Miễn dịch “chủ động” và “thụ động” khác nhau như thế nào?
Cơ thể có hai cơ chế miễn dịch mang một số đặc điểm khác nhau để chống lại sự xâm nhập của mầm bệnh, như vi khuẩn hoặc virus.
Hệ thống miễn dịch của cơ thể có khả năng tạo ra kháng thể để phản ứng lại với virus đã lưu trữ trong “bộ nhớ” để ngăn chặn sự xâm nhập của mầm bệnh tương tự trong tương lai. Sự phản hồi kịp thời của hệ miễn dịch sẽ giúp cơ thể chống lại virus hiệu quả. Có 2 dạng miễn dịch là chủ động và thụ động. Cả hai dạng có cách kích hoạt và duy trì khác nhau.
Kháng thể là gì?
Bất cứ khi nào mầm bệnh xâm nhập vào cơ thể, hệ thống miễn dịch sẽ tạo ra các protein phòng thủ để chống lại chúng, các “sản phẩm” này được gọi là kháng thể. Các kháng thể được tạo ra chính xác theo sinh vật xâm nhập. Chúng nhận biết “kẻ xâm lược” với thông qua các protein trên bề mặt, được gọi là kháng nguyên.
Các kháng nguyên sẽ nhắm vào “kẻ xâm nhập”, sau đó tiêu diệt chúng trực tiếp hoặc “vô hiệu hóa” chúng cùng với các tế bào miễn dịch. Có hai loại kháng thể chính được tạo ra bởi hệ thống miễn dịch khi cơ thể tiếp xúc với virus, là Immunoglobulin M (IgM) và Immunoglobulin G (IgG).
+ Immunoglobulin M (IgM): Cơ thể tạo ra kháng thể này đầu tiên sau khi tiếp xúc với bất kỳ mầm bệnh nào.
+ Immunoglobulin G (IgG): Kháng thể IgG được tạo ra sau, có vai trò như một tế bào ghi nhớ.
Miễn dịch chủ động
Miễn dịch chủ động là việc cơ thể sản xuất kháng thể như phản hồi trước sự hiện diện của một kháng nguyên. Khi hệ thống miễn dịch nhận thấy nguy hiểm, cơ chế miễn dịch chủ động được kích hoạt, tạo ra các kháng thể để chống lại mầm bệnh. Kháng thể chủ động được tạo ra theo hai cách:
+ Nhiễm khuẩn tự nhiên: Kháng thể được sinh ra khi bệnh nhân tiếp xúc với virus.
+ Tiêm chủng: Loại miễn dịch này có được bằng cách cho cơ thể tiếp nhận một dạng mầm bệnh đã bị suy yếu thông qua việc tiêm chủng.
Người nhiễm COVID-19 sẽ phát triển kháng thể trong vòng 2 tuần sau khi tiếp xúc với virus. Tuy nhiên thời gian chúng bảo vệ cơ thể vẫn chưa chắc chắn. Một số nghiên cứu được thực hiện về vấn đề này cho thấy khả năng miễn dịch COVID-19 có thể không kéo dài. Một nghiên cứu khác tiết lộ rằng mức độ kháng thể giảm mạnh vài tháng sau khi bệnh nhân phục hồi từ COVID-19.
Miễn dịch thụ động
Miễn dịch thụ động là khi kháng thể được truyền sang cho một cá nhân thay vì bản thân tự sản sinh ra chúng. Điều này giống như việc trẻ sơ sinh có được khả năng miễn dịch từ mẹ thông qua nhau thai. Một cách khác để có khả năng miễn dịch thụ động khác có thể là truyền huyết tương từ người đã hồi phục sang người nhiễm bệnh. Trong trường hợp này, người được truyền kháng thể sẽ được bảo vệ ngay lập tức trước mầm bệnh, nhưng không giống như miễn dịch chủ động, khả năng này kéo dài.
Các nhà nghiên cứu vẫn đang cố gắng tìm ra công dụng của một sản phẩm từ máu được gọi là huyết tương dưỡng bệnh trong việc tạo ra khả năng miễn dịch thụ động. Các nghiên cứu vẫn đang được thực hiện để tìm hiểu mức độ hiệu quả của các liệu pháp đó và hiểu được cách sử dụng chúng về lâu dài.
Những yếu tố ảnh hưởng đến khả năng miễn dịch
Việc hệ thống miễn dịch sẽ sản xuất bao nhiêu kháng thể và tồn tại trong bao lâu không nằm trong tầm kiểm soát của người bệnh. Tuy nhiên, có một số yếu tố có thể làm suy yếu hệ thống miễn dịch như:
+ Tuổi già
+ Thuốc men ức chế khả năng miễn dịch
+ Cấy ghép nội tạng
+ HIV/AIDS
+ Điều trị ung thư
+ Rối loạn suy giảm miễn dịch
+ Chế độ ăn thiếu dinh dưỡng
+ Thiếu ngủ
+ Căng thẳng
+ Obesity
+ Hút thuốc
+ Lạm dụng rượu
Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Kháng thể ở người tiêm vắc xin cao gấp 3 lần so với người từng mắc COVID-19.
-
Sức khỏe tinh thần người cao tuổi tại Việt Nam: thực trạng, thách thức và giải pháp hướng tới một xã hội già hóa khỏe mạnh
Sức khỏe tinh thần không chỉ đơn thuần là không mắc phải các bệnh tâm thần, mà còn là một trạng thái hạnh phúc, nơi mỗi cá nhân có thể nhận ra khả năng của mình, đối phó với những căng thẳng bình thường của cuộc sống, làm việc hiệu quả và đóng góp cho cộng đồng.
-
Tiêu chảy mùa mưa lũ: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng tránh
Mỗi khi mùa mưa lũ đến, không chỉ cảnh quan thiên nhiên bị ảnh hưởng mà sức khỏe con người cũng đối mặt với nhiều nguy cơ, trong đó tiêu chảy là một trong những mối đe dọa phổ biến nhất. Nước lũ tràn ngập mang theo vô số vi sinh vật gây hại, làm ô nhiễm nguồn nước và thực phẩm, tạo điều kiện cho các mầm bệnh phát triển mạnh mẽ.
-
8 nguyên nhân gây ra tình trạng răng khấp khểnh
Răng khấp khểnh là tình trạng phổ biến và ảnh hưởng đến trẻ em, thanh thiếu niên và người lớn. Nguyên nhân bao gồm di truyền, răng mọc chen chúc, vấn đề về hàm, mất răng, chấn thương mặt và thói quen vệ sinh răng miệng không đúng cách.
-
Tác động của mạng xã hội đến sức khỏe tinh thần giới trẻ
Trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ, mạng xã hội đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hàng ngày, đặc biệt là đối với giới trẻ. Các nền tảng như Facebook, Instagram, TikTok, Thread không chỉ là công cụ giao tiếp, chia sẻ thông tin mà còn là nơi giải trí phổ biến. Tuy nhiên, bên cạnh những lợi ích rõ ràng, việc sử dụng mạng xã hội một cách mất kiểm soát đang đặt ra nhiều thách thức nghiêm trọng đối với sức khỏe tinh thần của thế hệ trẻ trên toàn cầu.
-
Tầm quan trọng của việc tiêm chủng cho trẻ em và người lớn
Việc tiêm chủng từ lâu đã được coi là một trong những thành tựu y học nổi bật, mang lại sự bảo vệ thiết yếu cho cả trẻ em và người lớn trước các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.
-
Ăn bao nhiêu rau quả mỗi ngày là đủ?
Rau xanh và trái cây tươi là nhóm thực phẩm thiếu yếu trong chế độ ăn hằng ngày nhưng nhiều người còn băn khoăn chưa biết lượng rau quả nên ăn mỗi ngày bao nhiêu là đủ?
-
Người cao tuổi vẫn có thể bị suy dinh dưỡng?
Người cao tuổi thường cần ít năng lượng hơn so với khi còn trẻ, nhưng nhu cầu về các chất dinh dưỡng thiết yếu (vitamin, khoáng chất, protein, chất béo lành mạnh, carbohydrate phức hợp) vẫn tương đương hoặc thậm chí cao hơn.
-
Báo cáo trường hợp: Sốc nhiễm trùng kèm viêm da, cân cơ hoại tử do nhiễm Vibrio vulnificus qua vết thương ở da
Vibrio vulnificus là một loại trực khuẩn gram âm, di động, ưa mặn được tìm thấy ở khắp mọi nơi, chủ yếu ở vùng nước mặn và nước lợ ven biển. V. Vulnificus gây ra 1 trong 3 hội chứng riêng biệt: viêm dạ dày-ruột, nhiễm trùng huyết tiên phát và nhiễm trùng vết thương với tỉ lệ tử vong cao. Bệnh thường xẩy ra ở những người mắc bệnh gan mãn tính, suy giảm miễn dịch, hoặc các bệnh gây thừa sắt trong cơ thể. Khi nghi ngờ nhiễm V. Vulnificus dựa trên tiền sử, dịch tễ, diễn biến lâm sàng, vi khuẩn học, kháng sinh thích hợp cần dùng càng sớm càng tốt và can thiệp ngoại khoa khi có chỉ định.
