Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Đông y bàn về xông hơi và tắm thuốc

Không xông thuốc, tắm hơi thuốc, tắm thuốc cho những người đang có những chứng bệnh như: huyễn vựng (tăng huyết áp, huyết áp thấp, huyết áp dao động)...

Tắm hơi thuốc

Cúc hoa.

Kỹ thuật viên chuẩn bị theo chỉ định của thầy thuốc bao gồm: dược liệu, nồi xông, sau đó cho thuốc đã sạch vào nồi kỹ thuật đun sôi từ 15 - 30 phút, khi nào thấy mùi thơm bay ra nhiều là vừa đạt yêu cầu về hơi thuốc.

Kiểm tra phòng tắm hơi thuốc theo quy định như hệ thống dẫn hơi, hệ thống đèn báo (nếu có) các yếu tố báo độ an toàn và sắp xếp những dụng cụ cần thiết phù hợp để chuẩn bị xả hơi thuốc cho bệnh nhân khi xông.

Các thao tác kỹ thuật:

Xả hơi thuốc: Khi thuốc đã đạt yêu cầu (đã có mùi thơm nhiều) xả hơi thuốc từ từ vào phòng tắm hơi đến khi đèn báo xanh hiện ra là bắt đầu đủ nhiệt độ, giảm hơi và dừng ở nhiệt độ theo chỉ định của thầy thuốc. Nếu đèn đỏ xuất hiện báo hiệu quá nhiệt độ phải dừng ngay. Trường hợp những cơ sở chưa có điều kiện phòng tắm hơi theo tiêu chuẩn cần phải có nhiệt kế theo dõi nhiệt độ phòng tắm hơi và các biện pháp liên lạc để theo dõi bệnh nhân trong khi đang tắm hơi thuốc, nhưng vẫn phải bảo đảm kín đáo để bệnh nhân yên tâm.

Nhiệt độ:

Thông thường từ 25 - 35oC bảo đảm đủ ấm tùy theo mùa.

Thời gian:

Từ 5 - 40 phút, tùy theo từng bệnh, đến khi ra mồ hôi theo yêu cầu điều trị thì dừng xông hoặc tắm hơi, chuyển sang các công đoạn khác. Tối đa không quá 60 phút.

Các bước tiếp theo:

Sau khi mồ hôi đã ra, bệnh nhân dùng khăn ấm, ẩm lau sạch đầu, thân, mình, sau đó lau lại bằng khăn khô, thay quần áo sạch, sang phòng chờ có thể ăn cháo hành hoặc uống nước ấm hoặc thuốc... Tùy theo điều kiện cụ thể và chỉ định của thầy thuốc.

Tắm ngâm thuốc

Kỹ thuật viên chuẩn bị theo chỉ định của thầy thuốc bao gồm: Dược liệu, chậu đựng nước tắm hoặc bồn tắm... Sau đó cho nước thuốc đã nấu đạt yêu cầu, gạn bỏ bã, cho nước thuốc vào chậu hoặc bồn tắm, nhiệt độ khoảng từ 25 - 35oC bảo đảm đủ ấm tùy theo mùa.

Các thao tác kỹ thuật:

Xả nước thuốc vào chậu hoặc bồn tắm: Khi nước thuốc đã đạt yêu cầu (đã có mùi thơm nhiều) xả nước thuốc vào bồn hoặc chậu tắm trong phòng tắm cần có đủ điều kiện để khi đủ thời gian ngâm tắm thực hiện và các thông tin để thông báo khi cần thiết.

Nhiệt độ:

Thông thường từ 25 - 35oC bảo đảm  đủ ấm tùy theo mùa.

Thời gian:

Từ 15 - 45 phút tùy theo từng bệnh và chỉ định của thầy thuốc, khi bệnh nhân cảm giác thấy sảng khoái hoặc da thấy cắn nhức, máy giật thì dừng ngâm tắm thuốc, ra khỏi bồn hoặc chậu tắm chuyển sang các công đoạn khác. Thời gian tối đa không quá 60 phút.

Các bước tiếp theo

Sau khi đã ngâm tắm thuốc xong, bệnh nhân dùng khăn khô lau sạch đầu, thân, mình, thay quần áo sạch, sang phòng chờ có thể ăn cháo hành hoặc uống nước ấm hoặc thuốc... Tùy theo điều kiện cụ thể và chỉ định của thầy thuốc.

Những người không nên xông, tắm thuốc

Không xông thuốc, tắm hơi thuốc, tắm thuốc cho những người đang có những chứng bệnh như: huyễn vựng (tăng huyết áp, huyết áp thấp, huyết áp dao động); hồi hộp đánh trống ngực mạnh (bệnh tim mạch); phù thũng (viêm thận cấp, mạn tính); hoàng đản (viêm gan cấp, mạn tính); các chứng bệnh ôn dịch, ôn độc (sốt xuất huyết, sởi...); hen suyễn cấp tính dang có khó thở; những bệnh thấp nhiệt đang sốt cao (nhiễm khuẩn); phụ nữ có thai; những bệnh cấp tính chưa xác định nguyên nhân gây bệnh...

Xông thuốc, tắm thuốc chữa ngoại cảm

Tắm ngâm thuốc.

Áp dụng trong các trường hợp ngoại cảm, sốt không mồ hôi, đau đầu, cắn nhức hai thái dương.

Dược liệu thường dùng: Lá tre một nắm (40 - 50g), tử tô một nắm nhỏ (30 - 40g), cúc tần  nắm (40 - 50g), cây cứt lợn một nắm nhỏ (30 - 40g), gừng tươi 1 củ (20g), sả cả cây (cả lá và củ) 40 - 50g, nếu toàn củ từ 20 - 30g, lá long não một nắm nhỏ (20 - 30g), hương nhu một nắm nhỏ (20 - 30g), đài bi một nắm nhỏ (khoảng 30 - 40g).

Nếu kèm theo đau họng: thêm bạc hà một nắm nhỏ (20 - 30g).

Nếu kèm theo sốt: thêm cây sậy cả rễ và cây (20 - 30g).

Nếu kèm theo đau đầu: Thêm cúc hoa 15 gam.

Nếu kèm theo ho, đờm: Thêm xạ can.

Nếu mùa hè: thêm hương nhu 1 nắm nhỏ (khoảng 20 - 30g).

Nếu mùa đông: tăng gừng tươi.

Số lượng thuốc trên dùng cho 1 nồi cho một người/một lần, nếu dùng cho nhiều người tăng số lượng cho phù hợp.

Xông hơi

Thích hợp với các gia đình không gần cơ sở phòng tắm hơi quy mô. Dùng dược liệu cho vào nồi đun sôi đến khi mùi thơm bay ra nhiều, mang vào phòng xông dùng rổ thưa úp đậy để tránh thân mình áp vào nồi nước sôi. Người bệnh ngồi trên ghế cao khoảng 10-15cm ôm lấy nồi nước dược liệu. Lấy 1 mảnh vải sạch dày, gấp đôi phủ kín người, mở vung cho hơi thuốc bay ra, tiến hành xông hơi cho đến khi ra mồ hôi, bỏ khăn phủ, lau người, thay quần áo, tốt nhất ăn một bát cháo hành để trợ lực.

Chú ý: Không đi ra ngoài ngay, tránh gió lạnh.

Tắm hơi

Cho bệnh nhân vào phòng tắm, ngồi ghế tựa hoặc ngồi ở tư thế thoải mái. Xả hơi thuốc vào phòng tắm hơi trong thời gian từ 5 - 25 phút với nhiệt độ tăng dần từ 25 - 35oC. Khi bệnh nhân thấy mồ hôi ra đều toàn bộ người, dùng khăn ẩm, ấm lau người sau đó lau lại bằng khăn khô, ra phòng thay quần áo sạch, sang phòng chờ nghỉ từ 10 - 15 phút, nên ăn một bát cháo hành hoặc uống một ít nước đường ấm hoặc uống thuốc... tùy theo chỉ dẫn của thầy thuốc.

Chú ý: Không đi ra ngoài ngay, tránh gió lạnh.

 
 
TTND. BS. Trần Văn Bản - Theo SKĐS/Trung ương Hội Đông y Việt Nam
Bình luận
Tin mới
  • 11/07/2025

    Những dấu hiệu của tình yêu thái quá và cách xử lý

    Việc ai đó thể hiện tình cảm với bạn có thể khiến bạn cảm thấy vui vẻ và phấn khích khi bạn đang trong giai đoạn đầu của một mối quan hệ mới. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải phân biệt sự mới lạ của một mối quan hệ mới với các hành vi thái quá.

  • 10/07/2025

    Vận động cùng con - giải pháp gắn kết tình cảm gia đình

    Trong cuộc sống hiện đại, khi thời gian dành cho gia đình ngày càng bị thu hẹp bởi công việc và các thiết bị điện tử, việc tìm kiếm một hoạt động vừa tốt cho sức khỏe vừa giúp gắn kết tình cảm cha con trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

  • 10/07/2025

    Cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng

    Những ngày hè đầy nắng là thời điểm lý tưởng để đưa trẻ ra ngoài chơi, đi biển, cắm trại, picnic,... Tuy nhiên, dành quá nhiều thời gian dưới ánh nắng mặt trời có thể khiến trẻ dễ bị cháy nắng. Cháy nắng nặng không chỉ gây khó chịu mà còn có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe về da cho trẻ. Cùng đọc bài viết sau đây để biết cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng.

  • 09/07/2025

    Đau đầu do thời tiết nóng bức: Nguy cơ tiềm ẩn và giải pháp phòng ngừa hiệu quả

    Mùa hè mang theo những ngày nắng kéo dài, không khí oi bức và nền nhiệt độ cao, tạo nên nhiều thách thức đối với sức khỏe con người. Một trong những ảnh hưởng phổ biến nhưng ít được chú ý là tình trạng đau đầu do nóng.

  • 08/07/2025

    Các nguồn cung cấp chất béo cho cơ thể

    Chất béo là một trong ba nhóm dưỡng chất thiết yếu, cùng với carbohydrate và protein, có vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động sống của cơ thể con người.

  • 08/07/2025

    Đột quỵ nhiệt: Nguy hiểm tiềm ẩn trong mùa nắng nóng

    Mùa hè đến, cái nắng gay gắt không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi mà còn tiềm ẩn những mối nguy hiểm khôn lường đối với sức khỏe, trong đó đột quỵ nhiệt là một trong những tình trạng đáng lo ngại nhất.

  • 08/07/2025

    Loại cá nhỏ bé có nhiều lợi ích với sức khỏe

    Cá cơm là một nguồn dinh dưỡng ấn tượng, mang lại những lợi ích sức khỏe đáng ngạc nhiên.

  • 08/07/2025

    Kháng sinh và những điều cần biết cho người trưởng thành

    Kháng sinh (hay thuốc kháng sinh) đóng vai trò then chốt trong y học hiện đại, giúp điều trị hiệu quả các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn.

Xem thêm