Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Vì sao kẻ 'ngáo đá' dễ giết người hàng loạt?

Chỉ cần một lời nói tưởng chừng vô hại cũng có thể khiến kẻ 'ngáo đá' bị kích động và ra tay giết người.

Người sử dụng ma túy đá sau một thời gian mà ngưng đột ngột thường bị ảo giác, rối loạn nhận thức, dễ kích động, chỉ cần một lời nói tưởng chừng vô hại cũng có thể khiến họ bị kích động và ra tay giết người.

Một lời nói tưởng chừng vô hại cũng có thể khiến họ bị kích động và ra tay giết người. Ảnh minh họa: Health.

Ma túy đá (hay chấm đá, hàng đá) là tên thường gọi của loại ma túy tổng hợp có chứa methamphetamine, chất này có nguồn gốc từ amphethamine.

Amphethamine là chất kích thích thần kinh trung ương, lần đầu tiên được tổng hợp thành công ở Đức vào năm 1887. Đến năm 1920 nó được dùng để điều trị hen phế quản. Năm 1932 amphethamine được cho vào thuốc xịt mũi với tác dụng làm thông mũi, họng.

Các nghiên cứu cho thấy amphethamine gây tác hại đến hệ thần kinh trung ương nên Cục quản lý thuốc và thực phẩm Mỹ (FDA) đã cấm amphethamin dạng hít vào năm 1954. Từ đây người ta bào chế ra methamphethamin (viết tắt là meth) được sản xuất theo công thức có độ tinh khiết cao hơn.

Chất này ở dạng tinh thể có màu trắng trong giống như thủy tinh nên được gọi là đá, đây chính là ma túy đá. Meth được tạo ra từ phản ứng methy hóa amphethamin, với tác dụng kích thích thần kinh trung ương mạnh, kéo dài và độc hơn rất nhiều so với amphethamin.

Meth dễ tan trong nước, có thể sử dụng đường hít và tiêm. Chất này cũng dễ tan trong lipid nên hấp thụ vào cơ thể nhanh, dễ dàng xuyên qua hàng rào máu não.

Cơ chế tác động của 2 chất này cũng có sự khác nhau: Amphethamin gián tiếp ức chế tái hấp thu các chất dẫn truyền thần kinh làm cho các chất dẫn truyền tồn tại lâu hơn tại các khe synapse (điểm giao giữa các tế bào thần kinh với nhau hoặc với tế bào khác). Trong khi đó, meth có tác dụng kích thích mạnh và trực tiếp lên hệ thống thần kinh trung ương.

Meth có tính chất gây nghiện mạnh vì nó phóng thích gần như ngay lập tức chất dopamine tại não, đây là chất trung gian hóa học tạo ra cảm giác sảng khoái.

Theo cơ chế thông thường, khi con người vui vẻ, não sẽ tiết ra hoóc-môn nội sinh dopamine đem lại cảm giác hưng phấn, hoặc khi buồn phiên, căng thẳng, chất này cũng được tiết ra để xoa dịu hệ thần kinh, giúp cơ thể cân bằng.

Sau đó, dopamine sẽ được tái hấp thu trở lại não để dự trữ cho lầu sau. Tuy nhiên ở những người sử dụng ma túy đá, chất meth kích hoạt cơ chế giải phóng dopamine ồ ạt vào hệ thần kinh làm cho cơ thể sảng khoái cao độ mà ngăn chặn sự hấp thu trở lại. 'Đập đá' một thời gian dài sẽ làm cho cơ thể cạn kiệt dopamine.

Nghiên cứu cho thấy khi sử dụng meth, lượng dopamine được phóng thích nhiều gấp 3 lần cocain, gấp 4 lần so với heroin. Ngoài ra meth còn giải phóng các chất dẫn truyền thần kinh khác thuộc nhóm catetrolamin (như epinephrine, norepinephrine) và serotomin (liên quan đến tác động gây ảo giác). Không chỉ ngăn chặn tái hấp thu các chất dẫn truyền thần kinh, meth còn làm đảo ngược hoạt động của các chất này và làm ngưng hoạt động của dopamine tại các điểm tiếp nhận.

Hiệu ứng cấp tính do sử dụng meth xảy ra khi có tình trạng dư thừa nhóm chất dẫn truyền thần kinh catetrolamin và serotomin trong não. Lúc này, người sử dụng cảm thấy kích thích và sảng khoái cao độ làm tăng sự tỉnh táo và tập trung chú ý, tăng động lực, khí sắc, năng lượng, giảm sự thèm ăn. Các rối loạn tức thời có thể gồm lo âu, bồn chồn, mất ngủ. Chỉ trong vòng vài ngày tiếp xúc với đá, con nghiện đã bị thay đổi sinh lý não và giảm chất dẫn truyền thần kinh trung ương dopamine.

Sử dụng meth càng nhiều càng làm cạn kiệt catetrolamin và serotomin, gây mệt mỏi, trầm cảm, hôn mê, mất sảng khoái, phá vỡ tính toàn vẹn của hệ thống thần kinh trung ương, tế bào thần kinh và hệ thống dẫn truyền thần kinh. Meth làm thay đổi trạng thái cân bằng sinh hóa và cấu trúc của não, suy giảm chức năng nhận thức, lời nói và hình ảnh, suy giảm trí nhớ.

Sử dụng kéo dài có thể bị trầm cảm, mất khoái cảm, lo âu, hoang tưởng, ảo thanh và ảo thị. Tùy theo thể trạng và đặc điểm của mỗi cá nhân sử dụng meth sẽ gây ra các loại ảo giác, hoang tưởng khác nhau. Chẳng hạn, sợ bị giết nên luôn mang theo dao bên mình để tự vệ hoặc nhìn chân người khác lại tưởng là con rắn nên dùng hung khí cắt đứt chân để 'giết rắn'...

Hiện nay, meth thường được sử dụng theo hình thức nuốt hoặc hít. Nó còn được pha trộn với các loại ma túy khác và bán ra thị trường với tên gọi là 'thuốc lắc' gây ảo giác, thường được sử dụng tại các địa điểm vui chơi. Nhiều nghiên cứu cho thấy meth dạng tinh thể có tác hại tâm lý và gây nghiện cao hơn các dạng khác.

Qua một thời gian sử dụng mà ngưng đột ngột sẽ dẫn đến sự thiếu hụt dopamine và serotomin trầm trọng gây ra tình trạng rối loạn nhận thức, ảo giác, dễ kích động.

Thời gian vừa qua xảy ra nhiều vụ án nghiêm trọng liên quan đến đối tượng sử dụng ma túy đá. Mới đây nhất là vụ nghi phạm sát hại 4 bà cháu ở Quảng Ninh chỉ vì câu nói tưởng chừng như vô hại của một đứa trẻ.

Trần Ngoan - Theo Vnexpress.net
Bình luận
Tin mới
  • 18/08/2025

    Tiêu chảy mùa mưa lũ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng tránh

    Mỗi khi mùa mưa lũ đến, không chỉ cảnh quan thiên nhiên bị ảnh hưởng mà sức khỏe con người cũng đối mặt với nhiều nguy cơ, trong đó tiêu chảy là một trong những mối đe dọa phổ biến nhất. Nước lũ tràn ngập mang theo vô số vi sinh vật gây hại, làm ô nhiễm nguồn nước và thực phẩm, tạo điều kiện cho các mầm bệnh phát triển mạnh mẽ.

  • 17/08/2025

    8 nguyên nhân gây ra tình trạng răng khấp khểnh

    Răng khấp khểnh là tình trạng phổ biến và ảnh hưởng đến trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn. Nguyên nhân bao gồm di truyền, răng mọc chen chúc, vấn đề về hàm, mất răng, chấn thương mặt và thói quen vệ sinh răng miệng không đúng cách.

  • 16/08/2025

    Tác động của mạng xã hội đến sức khỏe tinh thần giới trẻ

    Trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ, mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày, đặc biệt là đối với giới trẻ. Các nền tảng như Facebook, Instagram, TikTok, Thread không chỉ là công cụ giao tiếp, chia sẻ thông tin mà còn là nơi giải trí phổ biến. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích rõ ràng, việc sử dụng mạng xã hội một cách mất kiểm soát đang đặt ra nhiều thách thức nghiêm trọng đối với sức khỏe tinh thần của thế hệ trẻ trên toàn cầu.

  • 16/08/2025

    Tầm quan trọng của việc tiêm chủng cho trẻ em và người lớn

    Việc tiêm chủng từ lâu đã được coi là một trong những thành tựu y học nổi bật, mang lại sự bảo vệ thiết yếu cho cả trẻ em và người lớn trước các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.

  • 15/08/2025

    Ăn bao nhiêu rau quả mỗi ngày là đủ?

    Rau xanh và trái cây tươi là nhóm thực phẩm thiếu yếu trong chế độ ăn hằng ngày nhưng nhiều người còn băn khoăn chưa biết lượng rau quả nên ăn mỗi ngày bao nhiêu là đủ?

  • 15/08/2025

    Người cao tuổi vẫn có thể bị suy dinh dưỡng?

    Người cao tuổi thường cần ít năng lượng hơn so với khi còn trẻ, nhưng nhu cầu về các chất dinh dưỡng thiết yếu (vitamin, khoáng chất, protein, chất béo lành mạnh, carbohydrate phức hợp) vẫn tương đương hoặc thậm chí cao hơn.

  • 15/08/2025

    Báo cáo trường hợp: Sốc nhiễm trùng kèm viêm da, cân cơ hoại tử do nhiễm Vibrio vulnificus qua vết thương ở da

    Vibrio vulnificus là một loại trực khuẩn gram âm, di động, ưa mặn được tìm thấy ở khắp mọi nơi, chủ yếu ở vùng nước mặn và nước lợ ven biển. V. Vulnificus gây ra 1 trong 3 hội chứng riêng biệt: viêm dạ dày-ruột, nhiễm trùng huyết tiên phát và nhiễm trùng vết thương với tỉ lệ tử vong cao. Bệnh thường xẩy ra ở những người mắc bệnh gan mãn tính, suy giảm miễn dịch, hoặc các bệnh gây thừa sắt trong cơ thể. Khi nghi ngờ nhiễm V. Vulnificus dựa trên tiền sử, dịch tễ, diễn biến lâm sàng, vi khuẩn học, kháng sinh thích hợp cần dùng càng sớm càng tốt và can thiệp ngoại khoa khi có chỉ định.

  • 15/08/2025

    Cảnh báo: Vi khuẩn “ăn thịt người” Vibrio vulnificus đang gia tăng ở Mỹ. Khuyến cáo cho Việt Nam

    Các chuyên gia y tế cảnh báo sự gia tăng các ca nhiễm vi khuẩn ăn thịt người Vibrio vulnificus tại Mỹ, đặc biệt ở các bang ven biển vùng Vịnh Mexico và Đông Nam Hoa Kỳ như Florida và Louisiana. Mặc dù vẫn được xem là bệnh hiếm gặp, nhưng mức độ nghiêm trọng và xu hướng tăng của các ca nhiễm cho thấy dấu hiệu bất thường và người dân không được chủ quan về nguy cơ lây nhiễm.

Xem thêm