Giảm cân cấp tốc: Những lừa dối "hoa mỹ" với người dùng

Hiện nay trên thị trường xuất hiện nhan nhản sản phẩm TPCN được cho là có tác dụng giảm cân, tăng cân, được sản xuất và bào chế từ những thành phần khác nhau và đều quảng cáo là không ảnh hưởng tới sức khoẻ. 

Nhưng thực tế, đã có rất nhiều trường hợp bệnh nhân nhập viện vì suy gan, suy mật, mất nước, thậm chí có trường hợp tử vong vì sử dụng những sản phẩm giảm cân, tăng cân này.  

Thị trường TPCN giảm cân, tăng cân được coi là miếng bánh béo bở, bởi nhu cầu có được một thân hình đẹp luôn là ước mơ của rất nhiều người. Chính vì vậy, nhiều người đã bất chấp thủ đoạn, sản xuất, điều chế ra những sản phẩm giảm cân, tăng cân kém chất lượng, có chứa chất cấm để chuộc lợi. PV Báo Thời Đại đã có buổi trao đổi với Tiến sỹ, Bác sỹ Trương Hồng Sơn – Viện trưởng Viện y học ứng dụng Việt Nam về câu chuyện này.

- Cơ chế thực của việc giảm cân là gì ?

Giảm cân đối với người thừa cân béo phì không phải là giảm trọng lượng đơn thuần. Cần phải hiểu rõ, trọng lượng cơ thể đến từ rất nhiều thành phần khác nhau như nước, cơ, xương, nội tạng, mỡ và nhiều thành phần khác. Do đó, giảm trọng lượng cơ thể có thể giảm khối lượng nước và cơ trong cơ thể chứ không phải giảm mỡ, từ đó có thể gây nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe thậm chí là gây giảm tuổi thọ. Giảm cân đúng cách đối với người thừa cân béo phì là phải giảm mỡ thừa trong cơ thể.

- Hiện nay trên thị trường, đa số các sản phẩm TPCN giảm cân, tăng cân đều quảng cáo là có thành phần tự nhiên như lá sen, chè vằng, giảo cổ lam…hoặc từ các bài thuốc gia truyền, có tác dụng giảm 3 – 5 kg trong vòng 1 tháng, duy trì và kiểm soát cân nặng ở một mức nhất định, sau khi đạt trọng lượng lý tưởng sẽ không bị béo trở lại…liệu có thực sự đáng tin?

Các loại thực phẩm chức năng đặc biệt là các loại trà detox và trà giảm cân là những phương pháp được nhiều người ưa dùng. Các sản phẩm này thường được đề cập là chứa ít calo và có chứa các thành phần tự nhiên, nên thường được khuyên dùng xen giữa trong các bữa ăn để thay thế cho các thực phẩm nhiều calo khác, có các thành phần tốt cho sức khỏe, ngăn ngừa ung thư, tim mạch, giảm cholesterol và các tác dụng giảm cảm giác thèm ăn, hoặc kích thích quá trình tiêu hóa và khả năng trao đổi chất đốt cháy calo tích sau mỗi bữa ăn và còn tồn đọng trong các bữa phụ hoặc ăn vặt. 

Tuy nhiên, không nên quá tin vào các sản phẩm trà giảm cân hoặc trà thải độc (Teatox) giảm cân, bởi trên thị trường hiện nay có quá nhiều các sản phẩm này mà vấn đề kiểm nghiệm chất lượng đang còn bỏ ngỏ.

Một trong những thành phần được ưa chuộng sử dụng trong các sản phẩm thực phẩm chức năng hay trà giảm cân (teatox) là các thành phần lợi tiểu, từ đó làm tăng bài tiết nước tiểu khiến bạn giảm cân bằng việc làm mất nước trong cơ thể. Cũng do thường không rõ nguồn gốc xuất xứ và được kiểm nghiệm thành phần, các loại trà này có thể chứa những thành phần không được cho phép sử dụng nhằm tác động lên não hoặc gây đầy bụng từ đó có thể gây nguy hiểm cho cơ thể.

Như đã phân tích ở trên, những loại trà này có thể chứa những chất đã bị cấm sử dụng hoặc sử  dụng sai mục đích. Cơ quan quản lý thuốc và Thực phẩm Mỹ (FDA) đưa ra cảnh báo: nếu bạn đang tự tìm đến các sản phẩm thực phẩm chức năng mà theo quảng cáo sẽ làm cho bạn giảm cân một cách ngoạn mục, đừng nên tin, nếu không bạn có thể vô tình đang tự gây hại đến sức khỏe của chính mình một cách trầm trọng.

Tiến sỹ, Bác sỹ Trương Hồng Sơn

Cơ quan này đã phát hiện hàng trăm sản phẩm được bán trên thị trường dưới dạng TPCN nhưng thực chất trong thành phần có chứa các chất có hoạt tính là những đơn chất hay hợp chất của thuốc tân dược bắt buộc thuốc phải kê đơn và có loại đã bị rút ra khỏi thị trường do tác dụng không mong muốn hay chưa được nghiên cứu phù hợp trên người. Bên cạnh đó, FDA đã nhận nhiều báo cáo có hại liên quan đến việc sử dụng các sản phẩm giảm cân, bao gồm sự tăng các bệnh về huyết áp, đánh trống ngực (tim đập nhanh và thình thịch), đột quỵ, động kinh và tử vong.

- Sử dụng TPCN giảm cân, tăng cân không rõ nguồn gốc, xuất xứ, không đảm bảo chất lượng sẽ gặp phải những tác dụng phụ như thế nào ?

Như đã phân tích ở trên, những loại trà này có thể chứa những chất đã bị cấm sử dụng hoặc sử  dụng sai mục đích. Cơ quan quản lý thuốc và Thực phẩm Mỹ (FDA) đưa ra cảnh báo: nếu bạn đang tự tìm đến các sản phẩm thực phẩm chức năng mà theo quảng cáo sẽ làm cho bạn giảm cân một cách ngoạn mục, đừng nên tin, nếu không bạn có thể vô tình đang tự gây hại đến sức khỏe của chính mình một cách trầm trọng.

Cơ quan này đã phát hiện hàng trăm sản phẩm được bán trên thị trường dưới dạng TPCN nhưng thực chất trong thành phần có chứa các chất có hoạt tính là những đơn chất hay hợp chất của thuốc tân dược bắt buộc thuốc phải kê đơn và có loại đã bị rút ra khỏi thị trường do tác dụng không mong muốn hay chưa được nghiên cứu phù hợp trên người. Bên cạnh đó, FDA đã nhận nhiều báo cáo có hại liên quan đến việc sử dụng các sản phẩm giảm cân, bao gồm sự tăng các bệnh về huyết áp, đánh trống ngực (tim đập nhanh và thình thịch), đột quỵ, động kinh và tử vong.

- Nhiều sản phẩm giảm cân có chứa chất cấm sibutramine đã được báo chí cảnh báo rất nhiều, nhưng vẫn thu hút được nhiều người tiêu dùng, bằng chứng là lượng hàng được sản xuất và phân phối ra thị trường rất lớn. Vậy theo Tiến sỹ vì sao?

Điều quan trọng đầu tiên là người tiêu dùng chưa có kiến thức về việc độc thành phần và nhãn thực phẩm cũng như chưa ý thức được thành phần nào gây hại hoặc bị cấm.

Ngoài ra, điều khiến cho những sản phẩm giảm cân bán chạy là do truyền thông quảng cáo. "Thuốc Giảm Cân Bán Chạy Nhất Hiện Nay” – “Giảm XX cân trong XX tuần”...

Nhiều nhãn hàng thuốc giảm cân tung ra những lời quảng cáo có cánh như “giảm cân cấp tốc chỉ 3-5 ngày”, “giảm 5-7 kg chỉ trong một tuần”, “thuốc giảm cân bán chạy nhất hiện nay”… đã đánh trúng tâm lý muốn giảm cân nhanh của nhiều chị em thừa cân, béo phì từ đó bán chạy. Ngoài việc đánh trúng tâm lý muốn giảm cân nhanh, những sản phẩm này còn bán chạy do có giá thành không quá cao. Nhiều người tiêu dùng ham rẻ mà quên việc kiểm tra kỹ càng cơ chế tác dụng và tác dụng mà không để ý đến nguồn gốc xuất xứ, sản phẩm chưa được kiểm định và không được cơ quan chức năng cấp giấy phép lưu hành nên chỉ được bán chui trên các trang bán hàng online, rao vặt.

- Ngoài việc sử dụng TPCN, hiện nay còn có nhiều cách giảm béo khác như tiêm hoá chất làm tan mỡ bụng, tan mỡ nọng cằm. Những dịch vụ này hầu hết được thực hiện tại spa và thẩm mỹ viện do những người chưa có bằng cấp, chứng chỉ y dược thực hiện. Vậy cách làm này có tác dụng và có duy trì, đảm bảo sức khoẻ hay không?

Các chất được dùng để giảm béo trên thị trường đều chứa Phosphatidylcholine (PPC) và deoxycholate (DCA). Khi tiêm vào mô mỡ các chất này biến mô mỡ thành nhũ tương (triglycerite). Việc sử dụng các chất này không được khuyến dùng vì chất này có thể gây hoại tử mạch.

Đặc biệt với việc những liệu trình được quảng cáo chỉ tiêm một lần đã giảm được hàng chục cân, điều đó tiềm ẩn rất nhiều rủi ro, nguy hiểm cho cơ thể. Nếu một lượng thuốc lớn đi vào cơ thể, phân hủy tế bào quá nhiều, quá nhanh, khiến tế bào mỡ và cơ thể có thể bị sốc, làn da căng có thể sẽ bị chùng nhão, chảy sệ.

Bởi vậy, nếu không kiểm soát được lượng thuốc và vị trí thuốc tiêu mỡ đi vào cơ thể, thuốc đó còn có thể làm tiêu đi cả một phần cơ, gây hoại tử cơ, thối cơ, u cục, áp xe, hoại tử mô tại nơi tiêm…

Hiện các cơ quan chức năng của Việt Nam chưa từng cấp phép nhập khẩu các loại thuốc nào có khả năng tiêu mỡ và đưa trực tiếp vào cơ thể để giảm béo dưới các hình thức như: cấy tinh chất vào bụng hoặc các vùng tụ mỡ, tiêm vào bắp, truyền thẳng vào tĩnh mạch… 

- Hiện nay, nhiều thương hiệu TPCN giảm cân, tăng cân thuê người nổi tiếng quảng cáo cho sản phẩm của mình để có sự tin tưởng và uy tín. Nhưng sau đó, khi báo chí phanh phui những chất cấm trong các sản phẩm này, thì người tiêu dùng là người chịu thiệt thòi, còn người nổi tiếng thì “phủi tay” phủ nhận mà không có bất cứ hình thức xử lý nào từ phía cơ quan chức năng. Vậy, quan điểm của Tiến sỹ như thế nào về vấn đề này?

Cần có hoạt động phối hợp liên ngành trong công tác thanh tra, kiểm tra ATTP nhằm kiểm soát thị trường được triển khai đồng bộ, quyết liệt từ Trung ương đến địa phương, có sự vào cuộc của các cấp, các ngành chức năng có liên quan nhằm phát hiện tình trạng bày bán cả online lần offline các sản phẩm giảm cân trên thị trường.

Các trường hợp vi phạm được phát hiện, xử lý bằng nhiều hình thức khác nhau, đảm bảo đúng pháp luật, được công khai kịp thời trên phương tiện thông tin đại chúng giúp người dân nắm được thông tin.

- Tiến sỹ có thể chia sẻ cách giảm cân an toàn, hiệu quả nhất hiện nay?

Phương pháp giảm cân an toàn với hiệu quả giảm 10% cân nặng trong 8 tuần bao gồm 3 trụ cột chính: Chế độ dinh dưỡng hợp lý, chế độ vận động hợp lý và lối sống lành mạnh, tích cực.

-        Chế độ dinh dưỡng hợp lý

Với người thừa cân, béo phì muốn giảm cân, lời khuyên đầu tiên là nên thay đổi chế độ ăn cho phù hợp. Không kiêng khem quá mức nhưng cũng không nên mất kiểm soát trong chuyện ăn uống. Nên thận trọng với loại thuốc giảm cân vẫn “cho phép” ăn uống “thoải mái”, vì điều này hoàn toàn không đúng với nguyên tắc của điều trị thừa cân, béo phì. Đồng thời các thuốc này có thể khiến người sử dụng gặp phải tình trạng rối loạn tiêu hóa, mất nước, nôn hoặc tiêu chảy, suy hô hấp, thậm chí tử vong.

Trên thực tế, nhiều người vẫn chọn nhầm phương pháp như: nhịn ăn, uống giấm, uống thuốc xổ... để giảm cân. Điều này rất nguy hiểm cho sức khỏe. Nhịn ăn khiến cơ thể bị suy nhược, mất nước, mất chất điện giải, làm các cơ quan bị rối loạn... Trong khi đó, một phần “gốc rễ” vấn đề chính là một chế độ dinh dưỡng hợp lý. Cụ thể, trong chế độ ăn hàng ngày, năng lượng nạp vào phải “tỉ lệ thuận” với năng lượng tiêu hao. Nên duy trì mức 30 Kcal/kg cân nặng và đảm bảo đủ thành phần dinh dưỡng (chất bột - đường, đạm và chất béo) trong bữa ăn hàng ngày. Tăng cường rau, trái cây giàu chất xơ, vitamin.

Người thừa cân, béo phì nên giảm các đồ ăn, thức uống có nhiều tinh bột (gạo, ngũ cốc...), đường (bánh, kẹo, các loại chè, mứt, sữa đặc có đường...), các trái cây có nhiều đường (chuối, nhãn, vải…); giảm những thức ăn có chứa nhiều chất béo từ mỡ động vật, thịt và sản phẩm chế biến từ thịt có nhiều chất béo, các phủ tạng động vật, các món chiên-xào nhiều mỡ, sữa và các sản phẩm từ sữa có nhiều chất béo (váng sữa, phô mai, sữa tươi/sữa toàn phần), không nên uống quá nhiều bia, rượu.

-        Tích cực vận động

Song song với việc kiểm soát năng lượng đưa vào cơ thể, việc tập luyện cần được duy trì hằng ngày để tiêu hao lượng calo dư thừa.

Theo khuyến cáo, nên có chế độ luyện tập kiên trì, đều đặn và phù hợp với cơ thể. Tập tối thiểu 30 phút/lần và duy trì 5 lần tập/tuần với các môn thể thao yêu thích, phù hợp với lứa tuổi, giới tính như: đi bộ, đi xe đạp, yoga… Chú trọng đến những bài tập với vòng eo, bụng, đùi và sẽ tốt hơn nếu có chuyên gia về thể dục hướng dẫn.

Duy trì chế độ luyện tập hợp lý không những giúp tiêu hao năng lượng mà còn giúp lưu thông máu, tăng cường chức năng hô hấp và giảm áp lực lên xương khớp, tốt cho sức khỏe toàn thân.

-        Lối sống lành mạnh, tích cực 

Ngủ đủ giấc: Kết quả nghiên cứu cho học cho thấy, khi bạn có giấc ngủ ngon thì lượng hoóc môn leptin cơ thể sản xuất ra càng ít đi. Loại hoóc môn này thúc đẩy giảm cân: khiến bạn luôn cảm thấy no lâu, đồng thời đẩy nhanh quá trình tiêu hao năng lượng.

Ăn đủ bữa chính, không ăn vặt: Bỏ ăn sáng sẽ giúp bạn giảm cân là quan niệm sai lầm. Ngoài các bữa ăn chính giúp duy trì sức khỏe, thói quen ăn vặt sẽ làm cho việc giảm cân của bạn trở nên vô ích. 

Tập thói quen ăn chậm: Khi bạn ăn quá nhanh thì não bộ chưa kịp nhận ra là bạn đã no rồi và bạn sẽ nạp lượng thức ăn nhiều hơn cần thiết.

Hạn chế giận giữ, buồn chán: Khi bạn bị căng thẳng, stress, lượng hoóc môn cortisol tăng lên làm ảnh hưởng đến cân nặng của cơ thể. Đây là nguyên nhân dẫn đến việc bạn tăng cân đáng kể.

Cám ơn Tiến sỹ, bác sỹ Trương Hồng Sơn đã chia sẻ!