Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Ung thư tuyến tiền liệt và chỉ số PSA

Khi nam giới có tuổi, hầu hết đều gặp tình trạng phì đại tuyến tiền liệt, khiến chỉ số PSA tăng cao. PSA tăng cao có thể do phì đại tuyến tiền liệt, đôi khi từ khối u tuyến tiền liệt và rất khó để phân biệt giữa 2 tình trạng này. PSA tăng cao có thể bắt nguồn từ ung thư tiền liệt tuyến cả lành tính và ác tính.

Ung thư tuyến tiền liệt và chỉ số PSA

Kích thước của tuyến tiền liệt có thể được ước lượng thông qua việc thăm khám trực tràng bằng ngón tay thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa. Tuy nhiên, rất ít bác sĩ có kỹ năng ước tính kích cỡ tuyến tiền liệt bằng thăm khám thông thường. Do đó, trong hầu hết các trường hợp, kích thước tuyến tiền liệt chỉ có thể được xác định bằng cách siêu âm hoặc chụp cộng hưởng từ.

Khi kích thước của tuyến tiền liệt đã được xác định chắc chắn bằng siêu âm, nồng độ PSA bình thường cho cá nhân đó có thể được tính toán. Thông thường, PSA tăng lên 1 điểm cho mỗi 10 ml khối lượng tuyến tiền liệt tăng lên. Do đó, công thức để tính toán PSA liên quan đến kích thước tuyến tiền liệt ở người bình thường là chia khối lượng tiền liệt tuyến cho 10.

Ví dụ: đối với tuyến tiền liệt 30ml, PSA thông thường nên ở khoảng 3; với tuyến tiền liệt 50ml, PSA sẽ ở khoảng 5. Một người đàn ông có tuyến tiền liệt khoảng 100ml sẽ có PSA bình thường khoảng 10.

Mức PSA sẽ  trở nên bất thường khi nó cao hơn 50% so với dự kiến ​​- dựa trên kích cỡ tuyến tiền liệt. Ví dụ, PSA "bất thường" đối với một người có tiền liệt tuyến 30ml là 4,5 hoặc cao hơn.

PSA bất thường đối với tuyến tiền liệt 50ml là trên 7,5. Đối với tuyến 100ml, PSA cần phải ở trên 15. Trong sách giáo khoa y học tỷ lệ kích thước tuyến tiền liệt và PSA được gọi là mật độ PSA. Trừ khi bạn xác định được kích thước của tuyến tiền liệt và PSA của bạn ngoài khoảng cho phép (trên 20), nếu không, không thể đưa ra bất cứ kết luận nào về PSA và nguy cơ ung thư tiền liệt tuyến tiềm ẩn của bạn cả.

PSA cũng có thể sẽ tăng cao do các nguyên nhân khác, ngoài ung thư tiền liệt tuyến hoặc phì đại tiền liệt tuyến. Tăng PSA tạm thời có thể xảy ra do hoạt động tình dục gần đây, đạp xe trong thời gian dài và viêm tuyến tiền liệt không đặc hiệu.

Viêm tuyến tiền liệt cận lâm sàng  không đặc hiệu là nguyên nhân rất phổ biến gây tăng PSA ở nam giới nói chung. Nhiễm trùng tuyến tiền liệt nghiêm trọng có thể khiến nam giới cảm thấy đau ở vùng chậu và sốt, (viêm tuyến tiền liệt) thường rất hiếm gặp. Tuy nhiên, nhiễm trùng tuyến tiền liệt cận lâm sàng, một tình trạng mà nam giới thường không ý thức được có thể xảy ra ở hầu hết nam giới vào bất cứ thời điểm nào trong cuộc đời. Một số chuyên gia nghi ngờ rằng tình trạng nhiễm trùng cận lâm sàng này là nguyên nhân gốc rễ của sự phì đại tuyến tiền liệt nhưng mối liên hệ này chưa được xác định rõ ràng.

Điều quan trọng về viêm tuyến tiền liệt là quá trình viêm thường xuyên sẽ dẫn đến lượng PSA tăng cao, gây ra các hiểu lầm về khả năng ung thư tuyến tiền liệt tiềm ẩn. Điều không may là cho tới nay, vẫn chưa có các biện pháp để làm giảm bớt tình trạng viêm tiền liệt tuyến. Đôi khi thuốc kháng sinh được thử nghiệm nhưng thường thì sẽ không có hiệu quả hoặc sự suy giảm PSA chỉ là tạm thời.

Bằng cách xây dựng hình ảnh tuyến tiền liệt và xác định chính xác kích cỡ của nó, chúng ta có thể tìm ra ý nghĩa của xét nghiệm PSA một cách chính xác nhất.

PSA đã là một xét nghiệm rất hữu ích, nhưng các bác sỹ thường quên rằng kích thước tuyến tiền liệt của mỗi nam giới là rất khác nhau nên thường yêu cầu sinh thiết tuyến tiền liệt khi không cần thiết. Vì mức độ PSA bị ảnh hưởng bởi kích thước của tuyến tiền liệt, nên nếu xét nghiệm cho thấy tuyến tiền liệt lớn hơn bình thường có thể sẽ là một tin tốt. Tuyến tiền liệt lớn hơn bình thường sẽ là một lời giải thích tốt cho tình trạng PSA tăng cao và giúp làm giảm số trường hợp sinh thiết tuyến tiền liệt không cần thiết.

Thông tin thêm trong bài viết: Hiểu lầm và sự thật về ung thư tiền liệt tuyến

Bình luận
Tin mới
  • 22/03/2025

    Nhịn ăn gián đoạn kéo dài có hại gì?

    Nhịn ăn gián đoạn là biện pháp giảm cân phổ biến trong những năm gần đây. Tuy nhiên một phát hiện mới cho thấy, nên cân nhắc thời gian áp dụng chế độ ăn này ở những người trẻ tuổi vì nó có thể làm trầm trọng thêm bệnh đái tháo đường.

  • 22/03/2025

    8 lý do khiến bạn vẫn bị sâu răng mặc dù đã đánh răng và dùng chỉ nha khoa

    Vệ sinh răng miệng đúng cách là điều cần thiết cho răng và nướu khỏe mạnh. Và chúng đặc biệt quan trọng đối với những người dễ bị sâu răng. Vì vậy, hãy tiếp tục đánh răng hai lần mỗi ngày và dùng chỉ nha khoa thường xuyên. Với suy nghĩ đó, bài viết này sẽ giúp bạn hiểu lý do tại sao sâu răng vẫn có thể xảy ra ngay cả khi bạn chăm sóc răng miệng tốt và bạn có thể làm gì để giảm nguy cơ này.

  • 21/03/2025

    Mỗi ngày ăn một bữa - Giảm cân, giảm luôn sức khỏe?

    Mỗi ngày chỉ ăn một bữa - có rất nhiều lý do để không ít người thực hiện cách ăn này như giảm cân, thải độc. Phương pháp này hiện đang được truyền tai nhau như một trào lưu.

  • 21/03/2025

    Táo đỏ: Thực phẩm bổ dưỡng hay chiêu thổi phồng từ quảng cáo?

    Trong Đông y, táo đỏ được xếp vào nhóm thuốc không có độc, có thể sử dụng lâu dài. Gần đây, táo đỏ đã trở thành một “cơn sốt” trong cộng đồng nhờ được quảng bá như một thực phẩm bổ dưỡng, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

  • 21/03/2025

    Nguyên nhân nào khiến tóc rụng ngày càng nhiều?

    Tình trạng rụng tóc phản ánh nhiều điều về sức khỏe và thói quen sinh hoạt hàng ngày. Khi phát hiện dấu hiệu tóc rụng nhiều, bạn có thể làm gì để mái tóc không thưa dần thêm?

  • 21/03/2025

    Điều gì thực sự xảy ra với cơ thể bạn khi bạn sinh mổ?

    Sinh mổ hay còn gọi là sinh mổ lấy thai ngày càng phổ biến vì nhiều lý do. Có khoảng 30% ca sinh nở ở Hoa Kỳ diễn ra bằng phương pháp mổ lấy thai. Hãy cùng VIAM tìm hiểu một số tác dụng phụ có thể xảy ra với mẹ sau khi sinh nhé.

  • 20/03/2025

    Rau xanh có phải là "vua" chất xơ?

    Câu chuyện về viên rau củ - một loại thực phẩm bổ sung chất xơ - đang thu hút sự quan tâm. Liệu có phải vì chúng ta chưa hiểu rõ tầm quan trọng của chất xơ?

  • 20/03/2025

    Giảm mỡ nội tạng hiệu quả với hạt dẻ cười

    Hạt dẻ cười không chỉ là món ăn vặt thơm ngon mà còn là “trợ thủ đắc lực” trong quá trình giảm mỡ nội tạng.

Xem thêm