Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Chất làm ngọt nhân tạo và các chất thay thế đường khác

Đa số mọi người đều rất hứng thú với đồ ăn nhẹ có vị ngọt. Nhưng nếu thường xuyên tiêu thụ thực phẩm và đồ uống chứa nhiều đường, lượng calo rỗng nạp vào cơ thể sẽ tăng lên một cách đáng kể. Đường bổ sung cũng góp phần dẫn tới tình trạng tăng cân và làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, chẳng hạn như bệnh tiểu đường và tim mạch.

Chúng ta có thể hạn chế lượng đường tiêu thụ bằng cách sử dụng các chất tạo ngọt tự nhiên, ít qua chế biến hơn như mật ong và đường mía. Nhưng đây cũng là những dạng đường bổ sung, làm tăng thêm calo vào trong chế độ ăn.

Một giải pháp phổ biến khác là sử dụng các sản phẩm với tên gọi: chất thay thế đường, hay còn được gọi là chất làm ngọt nhân tạo. Chúng có vị ngọt như đường nhưng lại chứa hàm lượng calo thấp hơn, thậm chí, một số chất không mang năng lượng.

Công dụng của chất thay thế đường

Nhiều chất thay thế có vị ngọt hơn đường. Do đó, cần rất ít lượng chất thay thế để tạo vị ngọt cho thức ăn và đồ uống. Bên cạnh đó, các chất thay thế đường khác như rượu đường lại không có vị ngọt được như đường.

Chất thay thế đường có trong nhiều loại thực phẩm và đồ uống được dán nhãn là không chứa đường hoặc dành cho chế độ ăn kiêng, bao gồm nước ngọt, kẹo và đồ nướng. Một số chất thay thế đường cũng được bán dưới dạng gói hoặc hộp đựng và chúng ta hoàn toàn có thể tự thêm vào thức ăn hoặc đồ uống tại nhà.

Sự an toàn của các chất thay thế đường

Các chất thay thế đường trước khi được thêm vào thực phẩm hoặc trước khi sử dụng đều phải qua sự kiểm tra về thành phần của các cơ quan có thẩm quyền. Tại Hoa Kỳ, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm (FDA) cho phép sử dụng các chất thay thế đường sau:

  • Acesulfame potassium 
  • Advantame 
  • Aspartame 
  • Neotame 
  • Saccharin 
  • Sucralose 
  • La hán quả
  • Chiết xuất lá stevia tinh khiết 

Ngoài ra, Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ cũng cho phép các nhà sản xuất sử dụng rượu đường và không coi rượu đường là phụ gia thực phẩm, chẳng hạn như sorbitol và xylitol.

Đọc thêm tại bài viết: Các chất làm ngọt nhân tạo sử dụng trong thực phẩm 

Bên cạnh đó, lượng đường thay thế được phép sử dụng mỗi ngày để đảm bảo an toàn cũng được quy định và có tên gọi là lượng ăn vào hàng ngày chấp nhận được (ADI). Liều lượng này thay đổi tùy theo cân nặng của mỗi người và loại đường thay thế được sử dụng. Liều lượng này cũng khác nhau giữa các quốc gia.

Nhìn chung, chất làm ngọt nhân tạo an toàn với số lượng hạn chế đối với người khỏe mạnh, kể cả phụ nữ mang thai. Nhưng hãy hạn chế hoặc cắt bỏ các chất thay thế đường:

  • Nếu bạn đang mắc một căn bệnh di truyền hiếm gặp có tên là phenylketonuria. Thực phẩm và đồ uống có aspartame có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.
  • Nếu bạn bị bệnh đường ruột. Sử dụng chất thay thế đường có thể làm cho các triệu chứng nghiêm trọng hơn.

Đọc thêm tại bài viết: Thế hệ mới của các chất tạo ngọt - Phần 1 

Lợi ích sức khỏe liên quan đến chất thay thế đường

Nếu thay thế đường bổ sung bằng các chất thay thế đường, điều này có thể làm giảm nguy cơ sâu răng. Các chất thay thế đường cũng không làm tăng lượng đường trong máu.

Đối với người lớn và trẻ nhỏ có tình trạng thừa cân hoặc béo phì, chất thay thế đường cũng có thể giúp kiểm soát cân nặng trong thời gian ngắn. Đó là vì các chất thay thế đường thường chứa ít calo hoặc không có calo. Nhưng hiện nay, mối liên quan giữa chất thay thế đường với khả năng kiểm soát cân nặng dài lâu vẫn chưa được được làm rõ. Điều quan trọng nhất là thiết lập một chế độ ăn lành mạnh và luyện tập thể dục thường xuyên.

Những lo ngại về sức khỏe liên quan đến chất thay thế

Các cơ quan y tế đã làm rõ rằng chất thay thế đường không gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Đồng thời, các chất thay thế đường cũng không liên quan đến nguy cơ ung thư cao hơn ở người. Tuy nhiên, việc sử dụng chất làm ngọt nhân tạo hàng ngày, lâu dài có mối liên quan đến nguy cơ đột quỵ, bệnh tim và tử vong nói chung cao hơn.

Rượu đường, stevia và quả la hán có thể gây đầy hơi, chướng bụng và tiêu chảy. Liều lượng để gây ra những triệu chứng này là khác nhau ở mỗi người. Nói chung, để an toàn nhất, chỉ nên dùng một lượng nhỏ chất thay thế đường. Và tốt nhất là nên sử dụng chất thay thế đường trong thời gian ngắn và không thường xuyên. Vì vậy, hãy cố gắng cắt giảm nếu bạn đang sử dụng chúng vài lần một ngày.

Đọc thêm tại bài viết: Ảnh hưởng của chất ngọt nhân tạo đến sức khỏe

Kết luận

Chất làm ngọt nhân tạo có thể là một biện pháp tức thì để giảm lượng đường tiêu thụ và giảm hoặc kiểm soát cân nặng. Nói chung, chất thay thế đường là an toàn đối với người trưởng thành khỏe mạnh. Nhưng hãy lưu ý về việc chất thay thế đường có thể ảnh hưởng đến việc lựa chọn thực phẩm và đồ uống. Những thành phần này sẽ khiến vị giác của bạn quen với vị ngọt và dẫn tới việc uống đủ nước mỗi ngày trở thành một thách thức.

Các sản phẩm làm từ chất thay thế đường cũng có thể mang đến cho bạn các thông điệp không chính xác về thực phẩm chế biến sẵn. Một bữa ăn nhẹ được dán nhãn ít đường hoặc không đường không phải là lựa chọn tốt nhất. Thực phẩm nguyên chất, chẳng hạn như trái cây và rau quả, thường có hỗn hợp các chất dinh dưỡng tốt nhất cho cơ thể.

Nhưng bên cạnh đó, chất làm ngọt nhân tạo có thể giúp một số người thưởng thức vị ngọt mà lo về việc không dư thừa calo. Và nếu sử dụng điều độ, chất làm ngọt nhân tạo có thể là một phần của chế độ ăn uống lành mạnh.

Hải Yến - Viện Y học Ứng dụng Việt Nam - Theo MayoClinic
Bình luận
Tin mới
Xem thêm