...

Hiện nay, meth thường được sử dụng theo hình thức nuốt hoặc hít. Nó còn được pha trộn với các loại ma túy khác và bán ra thị trường với tên gọi là 'thuốc lắc' gây ảo giác, thường được sử dụng tại các địa điểm vui chơi. Nhiều nghiên cứu cho thấy meth dạng tinh thể có tác hại tâm lý và gây nghiện cao hơn các dạng khác.

Qua một thời gian sử dụng mà ngưng đột ngột sẽ dẫn đến sự thiếu hụt dopamine và serotomin trầm trọng gây ra tình trạng rối loạn nhận thức, ảo giác, dễ kích động.

Thời gian vừa qua xảy ra nhiều vụ án nghiêm trọng liên quan đến đối tượng sử dụng ma túy đá. Mới đây nhất là vụ nghi phạm sát hại 4 bà cháu ở Quảng Ninh chỉ vì câu nói tưởng chừng như vô hại của một đứa trẻ.

Trần Ngoan - Theo Vnexpress.net
Bình luận
Tin mới
  • 02/07/2025

    Tất tần tật về trà thảo mộc

    Dù là trà đen, trà xanh, trà trắng hay trà ô long, trà nóng hay trà đá đều có nguồn gốc từ cây trà, Camellia sinensis. Nhưng trà thảo mộc thì khác. Trà thảo mộc bắt nguồn từ việc ngâm nhiều loại hoa, lá hoặc gia vị trong nước nóng. Hầu hết các loại trà này đều không có caffeine. Bạn có thể bắt đầu bằng những túi trà làm sẵn hoặc ngâm các nguyên liệu rời và sau đó lọc bỏ bã.

  • 01/07/2025

    Sự thật về phương pháp thải độc bằng nước cốt chanh

    Nhiều người thực hiện thải độc cơ thể theo hướng dẫn truyền miệng và trên các nền tảng xã hội... và hiện nay đang dấy lên trào lưu thải độc bằng nước cốt chanh. Vậy sự thật về phương pháp thải độc này như thế nào?

  • 01/07/2025

    Cách sử dụng dầu dừa điều trị chàm

    Dầu dừa là một chất dưỡng ẩm tự nhiên. Nhiều người bị chàm nhận thấy dầu dừa có tác dụng làm dịu da và giảm các triệu chứng như khô và ngứa.

  • 01/07/2025

    Vai trò của chất béo trong chế độ ăn lành mạnh

    Chất béo thường bị mang tiếng xấu mỗi khi nói về chế độ dinh dưỡng vì cho rằng đó là nguyên nhân gây bệnh tim mạch, tiểu đường hay béo phì. Quan niệm cắt bỏ hoàn toàn chất béo khỏi bữa ăn đã từng phổ biến trong một số khuyến nghị dinh dưỡng. Thực tế, không phải tất cả các chất béo đều có hại.

  • 30/06/2025

    Dùng nghệ và mật ong cùng nhau có tăng lợi ích không?

    Mật ong với nghệ có thể được dùng cùng nhau trong chế độ ăn hằng ngày và thực phẩm bổ sung, vậy tác dụng của chúng có mạnh hơn khi kết hợp?

  • 30/06/2025

    Nhận biết và xử lý vết thương do côn trùng cắn khi đi du lịch

    Du lịch là dịp để khám phá thiên nhiên, trải nghiệm văn hóa và tận hưởng những khoảnh khắc thư giãn. Tuy nhiên, bên cạnh những điều thú vị, các chuyến đi đôi khi cũng tiềm ẩn những rủi ro nhỏ nhưng phiền toái, chẳng hạn như những vết thương do côn trùng cắn

  • 29/06/2025

    Sữa nguyên chất có dinh dưỡng, lợi ích và rủi ro gì?

    Sữa là nguồn dinh dưỡng quan trọng nên có trong chế độ ăn hằng ngày, trong đó sữa nguyên chất được đánh giá là nguồn cung cấp protein tốt. Tìm hiểu về dinh dưỡng, lợi ích và rủi ro khi tiêu thụ sữa nguyên chất.

  • 29/06/2025

    Làm thế nào để bỏ thói quen dùng điện thoại

    Một số ứng dụng có thể cho bạn biết bạn dành bao nhiêu thời gian cho điện thoại và bạn dành bao nhiêu thời gian cho từng ứng dụng. Ngay cả khi bạn không nghĩ rằng mình sử dụng điện thoại quá nhiều, việc nhìn thấy những con số thống kê tần suất sử dụng có thể khiến bạn muốn đặt điện thoại xuống.

Xem thêm