Hiểu rõ về sức khỏe của gan

Gan là cơ quan quan trọng nhất trong cơ thể. Gan nặng khoảng tầm hơn 1 cân, có chức năng lọc máu mỗi ngày. Gan khỏe mạnh là khi chúng còn khả năng tái tạo tế bào định kỳ, hoạt động đầy đủ được 500 chức năng trong đó có việc điều hòa lượng cholesterol. Gan có 3 loại enzyme cơ bản đó là AST, ALT và GGT, cũng chính là sự biểu hiện độ khỏe mạnh của gan. GGT liên quan đến nhiễm độc sắt, gia tăng các nguy cơ bệnh tật và tỷ lệ tử vong nói chung. Trong khi sắt cần thiết cho chức năng sinh học, thì việc dư thừa sắt có thể gây phá hủy gan và có thể dẫn đến bệnh tim mạch, tiểu đường, ung thư và thoái hóa thần kinh. Để bình thường hóa chức năng gan bao gồm cả việc nạp đường, cân bằng omega 3 và omega 6, tập thể dục, tránh uống những thuốc có chuyển hóa qua gan và tối ưu hóa hệ vi sinh đường ruột.

Gan nằm phía trái trong ổ bụng, có màu đỏ nâu, được bảo vệ sau hàng rào xương sườn. Gan là tạng đặc lớn nhất trong có thể và cũng là một tuyến nội tiết lớn nhất trong cơ thể, phục vụ 500 nhiệm vụ thiết yếu nhằm duy trì sự khỏa mạnh của cơ thể.

Một trong những nhiệm vụ chính của gan là thực hiện quá trình lọc máu từ động mạch gan và tĩnh mạch cửa gan. Gan có hai ống mật chính mỗi ống mật có khoảng 8 ống mật phụ. Ước tính có khoảng 1.000 tiểu thùy được nối với nhau bằng những ống mật nhỏ và cuối cùng nối với nhau thành ống mật chủ. Thêm vào đó, để lọc máu gan phải điều hòa nồng đồ các chất hóa học, bài tiết mật vào đường ruột để giúp phân giải mỡ. Gan cũng sản xuất cholesterol, lưu trữ và giải phóng glucose khi cần thiết và điều hòa cục máu đông. Chuyển hóa các chất trong gan và phân giả các chất có hại, giải phóng vào mật và máu.

Mật được bài tiết vào ruột và đào thải qua phân trong khi máu tiếp tục được lọc ở thận và đào thải qua nước tiểu. Cơ thể sẽ giữ lại các vitamin A, D,E, K và B12 trong gan và chức năng gan hoạt động như hệ thống thực bào, một phần của chức năng miễn dịch của cơ thể.

Nói cách khác, gan là cơ quan cực kỳ quan trọng đối với sức khỏe. Gan cũng là cơ quan có chức năng tự đổi mới. Ở chuột, nếu bị cắt đi 2/3 diện tích gan, các mô gan còn lại tự phát triển để đưa gan về đúng kích thước ban đầu trong vòng 7 ngày. Còn ở người, dù có bị cắt đi 75% gan thì 25% mô gan khỏe mạnh được giữa lại vẫn cứ tự tái tạo mà không bị suy giảm bất cứ chức năng nào trong vòng 15 ngày.

Enzyme gan (men gan) nói lên điều gì?

Có 2 loại enzyme gan chính, khi nồng độ các chất này tăng lên thì có nghĩa là gan đang bị phá hủy hoặc tổn thương. Tăng men gan cấp tính có thể đến từ nguyên nhân gan bị tổn thương, trong khi tăng mạn tính lại chỉ ra việc các tế bào gan đang tiếp tục phá hủy.

Một số những bệnh gây ra tình trạng tăng lượng men gan (AST, ALT) chẳng hạn như viêm gan A, B và C xơ gan do rươu và xơ gan cho chất béo, tan máu, lưu lượng máu giảm do shock hoặc suy tim.

Một vấn đề khác nữa là GGT một loại men gan khác có thể dự báo tỷ lệ tử vong. Loại men gan này có liên quan đến việc nhiễm độc sắt, tăng nguy cơ mắc bệnh và tử vong do mọi nguyên nhân. GGT cũng là một chất quan trọng để đánh giá sự phá hủy gan, tốt hơn AST và ALT và cũng là một marker sinh học đánh giá tình trạng dư thừa sắt và tử vong.

Theo dõi nồng độ sắt để đánh giá sự khỏe mạnh của gan

Một yếu tố khác có liên quan đến sự phá hủy gan là quá tải sắt. Sắt là một trong những chất dinh dưỡng quan trọng đối với có thể con người. Mặc dù quan trọng là thế nhưng việc dư thừa cũng sẽ đem lại nhiều hậu quả không tốt. GGT có thể được sử dụng để sàng lọc tình trạng thừa sắt tự do. Khi nồng độ ferritin và GGT cùng tăng cao là tiêu chuẩn chẩn đoán cho các vấn đề sức khỏe mạn tính.

Cân bằng tỷ lệ Omega 3-Omega 6

Cơ thể cần cả omega 3 và omega 6. Tuy nhiên nhiều loại thực phẩm hiện nay lại có chứa quá nhiều omega 6 làm mất cân bằng tỷ số giữa hai loại omega này. Thừa omega 6 là một gánh nặng cho gan, gây ra nhiều bệnh liên quan đến viêm như xơ gan không do rượu, bệnh tim mạch, viêm đường ruột và bệnh Alzheimer. Duy trì một tỷ số cân bằng sẽ giúp giảm bớt gánh nặng cho gan, giảm nồng độ GGT, cải thiện tình trạng gan nhiễm mỡ , giảm lượng triglyceride, tăng lượng HDL ở những người bị xơ gan không do rượu.

Cholesterol thách thức với sự nhạy cảm insulin.

Gan chịu trách nhiệm cho việc điều hòa lượng cholesterol, không chỉ tổng hợp cholesterol mà còn loại bỏ chúng ra khỏi cơ thể, chuyển đổi chúng thành muối mật và đào thải qua phân. Khi bị tổn thương, gan có thể suy giảm chức năng điều hòa cholesterol và dẫn tới tình trạng máu nhiễm mỡ hoặc tăng nồng độ triglyceride và lDL, giảm lượng HDL gây ra tình trạng xơ vữa động mạch hoặc bệnh tim mạch khác.

Mỡ máu được chứng minh là liên quan đến việc kháng insulin – tiền đề gây ra bệnh tiểu đường. Kháng insulin làm biến đổi chuyển hóa mỡ, dẫn tới rối loạn mỡ máu, xơ vữa động mạch. Đó là một vòng xoắn bệnh lý.

Một lý do khác đó là mỡ máu có thể dự đoán được bệnh tim mạch bởi chỉ ra được tình trạng kháng insulin. Nghĩa là bằng cách nào đó những xét nghiệm về nồng độ cholesterol có thể chỉ ra nhiều thông tin về tình trạng kháng insulin, độ dung nạp đường của cơ thể tốt hơn các chỉ số khác.

Lượng đường nạp vào mỗi ngày đều có ảnh hưởng đến chuyển hóa đường, chức năng gan và nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đột quỵ và tiểu đường typ 2. Giảm thiểu lượng đường nạp vào cơ thể 50g trong mỗi 1000 calo và tăng cường nạp các chất béo lành mạnh giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh mạn tính.

Tóm lại: Để gan khỏe mạnh chúng ta cần:

• Tối ưu hóa tỷ số omega 3-omega 6
• Tập thể dục thường xuyên
• Tránh sử dụng thuốc tràn lan
• Hạn chế sử dụng đồ uống có cồn
• Tối ưu hóa hệ vi sinh đường ruột

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Viêm gan E và những điều bạn nên biết