Suy tuyến sinh dục

Suy tuyến sinh dục nam còn được gọi là suy giảm testosterone vì tinh hoàn sản xuất không đủ lượng hormone testosterone. Testosterone thúc đẩy và hỗ trợ những thay đổi thể chất diễn ra ở nam giới trong tuổi dậy thì; giúp điều chỉnh ham muốn tình dục, sản xuất tinh trùng và thúc đẩy sự phát triển của xương, sức khỏe của tim và số lượng hồng cầu cũng như các chức năng khác.

Suy tuyến sinh dục nữ là tình trạng buồng trứng sản xuất ít hoặc không sản xuất estrogen hoặc progesterone. Progesterone chuẩn bị cho cơ thể mang thai và điều hòa chu kỳ kinh nguyệt hàng tháng, trong khi estrogen thúc đẩy và hỗ trợ những thay đổi thể chất bắt đầu ở phụ nữ trong tuổi dậy thì và đóng vai trò quan trọng đối với sức khỏe tim mạch, phát triển xương, chức năng não, lão hóa da, v.v. Mặc dù thời kỳ mãn kinh theo định nghĩa là một loại suy tuyến sinh dục nhưng suy tuyến sinh dục nữ thường được coi là một tình trạng xảy ra riêng biệt. từ thời kỳ mãn kinh.

Có nhiều nguyên nhân có thể gây suy tuyến sinh dục, bao gồm di truyền, ảnh hưởng từ môi trường và một số vấn đề sức khỏe.

Nguyên nhân chính của suy tuyến sinh dục là gì?

Di truyền và ảnh hưởng từ môi trường có thể dẫn đến suy tuyến sinh dục. Một số vấn đề sức khỏe cũng có thể gây ra suy tuyến sinh dVí dụ, béo phì và tiểu đường type 2 có liên quan đến suy tuyến sinh dục nam, trong khi suy tuyến sinh dục nữ có liên quan đến việc thiếu chất béo trong cơ thể, tập thể dục quá sức và ăn uống không điều độ.

Đọc thêm bài viết: Thực phẩm tăng cường Testosterone

Các dấu hiệu và triệu chứng của suy tuyến sinh dục

Nhiều người bị suy tuyến sinh dục có thể không nhận ra họ mắc bệnh. Một nghiên cứu trên Tạp chí Thực hành Lâm sàng Quốc tế cho biết suy tuyến sinh dục ở nam giới trưởng thành thường bị bỏ qua, ngay cả khi có các triệu chứng, bởi vì rất dễ bỏ qua các dấu hiệu hoặc gán chúng cho một nguyên nhân vấn đề khác.

Các triệu chứng suy tuyến sinh dục nam hay suy giảm testosterone:

• Giảm ham muốn tình dục
• Rối loạn cương dương
• Rụng lông nách hoặc lông mu
• Thu nhỏ tinh hoàn
• Bốc hỏa (khi testosterone rất thấp)
• Số lượng tinh trùng thấp hoặc bằng không
• Tâm trạng chán nản
• Khó tập trung và trí nhớ giảm
• Tăng mỡ cơ thể
• Mô vú nam mở rộng
• Giảm sức mạnh và khối lượng cơ bắp
• Giảm sức chịu đựng

Các triệu chứng suy tuyến sinh dục nữ hay estrogen thấp:

• Ngực mềm
• Da khô
• Xương yếu hoặc giòn
• Khó tập trung
• Tâm trạng thất thường và cáu kỉnh
• Âm đạo khô hoặc teo
• Bốc hỏa và đổ mồ hôi ban đêm
• Kinh nguyệt không đều hoặc không có kinh (vô kinh)
• Tăng cân, đặc biệt là mỡ ở bụng
• Nhức đầu
• Giảm ham muốn tình dục và giao hợp đau (chứng khó giao hợp)
• Mệt mỏi và khó ngủ

Ở thanh thiếu niên, suy tuyến sinh dục có thể trì hoãn hoặc ngăn chặn tuổi dậy thì và sự phát triển giới tính.

Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ của suy tuyến sinh dục

Các chuyên gia y tế phân loại suy tuyến sinh dục nguyên phát hoặc thứ phát.

Suy tuyến sinh dục thứ phát: là kết quả của những bất thường ở tuyến yên hoặc vùng sản xuất hormone của não gọi là tuyến dưới đồi.

Ở những người không bị suy tuyến sinh dục, vùng dưới đồi sản xuất hormone kích thích giải phóng hormone từ tuyến yên; các hormone tuyến yên hướng dẫn tinh hoàn sản xuất testosterone hoặc buồng trứng sản xuất estrogen và progesterone. Suy tuyến sinh dục thứ phát là khi tín hiệu từ tuyến yên bị thiếu làm giảm sản xuất hormone. Nguyên nhân của suy tuyến sinh dục thứ phát bao gồm quá trình lão hóa, rối loạn tuyến yên (chẳng hạn như khối u tuyến yên hoặc điều trị khối u), một số bệnh viêm nhiễm, HIV/AIDS và một số loại thuốc (chẳng hạn như một số loại thuốc gây nghiện). Một tình trạng di truyền, hội chứng Kallmann, cũng có thể dẫn đến thiểu năng sinh dục thứ phát.

Suy tuyến sinh dục nguyên phát không liên quan đến vùng dưới đồi hoặc tuyến yên nhưng có thể bắt nguồn trực tiếp từ những bất thường ở tinh hoàn hoặc buồng trứng. Suy tuyến sinh dục nguyên phát có thể bắt đầu khi đứa trẻ còn trong bụng mẹ. Chế độ ăn uống, lối sống của người mẹ và việc tiếp xúc với thuốc và hóa chất có thể ảnh hưởng đến thai nhi. Ví dụ, tình trạng thiếu kẽm ở người mẹ có liên quan đến chứng thiểu năng sinh dục nam. Một nghiên cứu khác đã chỉ ra rằng việc tiếp xúc với thuốc trừ sâu, phóng xạ, ô nhiễm không khí, kim loại nặng hoặc các hóa chất gây rối loạn nội tiết khác có thể tạo ra stress oxy hóa, có thể dẫn đến rối loạn sinh sản bắt đầu từ giai đoạn bào thai.

Đọc thêm bài viết: Làm gì khi bị căng thẳng vì thiếu tình dục?

Trong giai đoạn bào thai, việc thiếu hormone có thể cản trở sự phát triển của các cơ quan sinh dục. Trong những trường hợp rất hiếm, một đứa trẻ mang giới tính nam hoặc nữ có thể được sinh ra với bộ phận sinh dục khác giới, hoặc bộ phận sinh dục không rõ ràng là nam hay nữ (bộ phận sinh dục mơ hồ), hoặc bộ phận sinh dục kém phát triển.

Suy tuyến sinh dục nguyên phát cũng có thể do di truyền. Các rối loạn gây suy tuyến sinh dục nam nguyên phát bao gồm hội chứng Klinefelter thừa một nhiễm sắc thể X. Ở một số phụ nữ, nhiễm sắc thể X bị thiếu hoàn toàn hoặc một phần có thể gây ra hội chứng Turner, một tình trạng đặc trưng bởi lượng estrogen thấp. Hội chứng Fragile X là một tình trạng di truyền khác có thể gây ra một loạt các vấn đề về sinh sản, bao gồm lượng estrogen thấp và mãn kinh sớm.

Điều trị ung thư xạ trị và hóa trị có thể gây suy tuyến sinh dục nguyên phát hoặc thứ phát tùy thuộc vào phương pháp điều trị chính xác và loại ung thư. Các nguyên nhân khác của suy tuyến sinh dục nguyên phát bao gồm các biến chứng do quai bị và chấn thương thực thể đối với tinh hoàn hoặc buồng trứng.

Các yếu tố nguy cơ dẫn đến suy tuyến sinh dục

Lão hóa: Khi nam giới già đi, mức testosterone có thể giảm khoảng 1% mỗi năm sau tuổi 40 một cách tự nhiên. Một nghiên cứu từ Trường Y khoa Đại học Boston cho thấy hơn 6 trong số 10 nam giới trên 65 tuổi có mức testosterone dưới mức trung bình.

Béo phì là một yếu tố nguy cơ gây suy tuyến sinh dục nam. Chất béo trong cơ thể chứa một loại enzyme gọi là aromatase chuyển đổi testosterone thành estrogen, gây mất cân bằng nội tiết tố. Cả cơ thể nam giới và nữ giới đều sản xuất estrogen và testosterone, mặc dù với số lượng khác nhau. Những người đàn ông thừa cân béo phì dễ bị chuyển đổi thêm testosterone thành estrogen vì quá trình chuyển đổi đó xảy ra ở mô mỡ nhiều hơn ở các loại bộ phận cơ thể khác.

Tuy nhiên béo phì dường như không phải là một yếu tố nguy cơ gây suy tuyến sinh dục nữ.

Cơ thể thiếu mỡ hoặc ăn uống không điều độ: là những yếu tố nguy cơ dẫn đến thiểu năng sinh dục nữ. Buồng trứng có thể ngừng sản xuất estrogen trước thời kỳ mãn kinh khi phụ nữ quá gầy, mắc chứng rối loạn ăn uống hoặc tập thể dục quá mức.

Bệnh tiểu đường type 2 là một yếu tố nguy cơ gây suy tuyến sinh dục. Bệnh tiểu đường có thể gây ra nhiều hậu quả trên nhiều cơ quan khác nhau trong đó có gây xơ hóa các cơ quan sinh dục.

Một số nghiên cứu đã chỉ ra cụ thể mối liên hệ giữa lượng estrogen thấp và bệnh tiểu đường, sự thiếu hụt estrogen hoặc suy giảm tín hiệu estrogen có liên quan đến sự phát triển của bệnh tiểu đường type 2 cũng như bệnh béo phì.

Suy tuyến sinh dục được chẩn đoán như thế nào?

Nếu một người nghi ngờ họ bị suy tuyến sinh dục, bác sĩ có thể chẩn đoán bằng cách hỏi về tiền sử bệnh, tiến hành khám sức khỏe và yêu cầu xét nghiệm máu.

Một xét nghiệm sàng lọc đáng tin cậy cho chứng thiểu năng sinh dục nam có thể đo nồng độ testosterone toàn phần và tự do trong máu. Xét nghiệm này thường được thực hiện vào buổi sáng (mức testosterone thường đạt đỉnh trong khoảng từ 8 đến 10 giờ sáng). Ngoài ra xét nghiệm cũng có thể đo lượng hormone do tuyến yên sản xuất, chẳng hạn như hormone kích thích nang trứng và hormone tạo hoàng thể.

Đối với phụ nữ, xét nghiệm máu đơn giản có thể đo nồng độ estrogen trong máu là estradiol. Xét nghiệm này thường được kết hợp với xét nghiệm hormone tuyến yên FSH (hormone kích thích nang trứng) để xác định nguyên nhân gây ra mức estrogen thấp hơn.

Các lựa chọn điều trị và thuốc cho bệnh suy tuyến sinh dục

Mặc dù không có cách chữa suy tuyến sinh dục nhưng liệu pháp thay thế hormone theo chỉ định của bác sĩ có thể cải thiện một số triệu chứng.

Thiểu năng sinh dục nam

Bổ sung hormone có thể không chỉ làm tăng mức testosterone mà còn cải thiện sức khỏe của xương, phát triển cơ bắp và thiếu máu. Hiệp hội Nội tiết Hoa Kỳ khuyến cáo rằng phương pháp điều trị này an toàn và có thể hiệu quả.

Để điều trị thiểu năng sinh dục, hàng triệu nam giới Mỹ chuyển sang bổ sung testosterone theo toa  dưới dạng gel, miếng dán, viên (cấy dưới da) hoặc viên ngậm trong miệng.

Liệu pháp testosterone có rủi ro. Một số lượng tương đối nhỏ nam giới gặp phải các tác dụng phụ ngay lập tức như mụn trứng cá, khó thở khi ngủ, sưng hoặc đau vú hoặc sưng mắt cá chân. Số lượng hồng cầu cũng có thể tăng lên mức cao bất thường, điều này có thể làm tăng nguy cơ đông máu, có thể gây ra những thay đổi nội tiết tố làm giảm lượng testosterone mà tinh hoàn tạo ra, làm giảm khả năng sản xuất và khả năng sinh sản của tinh trùng. Tuy nhiên vô sinh do điều trị bằng testosterone có thể đảo ngược được.

Trước khi bắt đầu dùng testosterone, tốt nhất bạn nên thảo luận với bác sĩ để được đánh giá và kiểm tra các nguyên nhân tiềm ẩn khác cũng như những yếu tố góp phần gây ra tình trạng này như căng thẳng, thiếu tập thể dục, ngủ kém và bệnh tim mạch.

Hãy chắc chắn rằng bạn nhận được kết quả xét nghiệm chính xác xét nghiệm testosterone vào buổi sáng và có thể yêu cầu nhiều lần đo cùng với các xét nghiệm bổ sung. Bạn nên báo cho bác sĩ biết nếu bạn có nguy cơ cao bị ung thư tuyến tiền liệt ; phì đại tuyến tiền liệt ; hoặc đã được chẩn đoán mắc bệnh tim, cơn đau tim trước đó hoặc nhiều yếu tố nguy cơ mắc các vấn đề về tim.

Nếu bác sĩ của bạn bắt đầu cho bạn dùng testosterone bổ sung, bạn phải kiểm tra định kỳ để đảm bảo mức testosterone của bạn ổn và để đánh giá tuyến tiền liệt và sinh hóa máu

Suy tuyến sinh dục nữ

Phụ nữ có thể được chỉ định dùng liệu pháp thay thế hormone dưới dạng estrogen, proestin (một loại hormone khác) hoặc estrogen với progestin. Những sản phẩm này có dạng miếng dán, thuốc viên, gel, kem, thuốc xịt và thuốc tiêm. Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cảnh báo rằng liệu pháp thay thế hormone có thể làm tăng nguy cơ đông máu, đau tim, đột quỵ, ung thư vú và bệnh túi mật. Estrogen cũng làm tăng tỷ lệ mắc ung thư nội mạc tử cung (ung thư niêm mạc tử cung), nhưng việc bổ sung progestin sẽ làm giảm nguy cơ này.

Thực phẩm bổ sung có tác dụng không?

Thị trường tràn ngập các chất bổ sung tăng cường testosterone, nhưng người tiêu dùng nên biết rằng một số có thể không hiệu quả. Một đánh giá năm 2020 về 50 chất bổ sung như vậy trên Tạp chí Thế giới về Sức khỏe Nam giới đã phát hiện ra rằng 90% chất bổ sung “Tăng cường Testosterone” tuyên bố giúp tăng cường testosterone, nhưng chỉ 1/4 có dữ liệu chứng minh cho những tuyên bố này và 10% chứa các thành phần có thể có tác động tiêu cực lên testosteron. Những bệnh nhân bị thiểu năng sinh dục, nên bổ sung thêm vitamin D giúp ích cho sức khỏe xương của họ.

Phòng chống suy tuyến sinh dục

Cách để tối ưu hóa mức testosterone là duy trì trọng lượng cơ thể lý tưởng, phòng tránh bệnh tiểu đường, tập thể dục, ngủ ngon, dinh dưỡng tốt, giảm căng thẳng và tránh thuốc lá, thuốc giảm đau và quá nhiều rượu bia.

Những thói quen tương tự này cũng có thể giúp phụ nữ duy trì mức estrogen lành mạnh, mặc dù tập thể dục quá mức có thể làm cạn kiệt cơ thể estrogen.

Suy tuyến sinh dục thường là một tình trạng kéo dài suốt đời, cần được điều trị liên tục, nhưng những người sử dụng liệu pháp thay thế hormone và thay đổi lối sống tích cực có thể cải thiện chất lượng cuộc sống, chức năng tình dục cũng như sức mạnh của cơ và xương. Việc kết hợp giữa tập luyện tim mạch và sức mạnh có thể làm tăng mức độ hormone.

Đọc thêm bài viết: 12 siêu thực phẩm tốt cho sức khỏe nam giới

Biến chứng của suy tuyến sinh dục

Suy tuyến sinh dục nam

Chứng suy tuyến sinh dục nam có thể góp phần khởi phát hoặc làm trầm trọng thêm các vấn đề sức khỏe:

• Bệnh tim mạch
• Hội chứng chuyển hóa (huyết áp cao, nồng độ insulin tăng cao, mỡ bụng dư thừa và mức cholesterol bất thường)
• Bệnh tiểu đường
• Xơ vữa động mạch (tích tụ mảng bám bên trong động mạch khiến chúng bị thu hẹp theo thời gian)
• Ung thư tuyến tiền liệt hoặc các dạng ung thư tích cực khác
• Loãng xương

Suy tuyến sinh dục nữ

Suy tuyến sinh dục nữ làm tăng nguy cơ:

• Loãng xương
• Bệnh tim