Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Bản chất của việc khó tiêu do thực phẩm

Khó tiêu là một triệu chứng gây cảm giác khó chịu rõ ràng hay đôi khi mơ hồ xảy ra ở vùng bụng trên với mức độ từ nhẹ đến nặng. Người bệnh đến khám thường mô tả những khó chịu của mình như cảm giác nóng rát, buồn nôn, nôn ói, ợ hơi, đầy hơi và cảm thấy no sớm ngay đầu bữa ăn hay khó chịu sau bữa ăn.

Nhiều người cho rằng, tình trạng khó tiêu chủ yếu do thực phẩm gây ra. Một số người sẽ cảm thấy các triệu chứng khó tiêu trở nên nặng nề hơn khi sử dụng một số loại thực phẩm nhất định trong bữa ăn. Theo đó, nếu hạn chế các loại thực phẩm này, người bệnh có thể sẽ thấy đường tiêu hóa trở nên nhẹ nhàng hơn. Nhưng sự thật thì không phải như vậy.

Thời gian tiêu hóa một loại thực phẩm thông thường qua toàn bộ ruột như sau: đi qua dạ dày (2 đến 5 giờ), quá trình đi ruột non (2 đến 6 giờ), đi đến qua đại tràng (10 đến 59 giờ) và vận chuyển toàn bộ ruột (10 đến 73 giờ). Tuy nhiên, ngoài loại thực phẩm đã ăn thì tùy thuộc vào lượng thực phẩm, cách ăn, giới tính, quá trình trao đổi chất hay các bệnh về tiêu hóa mà thời gian này sẽ khác nhau ở từng người.

Khó tiêu – nguy cơ bệnh tiêu hóa tiềm ẩn

Trên thực tế, khó tiêu có thể là triệu chứng của các bệnh tiêu hoá tiềm ẩn, ví dụ như trào ngược dạ dày thực quản, viêm loét hoặc bệnh về túi mật. Triệu chứng khó tiêu hoá có thể gặp ở tất cả các độ tuổi và giới tính khác nhau. Đặc điểm chung của các triệu chứng này là thường thay đổi liên tục, có lúc xảy ra liên tục trong nhiều ngày nhưng cũng có những giai đoạn thỉnh thoảng mới xảy ra.

Khi đó, biểu hiện của chứng khó tiêu sẽ thường xuất hiện sau khi ăn một bữa ăn thịnh soạn, ăn quá nhanh hay ăn ngay trước khi đi ngủ, hoặc xuất hiện ở người bệnh đang có những căng thẳng, rối loạn tâm lý. Lúc này, người bệnh có cảm giác cơn đau xuất phát từ vùng bụng trên, lan lên đến giữa ngực, vùng phía sau xương ức, vào cổ hoặc qua lưng, rất dễ nhầm lẫn với các cơn đau gây ra do bệnh tim mạch, đòi hỏi người bệnh phải nhập viện để được can thiệp kịp thời.

Có rất nhiều nguyên nhân gây khó tiêu, bao gồm:

  • Các tình trạng bệnh lý (viêm loét dạ dày, ung thư dạ dày, trào ngược, hội chứng ruột kích thích…)
  • Sử dụng một số loại thuốc: thuốc giảm đau, steroid, aspirin, kháng sinh…
  • Cách ăn uống và sinh hoạt không hợp lý: sử dụng rượu bia, hút thuốc lá, căng thẳng, mệt mỏi.
     

Thực phẩm sai lầm hay chế độ ăn sai lầm?

Nếu như chứng khó tiêu không đến từ những nguyên nhân kể trên, người bệnh có thể xem xét lại thói quen ăn uống của mình, bắt đầu từ thời gian biểu ba bữa ăn trong một ngày.

Sau thời gian làm việc mệt mỏi mỗi chúng ta đều muốn thưởng thức bữa ăn ngon miệng. Nhưng ăn như thế nào, ăn bao nhiêu để tốt cho sức khỏe là vấn đề quan trọng. Trong cuộc sống công nghiệp hiện đại, có những thói quen làm tăng gánh nặng cho hệ tiêu hoá, khiến hệ tiêu hoá phải làm việc vất vả hơn, từ đó gây khó tiêu, đầy bụng khá phổ biến nhưng nhiều người thường mắc phải như:

- Ăn không đúng giờ

- Ăn khi quá đói hoặc quá no

- Ăn quá nhanh, nhai không kỹ

- Ăn theo cách “tranh thủ”, vừa ăn vừa làm việc hoặc vừa ăn vừa xem phim

- Tranh thủ “chợp mắt” sau khi ăn xong, vừa ăn xong đã đi nằm ngay

Ngoài ra, xét về khía cạnh dinh dưỡng, chỉ khi có chế độ dinh dưỡng mất cân bằng, không hợp lý mới gây ra tình trạng khó tiêu, ví dụ như chỉ thường xuyên ăn các loại thực phẩm chứa nhiều tinh bột, dầu mỡ, không ăn rau xanh, trái cây.

Đơn cử như mì ăn liền, vì tiện lợi nên món ăn này rất được nhóm sinh viên, nhân viên văn phòng ưa chuộng, đặc biệt là nhóm thường xuyên phải làm tăng ca vào buổi trưa hay buổi tối. Về bản chất, mì ăn liền cung cấp cho người dùng chất dinh dưỡng chủ yếu là carbohydrate (chất bột đường), một ít chất đạm, chất béo và chất xơ. Nếu sử dụng liên tục thì người dùng sẽ mất cân bằng dinh dưỡng do thiếu hụt các vitamin, khoáng chất và lượng đạm. Không chỉ riêng mì ăn liền mà bất kỳ thực phẩm nào khi sử dụng đơn lẻ, không có sự kết hợp đa dạng cũng sẽ dẫn đến tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng như vậy. Từ việc mất cân bằng dinh dưỡng có thể gây ra các triệu chứng như đầy bụng, khó tiêu và nhiều ảnh hưởng khác đối với sức khỏe nói chung.

Kết luận lại, thực phẩm không phải là nguyên nhân gây ra triệu chứng khó tiêu cho cơ thể. Nếu một người có nhiều yếu tố nguy cơ, ví dụ như đang dùng thuốc giảm đau, uống nhiều rượu bia, hút thuốc lá và thường xuyên bị căng thẳng, và có chế độ ăn bị mất cân bằng trong thời gian dài thì nguy cơ bị khó tiêu sẽ tăng lên. Như vậy, trong trường hợp này, thực phẩm đã bị “oan”.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Hệ tiêu hóa khỏe mạnh và không khỏe mạnh

Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Tổng hợp
Bình luận
Tin mới
  • 04/07/2025

    Tìm hiểu về các loại bệnh võng mạc

    Có rất nhiều loại bệnh võng mạc khác nhau. Những bệnh này có thể do gen di truyền từ cha mẹ hoặc từ tổn thương võng mạc tích lũy trong suốt cuộc đời. Một số loại bệnh võng mạc phổ biến hơn các bệnh khác.

  • 03/07/2025

    5 lợi ích tiềm năng khi ăn chuối luộc

    Chuối là một trong những loại thực phẩm có lợi ích dinh dưỡng đáng kể. Vậy khi ăn chuối luộc có tác dụng gì?

  • 03/07/2025

    10 dấu hiệu cho thấy có thể bạn đang nhiễm ký sinh trùng

    Nhiễm ký sinh trùng có thể dẫn đến một loạt các vấn đề sức khỏe như các triệu chứng về tiêu hóa không rõ nguyên nhân, ngứa, thiếu máu, đau cơ và khớp, ăn không thấy no,… Cùng tìm hiểu về 10 dấu hiệu cho thấy có thể bạn đang nhiễm ký sinh trùng qua bài viết sau đây!

  • 02/07/2025

    Lý do nước dừa là thức uống tự nhiên kỳ diệu

    Nước dừa có thành phần dinh dưỡng đặc biệt và nhiều lợi ích cho sức khỏe như cung cấp chất điện giải, giúp hạ huyết áp... Đây là lý do nước dừa ngày càng trở thành lựa chọn phổ biến của nhiều người.

  • 02/07/2025

    Tất tần tật về trà thảo mộc

    Dù là trà đen, trà xanh, trà trắng hay trà ô long, trà nóng hay trà đá đều có nguồn gốc từ cây trà, Camellia sinensis. Nhưng trà thảo mộc thì khác. Trà thảo mộc bắt nguồn từ việc ngâm nhiều loại hoa, lá hoặc gia vị trong nước nóng. Hầu hết các loại trà này đều không có caffeine. Bạn có thể bắt đầu bằng những túi trà làm sẵn hoặc ngâm các nguyên liệu rời và sau đó lọc bỏ bã.

  • 01/07/2025

    Sự thật về phương pháp thải độc bằng nước cốt chanh

    Nhiều người thực hiện thải độc cơ thể theo hướng dẫn truyền miệng và trên các nền tảng xã hội... và hiện nay đang dấy lên trào lưu thải độc bằng nước cốt chanh. Vậy sự thật về phương pháp thải độc này như thế nào?

  • 01/07/2025

    Cách sử dụng dầu dừa giúp làm dịu triệu chứng bệnh chàm

    Dầu dừa là một chất dưỡng ẩm tự nhiên. Nhiều người bị chàm nhận thấy dầu dừa có tác dụng làm dịu da và giảm các triệu chứng như khô và ngứa.

  • 01/07/2025

    Vai trò của chất béo trong chế độ ăn lành mạnh

    Chất béo thường bị mang tiếng xấu mỗi khi nói về chế độ dinh dưỡng vì cho rằng đó là nguyên nhân gây bệnh tim mạch, tiểu đường hay béo phì. Quan niệm cắt bỏ hoàn toàn chất béo khỏi bữa ăn đã từng phổ biến trong một số khuyến nghị dinh dưỡng. Thực tế, không phải tất cả các chất béo đều có hại.

Xem thêm