Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Thương tích từ tai nạn giao thông đường bộ

Thời điểm nghỉ lễ cũng là khoảng thời gian gia tăng các vụ tai nạn giao thông, nhất là giao thông đường bộ. Thói quen sử dụng rượu bia và tâm lý tham gia giao thông ngày tết làm tăng các nguy cơ xảy ra tai nạn. Tai nạn giao thông đường bộ là nguyên nhân dẫn gây ra thiệt hại đáng kể không những cho bản thân cá nhân mà còn cho gia đình và nền kinh tế.

Những con số báo động

  • Xấp xỉ 1,35 triệu người chết mỗi năm về tai nạn giao thông đường bộ. Khoảng 20 đến 50 triệu người mang các thương tật sau khi gặp phải tai nạn giao thông đường bộ
  • Chương trình nghị sự vì sự phát triển bền vững đặt ra mục tiêu giảm 1 nửa số trường hợp tử vong và thương tật do tai nạn giao thông đường bộ vào năm 2020
  • Tai nạn giao thông đường bộ tiêu tốn tại mỗi quốc gia khoảng 3% tổng sản phẩm quốc nội (GDP)
  • Hơn 1 nửa các trường hợp tử vong do tai nạn giao thông đường bộ xảy ra ở những người dễ bị tổn thương khi tham gia giao thông: người đi bộ, người đi xe đạp, người đi xe máy
  • 93% các trường hợp tử vong trên toàn thế giới xảy ra ở các nước thu nhập thấp và thu nhập trung bình, mặc dù các quốc gia này chỉ chiếm xấp xỉ 60% số lượng phương tiện giao thông toàn cầu
  • Thương tích do tai nạn giao thông đường bộ dẫn đầu danh sách các nguyên nhân tử vong ở trẻ em và thanh thiếu niên khoảng 5 – 29 tuổi.

Ai là những người có nguy cơ?

Tình trạng kinh tế xã hội: hơn 90% tai nạn giao thông đường bộ xảy ra tại các nước thu nhập thấp và trung bình. Thậm chí ở các nước thu nhập cao, những người ở các vùng có tình trạng kinh tế xã hội thấp hơn cũng sẽ có nguy cơ cao hơn gặp phải tai nạn giao thông đường bộ.

Tuổi: các thương tật trong tai nạn giao thông đường bộ dẫn đầu danh sách các nguyên nhân gây tử vong ở trẻ em và thanh thiếu niên từ 5 đến 29 tuổi.

Giới: đối với thanh thiếu niên, nam giới có nguy cơ gặp tai nạn giao thông đường bộ cao hơn nữ giới. Khoảng ¾ các trường hợp tử vong do tai nạn giao thông đường bộ ở thanh thiếu niên dưới 25 tuổi, những người có khả năng thiệt mạng cao gấp 3 lần nữ giới khi gặp phải tai nạn giao thông đường bộ.

Các nguy cơ

Hệ thống an toàn: giảm thiểu các lỗi của con người

Hệ thống đảm bảo an toàn đường bộ có nhiệm vụ đảm bảo an toàn trong việc di chuyển của tất cả các đối tượng sử dụng. Nền tảng của những hệ thống này là đường di chuyển an toàn, hành lang đường bộ an toàn, tốc độ an toàn, phương tiện an toàn, người điều khiển an toàn và tất cả các yếu tố đó phải được giải quyết đồng thời để giảm tử vong và thương tật do tai nạn giao thông đường bộ.

Tốc độ

  • Sự gia tăng tốc độ trung bình có liên quan trực tiếp đến việc gia tăng tai nạn giao thông đường bộ và mức độ nghiêm trọng của các tai nạn này. Ví dụ: cứ mỗi 1% gia tăng của tốc độ trung bình sẽ gia tăng 4% khả năng tử vong do tai nạn và 3% mức độ nghiêm trọng của các tai nạn. Nguy cơ tử vong ở người đi bộ do bị ô tô đâm trực diện sẽ tăng nhanh – lên 4,5 lần khi tốc độ trung bình tăng từ 50km/h lên 65km/h.
  • Khả năng tử vong do tai nạn giữa ô tô với ô tô là 85% nếu ở mức tốc độ 65km/h.

Lái xe dưới sự ảnh hưởng của rượu và các chất tâm thần khác

  • Trong các trường hợp sử dụng rượu bia khi lái xe, nguy cơ tai nạn giao thông đường bộ bắt đầu xuất hiện ở mức thấp của nồng độ cồn trong máu (BAC) và gia tăng các dấu hiệu khi lái xe có BAC từ 0,04% đổ lên
  • Trong các trường hợp sử dụng chất gây nghiện khi lái xe, nguy cơ xảy ra tai nạn giao thông tăng ở các mức độ khác nhau tùy thuộc vào loại thuốc gây nghiện được sử dụng. Ví dụ, nguy cơ xảy ra tai nạn chết người xảy ra ở những người đã sử dụng thuốc chứa amphetamines cao gấp 5 lần nguy cơ của người không sử dụng
     

Không sử dụng mũ bảo hiểm khi đi xe máy, dây đai an toàn khi đi ô tô, ghế nâng cho trẻ em

  • Sử dụng mũ bảo hiểm có thể làm giảm 42% nguy cơ tử vong và 69% nguy cơ tổn thương tại vùng đầu khi xảy ra tai nạn giao thông đường bộ
  • Thắt dây đai an toàn giảm nguy cơ tử vong của người sử dụng ô tô khi xảy ra tai nạn, với 45 – 50% của người ngồi trước và 25% của người ngồi hàng ghế sau
  • Đàm thoại rảnh tay khi lái xe không an toàn hơn dùng tay nghe điện thoại khi lái xe, và nhắn tin trong khi lái xe làm gia tăng khả năng xảy ra tai nạn

Hạ tầng đường bộ không đảm bảo an toàn: hạ tầng giao thông đường bộ nên được thiết kế giúp lái xe tập trung. Điều này có nghĩa cần có đầy đủ cho cả người đi bộ, đi xe đạp, đi xe máy. Việc có các thành phần khác nhau giúp làm giảm nguy cơ chấn thương và tại nạn giữa các đối tượng cùng tham gia giao thông.

Phương tiện không đảm bảo: phương tiện an toàn đóng một vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn các vụ tai nạn và giảm khả năng chấn thương nghiêm trọng. Có một số quy định của Liên Hợp Quốc về an toàn phương tiện, nếu áp dụng cho các quốc gia theo tiêu chuẩn sản xuất và sản xuất, sẽ có khả năng cứu nhiều mạng sống. Các quy định bao gồm yêu cầu các nhà sản xuất xe phải đáp ứng các quy định về tác động phía trước và bên, bao gồm kiểm soát ổn định điện tử (để tránh lái quá tay) và để đảm bảo túi khí và dây an toàn được trang bị trong tất cả các xe. Nếu không có các tiêu chuẩn cơ bản này, nguy cơ chấn thương giao thông - cả cho những người ngồi trong xe và những người bên ngoài đều gia tăng đáng kể.

Khắc phục sau sự cố không đầy đủ: sự chậm trễ trong việc phát hiện và khắc phục cho những người liên quan đến vụ tai nạn giao thông đường bộ làm tăng mức độ nghiêm trọng của thương tích. Chăm sóc chấn thương sau khi một vụ tai nạn xảy ra rất nhạy cảm với thời gian: chậm trễ 1 phút có thể tạo ra sự khác biệt giữa sự sống và cái chết. Cải thiện chăm sóc sau tai nạn đòi hỏi phải đảm bảo khai thác tiền sử kịp thời và cải thiện chất lượng của cả khai thác tiền sử và phía bệnh viện, chẳng hạn như thông qua các chương trình đào tạo chuyên gia.

Thực thi luật giao thông không đầy đủ: nếu luật giao thông về lái xe khi uống rượu, đeo dây an toàn, giới hạn tốc độ, mũ bảo hiểm và hạn chế trẻ em không được thực thi, không thể giảm thiểu tử vong và thương tích giao thông đường bộ liên quan đến hành vi cụ thể. Thực thi hiệu quả bao gồm thiết lập, cập nhật thường xuyên và thực thi luật pháp ở cấp quốc gia, thành phố và địa phương nhằm giải quyết các yếu tố rủi ro. Nó cũng bao gồm định nghĩa của hình phạt thích hợp.

Làm gì để giải quyết tai nạn giao thông đường bộ?

Tai nạn giao thông đường bộ có thể được ngăn chặn. Chính phủ cần phải hành động để giải quyết an toàn đường bộ một cách toàn diện. Điều này đòi hỏi sự tham gia của nhiều lĩnh vực như giao thông, cảnh sát, y tế, giáo dục và các hành động nhằm giải quyết sự an toàn của đường di chuyển, xe cộ và người đi đường.

Các biện pháp can thiệp hiệu quả bao gồm thiết kế cơ sở hạ tầng an toàn hơn và kết hợp các tính năng an toàn đường bộ vào quy hoạch sử dụng đất và giao thông, cải thiện các tính năng an toàn của phương tiện, cải thiện khắc phục sự cố sau va chạm cho nạn nhân, thiết lập và thực thi luật và nâng cao nhận thức cộng đồng.

Tham khảo thêm thông tin tại: Ma túy, rượu và lái xe liên quan đến nhau thế nào?

Ts.Bs. Trương Hồng Sơn và Minh Khánh - Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Tổng hợp từ WHO
Bình luận
Tin mới
  • 04/12/2025

    Ai không nên ăn thịt lợn nọng?

    Thịt lợn nọng ngon nhưng do hàm lượng chất béo bão hòa cao, một số nhóm người nên đặc biệt hạn chế tiêu thụ thịt nọng.

  • 04/12/2025

    Sự thật về tóc bạc

    Nang tóc của bạn có các tế bào sắc tố tạo ra melanin, một chất hóa học tạo nên màu tóc của bạn. Khi bạn già đi, các tế bào này bắt đầu chết. Không có sắc tố, các sợi tóc mới mọc ra nhạt hơn và có nhiều sắc thái khác nhau của màu xám, bạc và cuối cùng là màu trắng. Khi nang tóc ngừng tạo ra melanin, nó sẽ không tạo ra các sợi tóc màu nữa.

  • 03/12/2025

    Có nên dùng ‘đường ăn kiêng’ để giảm cân?

    Việc sử dụng 'đường ăn kiêng' để giảm cân đang là một xu hướng phổ biến nhưng nó vẫn còn là một chủ đề gây nhiều tranh cãi. Vậy đường ăn kiêng có tác dụng gì và có an toàn để giảm cân không?

  • 03/12/2025

    Viêm xoang trong mùa đông

    Vào những tháng cuối năm thời tiết chuyển lạnh, nhiệt độ giảm kèm theo những cơn mưa là cả một thách thức với hệ hô hấp, khó chịu với mũi và xoang. Sự kết hợp giữa không khí khô và thay đổi nhiệt độ này ảnh hưởng đến hoạt động bài tiết chất nhầy của mũi và xoang để bảo vệ hệ hô hấp và lọc không khí; có thể dẫn đến các dấu hiệu nghẹt mũi, áp lực và khó chịu. Hiểu được tác động theo mùa này đối với sức khỏe xoang giúp giải thích tại sao nhiều người gặp phải các vấn đề liên quan đến xoang nhiều hơn trong những tháng mùa đông và chỉ ra những cách chúng ta có thể bảo vệ hệ hô hấp tốt hơn trong mùa lạnh.

  • 02/12/2025

    Eswatini – Quốc gia đầu tiên trên thế giới triển khai mũi tiêm phòng HIV hai lần mỗi năm

    Eswatini hiện đang là đất nước có tỉ lệ nhiễm HIV cao nhất thế giới. Eswatini từ lâu đã phải đối mặt với gánh nặng HIV cực kỳ lớn. Khoảng 27% người trưởng thành của quốc gia này sống chung với HIV – mức cao nhất thế giới. Dù đã đạt nhiều tiến bộ trong điều trị antiretroviral (ARV), số ca nhiễm HIV mới vẫn duy trì ở mức đáng lo ngại, đặc biệt trong nhóm phụ nữ trẻ và thanh niên.

  • 02/12/2025

    4 lợi ích nổi bật nhất của rau càng cua với sức khỏe

    Tuy chỉ là một loại rau dại mọc phổ biến nhưng rau càng cua chứa đựng những giá trị dinh dưỡng và dược liệu đáng kinh ngạc, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe con người.

  • 02/12/2025

    Các dấu hiệu nhận biết đột quỵ vào mùa đông

    Thời tiết lạnh có thể làm tăng nguy cơ đột quỵ do một số yếu tố thuận lợi, bao gồm co mạch máu, tăng huyết áp và tăng độ nhớt của máu. Khi nhiệt độ giảm, cơ thể cố gắng giữ nhiệt bằng cách co các mạch máu, làm tăng huyết áp và có thể dẫn đến hình thành cục máu đông. Những người có nguy cơ cao bao gồm người cao tuổi, người mắc bệnh tim mạch, huyết áp cao, tiểu đường, và những người có lối sống ít vận động.

  • 01/12/2025

    4 loại thực phẩm giàu vitamin D nên bổ sung vào mùa đông

    Vitamin D đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe xương, hỗ trợ chức năng miễn dịch và điều hòa nhiều quá trình sinh lý trong cơ thể. Thiếu hụt vitamin D kéo dài có thể dẫn đến loãng xương, yếu cơ, tăng nguy cơ gãy xương và làm giảm khả năng chống nhiễm trùng.

Xem thêm