Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Bản chất của việc khó tiêu do thực phẩm

Khó tiêu là một triệu chứng gây cảm giác khó chịu rõ ràng hay đôi khi mơ hồ xảy ra ở vùng bụng trên với mức độ từ nhẹ đến nặng. Người bệnh đến khám thường mô tả những khó chịu của mình như cảm giác nóng rát, buồn nôn, nôn ói, ợ hơi, đầy hơi và cảm thấy no sớm ngay đầu bữa ăn hay khó chịu sau bữa ăn.

Nhiều người cho rằng, tình trạng khó tiêu chủ yếu do thực phẩm gây ra. Một số người sẽ cảm thấy các triệu chứng khó tiêu trở nên nặng nề hơn khi sử dụng một số loại thực phẩm nhất định trong bữa ăn. Theo đó, nếu hạn chế các loại thực phẩm này, người bệnh có thể sẽ thấy đường tiêu hóa trở nên nhẹ nhàng hơn. Nhưng sự thật thì không phải như vậy.

Thời gian tiêu hóa một loại thực phẩm thông thường qua toàn bộ ruột như sau: đi qua dạ dày (2 đến 5 giờ), quá trình đi ruột non (2 đến 6 giờ), đi đến qua đại tràng (10 đến 59 giờ) và vận chuyển toàn bộ ruột (10 đến 73 giờ). Tuy nhiên, ngoài loại thực phẩm đã ăn thì tùy thuộc vào lượng thực phẩm, cách ăn, giới tính, quá trình trao đổi chất hay các bệnh về tiêu hóa mà thời gian này sẽ khác nhau ở từng người.

Khó tiêu – nguy cơ bệnh tiêu hóa tiềm ẩn

Trên thực tế, khó tiêu có thể là triệu chứng của các bệnh tiêu hoá tiềm ẩn, ví dụ như trào ngược dạ dày thực quản, viêm loét hoặc bệnh về túi mật. Triệu chứng khó tiêu hoá có thể gặp ở tất cả các độ tuổi và giới tính khác nhau. Đặc điểm chung của các triệu chứng này là thường thay đổi liên tục, có lúc xảy ra liên tục trong nhiều ngày nhưng cũng có những giai đoạn thỉnh thoảng mới xảy ra.

Khi đó, biểu hiện của chứng khó tiêu sẽ thường xuất hiện sau khi ăn một bữa ăn thịnh soạn, ăn quá nhanh hay ăn ngay trước khi đi ngủ, hoặc xuất hiện ở người bệnh đang có những căng thẳng, rối loạn tâm lý. Lúc này, người bệnh có cảm giác cơn đau xuất phát từ vùng bụng trên, lan lên đến giữa ngực, vùng phía sau xương ức, vào cổ hoặc qua lưng, rất dễ nhầm lẫn với các cơn đau gây ra do bệnh tim mạch, đòi hỏi người bệnh phải nhập viện để được can thiệp kịp thời.

Có rất nhiều nguyên nhân gây khó tiêu, bao gồm:

  • Các tình trạng bệnh lý (viêm loét dạ dày, ung thư dạ dày, trào ngược, hội chứng ruột kích thích…)
  • Sử dụng một số loại thuốc: thuốc giảm đau, steroid, aspirin, kháng sinh…
  • Cách ăn uống và sinh hoạt không hợp lý: sử dụng rượu bia, hút thuốc lá, căng thẳng, mệt mỏi.
     

Thực phẩm sai lầm hay chế độ ăn sai lầm?

Nếu như chứng khó tiêu không đến từ những nguyên nhân kể trên, người bệnh có thể xem xét lại thói quen ăn uống của mình, bắt đầu từ thời gian biểu ba bữa ăn trong một ngày.

Sau thời gian làm việc mệt mỏi mỗi chúng ta đều muốn thưởng thức bữa ăn ngon miệng. Nhưng ăn như thế nào, ăn bao nhiêu để tốt cho sức khỏe là vấn đề quan trọng. Trong cuộc sống công nghiệp hiện đại, có những thói quen làm tăng gánh nặng cho hệ tiêu hoá, khiến hệ tiêu hoá phải làm việc vất vả hơn, từ đó gây khó tiêu, đầy bụng khá phổ biến nhưng nhiều người thường mắc phải như:

- Ăn không đúng giờ

- Ăn khi quá đói hoặc quá no

- Ăn quá nhanh, nhai không kỹ

- Ăn theo cách “tranh thủ”, vừa ăn vừa làm việc hoặc vừa ăn vừa xem phim

- Tranh thủ “chợp mắt” sau khi ăn xong, vừa ăn xong đã đi nằm ngay

Ngoài ra, xét về khía cạnh dinh dưỡng, chỉ khi có chế độ dinh dưỡng mất cân bằng, không hợp lý mới gây ra tình trạng khó tiêu, ví dụ như chỉ thường xuyên ăn các loại thực phẩm chứa nhiều tinh bột, dầu mỡ, không ăn rau xanh, trái cây.

Đơn cử như mì ăn liền, vì tiện lợi nên món ăn này rất được nhóm sinh viên, nhân viên văn phòng ưa chuộng, đặc biệt là nhóm thường xuyên phải làm tăng ca vào buổi trưa hay buổi tối. Về bản chất, mì ăn liền cung cấp cho người dùng chất dinh dưỡng chủ yếu là carbohydrate (chất bột đường), một ít chất đạm, chất béo và chất xơ. Nếu sử dụng liên tục thì người dùng sẽ mất cân bằng dinh dưỡng do thiếu hụt các vitamin, khoáng chất và lượng đạm. Không chỉ riêng mì ăn liền mà bất kỳ thực phẩm nào khi sử dụng đơn lẻ, không có sự kết hợp đa dạng cũng sẽ dẫn đến tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng như vậy. Từ việc mất cân bằng dinh dưỡng có thể gây ra các triệu chứng như đầy bụng, khó tiêu và nhiều ảnh hưởng khác đối với sức khỏe nói chung.

Kết luận lại, thực phẩm không phải là nguyên nhân gây ra triệu chứng khó tiêu cho cơ thể. Nếu một người có nhiều yếu tố nguy cơ, ví dụ như đang dùng thuốc giảm đau, uống nhiều rượu bia, hút thuốc lá và thường xuyên bị căng thẳng, và có chế độ ăn bị mất cân bằng trong thời gian dài thì nguy cơ bị khó tiêu sẽ tăng lên. Như vậy, trong trường hợp này, thực phẩm đã bị “oan”.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Hệ tiêu hóa khỏe mạnh và không khỏe mạnh

Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Tổng hợp
Bình luận
Tin mới
  • 03/09/2025

    Các bệnh tật thường gặp mùa mưa lũ và cách phòng ngừa

    Mùa mưa lũ là thời điểm thiên nhiên mang đến nhiều thách thức cho con người, không chỉ bởi những tổn thất về tài sản mà còn bởi nguy cơ gia tăng các bệnh tật. Khi nước lũ tràn về, môi trường sống bị ô nhiễm bởi vi sinh vật, chất thải và các yếu tố gây bệnh khác, tạo điều kiện thuận lợi cho dịch bệnh bùng phát.

  • 02/09/2025

    3 nhóm người nên ăn quả na

    Na là một loại trái cây thơm ngon và giàu dinh dưỡng. Ăn na đúng cách mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe mọi người và cho một số nhóm người nhất định.

  • 02/09/2025

    Chăm sóc sức khỏe người lớn tuổi: mùa Vu Lan ý nghĩa

    Mùa Vu Lan là dịp để con cháu bày tỏ lòng hiếu thảo bằng cách quan tâm chăm sóc sức khỏe của ông bà, cha mẹ. Khi lớn tuổi, người cao tuổi dễ gặp các vấn đề về sức khỏe thể chất và tinh thần. Việc chăm sóc dinh dưỡng, khuyến khích vận động, quan tâm sức khỏe tinh thần và kiểm tra sức khỏe định kỳ sẽ giúp cha mẹ sống khỏe mạnh và tận hưởng trọn vẹn những mùa Vu Lan bên gia đình. Bài viết này sẽ hướng dẫn các phương pháp chăm sóc sức khỏe người cao tuổi một cách khoa học.

  • 01/09/2025

    Giá trị dinh dưỡng và 5 lợi ích sức khỏe bất ngờ từ hạt sen

    Hạt sen là loại thực phẩm có giá trị bổ dưỡng cao và còn được sử dụng trong một số bài thuốc y học cổ truyền. Nhiều nghiên cứu y học hiện đại đã chứng minh được những lợi ích sức khỏe tuyệt vời của loại hạt nhỏ bé này.

  • 01/09/2025

    An toàn du lịch lễ 2/9: Mẹo vui chơi khỏe mạnh

    Mỗi dịp lễ 2/9, người dân lại háo hức chuẩn bị cho những chuyến du lịch hoặc tham gia các sự kiện đông người như lễ diễu binh, hội hè. Đây là thời điểm lý tưởng để thư giãn, khám phá những vùng đất mới và gắn kết cùng gia đình, bạn bè.

  • 31/08/2025

    Thực phẩm tự nhiên giúp kiểm soát rối loạn mỡ máu

    Rối loạn mỡ máu không được kiểm soát là nguyên nhân dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Tình trạng này có liên quan trực tiếp đến chế độ ăn uống, đặc biệt là tiêu thụ quá nhiều chất béo không lành mạnh.

  • 31/08/2025

    Ảnh hưởng của mùa mưa tới hệ hô hấp

    Mùa mưa mang tới sự dễ chịu sau mùa hè oi bức, nhưng kèm theo những cơn mưa mát mẻ, nó cũng tìm tàng các mối nguy cơ về sức khỏe, đặc biệt là hệ hô hấp. Để bảo vệ sức khỏe của bạn, bạn cần hiểu rõ thời tiết trong mùa mưa và ngăn ngừa cái mối nguy cơ có thể ảnh hưởng tới sức khỏe của bạn

  • 30/08/2025

    Cảnh giác sốt xuất huyết và tay chân miệng vào mùa mưa

    Mùa mưa không chỉ mang đến không khí mát mẻ mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho các bệnh truyền nhiễm phát triển. Trong đó sốt xuất huyết và tay chân miệng là 2 bệnh lý đáng lo ngại nhất do tốc độ lây lan nhanh và nguy cơ biến chứng nghiêm trọng. Việc nhận biết sớm các triệu chứng và áp dụng các biện pháp phòng bệnh là yếu tố then chốt để bảo vệ sức khỏe của trẻ. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về hai căn bệnh này, từ nguyên nhân, triệu chứng đến cách phòng tránh, giúp các bậc phụ huynh chủ động hơn trong việc chăm sóc con em mình.

Xem thêm