Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Công nghệ nano trong y - dược hiện đại

Đầu thế kỷ 21, chúng ta đang chứng kiến cuộc cách mạng khoa học làm thay đổi diện mạo của thế giới tự nhiên - đó là khoa học và công nghệ nano. Nanomet là điểm kỳ diệu trong kích thước chiều dài, là điểm mà tại đó những vật sáng chế nhỏ nhất do con người tạo ra ở cấp độ nguyên tử và phân tử của thế giới tự nhiên.

Công nghệ nano trong y - dược hiện đại

Công nghệ nano về cơ bản đang tràn qua tất cả các lĩnh vực của khoa học và công nghệ và sẽ làm thay đổi bản chất của hầu hết mọi đối tượng do con người tạo ra trong thế kỷ này. Trong y học, công nghệ nano là sự hứa hẹn lớn mang lại lợi ích cho xã hội  nhờ sự lồng ghép với những tiến bộ khoa học trong công nghệ bào chế thuốc cũng như các công nghệ mới giúp chẩn đoán và chữa bệnh.

Ngày nay, chúng ta càng quan tâm nhiều hơn đến khả năng chữa lành bệnh của các loại thảo dược và “thời kỳ phục hưng của thảo dược” đang diễn ra trên khắp thế giới. Ngay cả các quốc gia phương Tây cũng bắt đầu thừa nhận về tầm quan trọng của y học cổ truyền nhờ sự an toàn của chúng, ngược lại hoàn toàn với y học thực chứng luôn đi kèm với các tác dụng phụ không mong muốn và thiếu đi giá trị chữa lành bệnh hoàn toàn.

Các dạng cấu trúc vi hạt nano chứa thuốc trong công nghệ DDS.

Các dạng cấu trúc vi hạt nano chứa thuốc trong công nghệ DDS.

Công nghệ nano

Hội chứng công nghệ nano về cơ bản đang tràn qua tất cả các lĩnh vực khoa học và công nghệ và sẽ làm thay đổi bản chất của hầu hết mọi đối tượng do con người tạo ra ở thế kỷ 21. Nói chung, công nghệ nano có nghĩa là kỹ thuật sử dụng kích thước từ 0.1 - 100 nanomet để tạo ra sự biến đổi hoàn toàn lý tính một cách sâu sắc do hiệu ứng kích thước lượng tử (quantum size effect). Trong công nghệ nano có phương thúc từ trên xuống dưới (Top-Down) nghĩa là chia nhỏ một hệ thống lớn để cuối cùng tạo ra được đơn vị có kích thước nano và phương thức từ dưới lên trên (Bottom-Up) nghĩa là lắp ghép những hạt cỡ phân tử hay nguyên tử để thu được kích thước nano.  Đặc biệt gần đây, việc thực hiện theo phương thức bottom-up trở thành kỹ thuật có thể tạo ra hình thái vật liệu mà loài người hằng mơ ước nên thu hút rất nhiều sự quan tâm. Trong bối cảnh đó, người ta nói tới hóa học có thể trở thành một phương tiện quan trọng của phương thức bottom-up.

Từ thứ nguyên là kích thước nguyên tử hình thành khối hạt kích thước nano. Những khối nano này được tổ chức hóa thành những hình thái khác nhau được sắp xếp chặt chẽ kích thước nano met. Các phương pháp chế tạo vật liệu cấu trúc nanomet. Các phương pháp chế tạo vật liệu cấu trúc nano có thể là tổng hợp hóa học hay bằng những công đoạn đặc biệt để tạo nên cấu trúc nano. Những chất để tạo nên vật liệu cấu trúc nano có thể là thuần hữu cơ hay vô cơ hoặc cũng có thể sử dụng vật liệu lai hỗn tính hữu cơ vô cơ.

Vai trò của công nghệ nano trong y - dược hiện đại

Công nghệ nano cũng đã xâm nhập vào y học và đang hình thành một ngành mới là y học nano. Y học nano được định nghĩa là ngành y học nhằm chữa bệnh, bảo vệ và cải thiện sức khoẻ con người bằng các công cụ có kích thước phân tử và dựa trên các hiểu biết về cơ thể con người ở cấp độ phân tử. Y học nano là một ngành rộng lớn bao gồm nhiều lĩnh vực: Hệ truyền dẫn dược chất; Các vật liệu cấy ghép; Dụng cụ cấy ghép; Hỗ trợ phẫu thuật; Công cụ chẩn đoán; Xét nghiệm gene.

Trong vương quốc của y học, công nghệ nano vẫn là một sự hứa hẹn lớn mang lại lợi ích cho xã hội bằng cách làm giảm nỗi đau của con người khỏi các bệnh lý nghiêm trọng và cứu sống rất nhiều người. Hệ thống y học cổ truyền (châm cứu – acupuncture, ayurveda, yog và pranayam, thảo dược, liệu pháp đồng căn, thiên nhiên liệu pháp, y học Siddha, y học cổ truyền (Trung Quốc/Mongo/Tibetan, Unani) sẽ mang lại rất nhiều lợi ích to lớn nhờ sự lồng ghép với những tiến bộ khoa học trong công nghệ bào chế thuốc cũng như các công nghệ mới giúp chẩn đoán liên quan đến công nghệ nano. Bộ ba này có thể tạo ra một hệ thống y khoa mới hiệu quả, an toàn với giá thành bệnh nhân có thể chi trả được.

Hệ truyền dẫn dược chất

Trong các dược phẩm nano, hệ truyền dẫn dược chất (drug delivery system - DDS) được coi là lĩnh vực phát triển nhanh và có nhiều triển vọng nhất. Hệ truyền dẫn và cung cấp thuốc (DDS) là phương pháp tiếp cận, công thức, công nghệ và hệ thống vận chuyển một hợp chất dược chất trong cơ thể khi cần để đạt được hiệu quả điều trị mong muốn một cách an toàn. Nó có thể liên quan đến việc nhắm mục tiêu chữa trị trong cơ thể hoặc nó có thể liên quan đến việc tạo thuận lợi cho dược động  học hệ thống. Trong mọi trường hợp, nó thường liên quan đến cả số lượng và thời gian có mặt của thuốc. Việc cung cấp thuốc thường được tiếp cận thông qua công thức hóa học của thuốc nhưng nó cũng có thể liên quan đến các thiết bị y tế hoặc các sản phẩm kết hợp thuốc. Cung cấp thuốc là một khái niệm được tích hợp rất nhiều với dạng liều và đường dùng, đôi khi còn được coi là một phần xác định giá trị thuốc.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: 5 sự thật thú vị khi chúng ta già đi

GS. Nguyễn Đức Nghĩa - Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam - Theo Sức khỏe & Đời sống
Bình luận
Tin mới
  • 31/08/2025

    Thực phẩm tự nhiên giúp kiểm soát rối loạn mỡ máu

    Rối loạn mỡ máu không được kiểm soát là nguyên nhân dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Tình trạng này có liên quan trực tiếp đến chế độ ăn uống, đặc biệt là tiêu thụ quá nhiều chất béo không lành mạnh.

  • 31/08/2025

    Ảnh hưởng của mùa mưa tới hệ hô hấp

    Mùa mưa mang tới sự dễ chịu sau mùa hè oi bức, nhưng kèm theo những cơn mưa mát mẻ, nó cũng tìm tàng các mối nguy cơ về sức khỏe, đặc biệt là hệ hô hấp. Để bảo vệ sức khỏe của bạn, bạn cần hiểu rõ thời tiết trong mùa mưa và ngăn ngừa cái mối nguy cơ có thể ảnh hưởng tới sức khỏe của bạn

  • 30/08/2025

    Cảnh giác sốt xuất huyết và tay chân miệng vào mùa mưa

    Mùa mưa không chỉ mang đến không khí mát mẻ mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các bệnh truyền nhiễm phát triển. Trong đó sốt xuất huyết và tay chân miệng là 2 bệnh lý đáng lo ngại nhất do tốc độ lây lan nhanh và nguy cơ biến chứng nghiêm trọng. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và áp dụng các biện pháp phòng bệnh là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe của trẻ. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về hai căn bệnh này, từ nguyên nhân, triệu chứng đến cách phòng tránh, giúp các bậc phụ huynh chủ động hơn trong việc chăm sóc con em mình.

  • 30/08/2025

    5 lợi ích sức khỏe tuyệt vời của giá đỗ ít người biết

    Giá đỗ được biết đến là loại thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất, chất xơ tốt cho sức khỏe. Thường xuyên ăn giá đỗ không chỉ có ích cho sức khỏe mà còn hỗ trợ phòng ngừa một số loại ung thư.

  • 29/08/2025

    Giải pháp hiệu quả giúp kiểm soát cơn đau do viêm khớp trong mùa mưa

    Khi những cơn mưa đầu mùa bắt đầu rơi, nhiều người cảm thấy dễ chịu vì thời tiết mát mẻ hơn, giảm bớt cái nóng oi ả. Tuy nhiên, đối với những ai đang phải sống chung với viêm khớp, mùa mưa lại mang đến không ít khó khăn.

  • 29/08/2025

    4 tác dụng độc đáo của nước gừng đỗ đen rang

    Nước gừng và nước đỗ đen rang là hai loại thức uống quen thuộc trong dân gian, được biết đến với nhiều lợi ích sức khỏe. Khi kết hợp hai nguyên liệu này sẽ có một loại đồ uống thơm ngon và bổ dưỡng, mang lại những tác dụng tích cực cho cơ thể.

  • 29/08/2025

    Bệnh hen suyễn ở trẻ em

    Hen suyễn là một trong những bệnh lý hô hấp mãn tính rất phổ biến ở trẻ em, ảnh hưởng đến hàng triệu trẻ trên toàn thế giới, bao gồm cả Việt Nam. Bệnh gây ra những khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày, từ vui chơi, học tập đến giấc ngủ, và nếu không được kiểm soát tốt, có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng.

  • 28/08/2025

    Tác động của thời tiết ẩm ướt mùa mưa lũ đến sức khỏe da và cách chăm sóc

    Mùa mưa lũ không chỉ gây khó chịu bởi những cơn mưa kéo dài và không khí ẩm ướt mà còn là "kẻ thù" tiềm ẩn của làn da. Môi trường ẩm ướt, nguồn nước ô nhiễm và sự phát triển mạnh mẽ của vi sinh vật có hại tạo điều kiện thuận lợi cho hàng loạt vấn đề da liễu bùng phát.

Xem thêm