Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Bản chất của việc khó tiêu do thực phẩm

Khó tiêu là một triệu chứng gây cảm giác khó chịu rõ ràng hay đôi khi mơ hồ xảy ra ở vùng bụng trên với mức độ từ nhẹ đến nặng. Người bệnh đến khám thường mô tả những khó chịu của mình như cảm giác nóng rát, buồn nôn, nôn ói, ợ hơi, đầy hơi và cảm thấy no sớm ngay đầu bữa ăn hay khó chịu sau bữa ăn.

Nhiều người cho rằng, tình trạng khó tiêu chủ yếu do thực phẩm gây ra. Một số người sẽ cảm thấy các triệu chứng khó tiêu trở nên nặng nề hơn khi sử dụng một số loại thực phẩm nhất định trong bữa ăn. Theo đó, nếu hạn chế các loại thực phẩm này, người bệnh có thể sẽ thấy đường tiêu hóa trở nên nhẹ nhàng hơn. Nhưng sự thật thì không phải như vậy.

Thời gian tiêu hóa một loại thực phẩm thông thường qua toàn bộ ruột như sau: đi qua dạ dày (2 đến 5 giờ), quá trình đi ruột non (2 đến 6 giờ), đi đến qua đại tràng (10 đến 59 giờ) và vận chuyển toàn bộ ruột (10 đến 73 giờ). Tuy nhiên, ngoài loại thực phẩm đã ăn thì tùy thuộc vào lượng thực phẩm, cách ăn, giới tính, quá trình trao đổi chất hay các bệnh về tiêu hóa mà thời gian này sẽ khác nhau ở từng người.

Khó tiêu – nguy cơ bệnh tiêu hóa tiềm ẩn

Trên thực tế, khó tiêu có thể là triệu chứng của các bệnh tiêu hoá tiềm ẩn, ví dụ như trào ngược dạ dày thực quản, viêm loét hoặc bệnh về túi mật. Triệu chứng khó tiêu hoá có thể gặp ở tất cả các độ tuổi và giới tính khác nhau. Đặc điểm chung của các triệu chứng này là thường thay đổi liên tục, có lúc xảy ra liên tục trong nhiều ngày nhưng cũng có những giai đoạn thỉnh thoảng mới xảy ra.

Khi đó, biểu hiện của chứng khó tiêu sẽ thường xuất hiện sau khi ăn một bữa ăn thịnh soạn, ăn quá nhanh hay ăn ngay trước khi đi ngủ, hoặc xuất hiện ở người bệnh đang có những căng thẳng, rối loạn tâm lý. Lúc này, người bệnh có cảm giác cơn đau xuất phát từ vùng bụng trên, lan lên đến giữa ngực, vùng phía sau xương ức, vào cổ hoặc qua lưng, rất dễ nhầm lẫn với các cơn đau gây ra do bệnh tim mạch, đòi hỏi người bệnh phải nhập viện để được can thiệp kịp thời.

Có rất nhiều nguyên nhân gây khó tiêu, bao gồm:

  • Các tình trạng bệnh lý (viêm loét dạ dày, ung thư dạ dày, trào ngược, hội chứng ruột kích thích…)
  • Sử dụng một số loại thuốc: thuốc giảm đau, steroid, aspirin, kháng sinh…
  • Cách ăn uống và sinh hoạt không hợp lý: sử dụng rượu bia, hút thuốc lá, căng thẳng, mệt mỏi.
     

Thực phẩm sai lầm hay chế độ ăn sai lầm?

Nếu như chứng khó tiêu không đến từ những nguyên nhân kể trên, người bệnh có thể xem xét lại thói quen ăn uống của mình, bắt đầu từ thời gian biểu ba bữa ăn trong một ngày.

Sau thời gian làm việc mệt mỏi mỗi chúng ta đều muốn thưởng thức bữa ăn ngon miệng. Nhưng ăn như thế nào, ăn bao nhiêu để tốt cho sức khỏe là vấn đề quan trọng. Trong cuộc sống công nghiệp hiện đại, có những thói quen làm tăng gánh nặng cho hệ tiêu hoá, khiến hệ tiêu hoá phải làm việc vất vả hơn, từ đó gây khó tiêu, đầy bụng khá phổ biến nhưng nhiều người thường mắc phải như:

- Ăn không đúng giờ

- Ăn khi quá đói hoặc quá no

- Ăn quá nhanh, nhai không kỹ

- Ăn theo cách “tranh thủ”, vừa ăn vừa làm việc hoặc vừa ăn vừa xem phim

- Tranh thủ “chợp mắt” sau khi ăn xong, vừa ăn xong đã đi nằm ngay

Ngoài ra, xét về khía cạnh dinh dưỡng, chỉ khi có chế độ dinh dưỡng mất cân bằng, không hợp lý mới gây ra tình trạng khó tiêu, ví dụ như chỉ thường xuyên ăn các loại thực phẩm chứa nhiều tinh bột, dầu mỡ, không ăn rau xanh, trái cây.

Đơn cử như mì ăn liền, vì tiện lợi nên món ăn này rất được nhóm sinh viên, nhân viên văn phòng ưa chuộng, đặc biệt là nhóm thường xuyên phải làm tăng ca vào buổi trưa hay buổi tối. Về bản chất, mì ăn liền cung cấp cho người dùng chất dinh dưỡng chủ yếu là carbohydrate (chất bột đường), một ít chất đạm, chất béo và chất xơ. Nếu sử dụng liên tục thì người dùng sẽ mất cân bằng dinh dưỡng do thiếu hụt các vitamin, khoáng chất và lượng đạm. Không chỉ riêng mì ăn liền mà bất kỳ thực phẩm nào khi sử dụng đơn lẻ, không có sự kết hợp đa dạng cũng sẽ dẫn đến tình trạng thiếu hụt dinh dưỡng như vậy. Từ việc mất cân bằng dinh dưỡng có thể gây ra các triệu chứng như đầy bụng, khó tiêu và nhiều ảnh hưởng khác đối với sức khỏe nói chung.

Kết luận lại, thực phẩm không phải là nguyên nhân gây ra triệu chứng khó tiêu cho cơ thể. Nếu một người có nhiều yếu tố nguy cơ, ví dụ như đang dùng thuốc giảm đau, uống nhiều rượu bia, hút thuốc lá và thường xuyên bị căng thẳng, và có chế độ ăn bị mất cân bằng trong thời gian dài thì nguy cơ bị khó tiêu sẽ tăng lên. Như vậy, trong trường hợp này, thực phẩm đã bị “oan”.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Hệ tiêu hóa khỏe mạnh và không khỏe mạnh

Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Tổng hợp
Bình luận
Tin mới
  • 09/07/2025

    Đau đầu do thời tiết nóng bức: Nguy cơ tiềm ẩn và giải pháp phòng ngừa hiệu quả

    Mùa hè mang theo những ngày nắng kéo dài, không khí oi bức và nền nhiệt độ cao, tạo nên nhiều thách thức đối với sức khỏe con người. Một trong những ảnh hưởng phổ biến nhưng ít được chú ý là tình trạng đau đầu do nóng.

  • 08/07/2025

    Các nguồn cung cấp chất béo cho cơ thể

    Chất béo là một trong ba nhóm dưỡng chất thiết yếu, cùng với carbohydrate và protein, có vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động sống của cơ thể con người.

  • 08/07/2025

    Đột quỵ nhiệt: Nguy hiểm tiềm ẩn trong mùa nắng nóng

    Mùa hè đến, cái nắng gay gắt không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi mà còn tiềm ẩn những mối nguy hiểm khôn lường đối với sức khỏe, trong đó đột quỵ nhiệt là một trong những tình trạng đáng lo ngại nhất.

  • 08/07/2025

    Loại cá nhỏ bé có nhiều lợi ích với sức khỏe

    Cá cơm là một nguồn dinh dưỡng ấn tượng, mang lại những lợi ích sức khỏe đáng ngạc nhiên.

  • 08/07/2025

    Kháng sinh và những điều cần biết cho người trưởng thành

    Kháng sinh (hay thuốc kháng sinh) đóng vai trò then chốt trong y học hiện đại, giúp điều trị hiệu quả các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn.

  • 08/07/2025

    Điểm danh 5 loại dầu thực vật mang lại lợi ích sức khỏe tuyệt vời

    Chất béo thường bị hiểu lầm là “kẻ thù” của sức khỏe, đặc biệt là đối với tim mạch và cân nặng. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy không phải tất cả chất béo đều có hại. Ngược lại, một số loại chất béo tốt lại đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì năng lượng, hấp thụ vitamin và bảo vệ cơ thể khỏi viêm nhiễm. Trong đó, dầu ăn có nguồn gốc thực vật như dầu ô liu, dầu bơ, dầu mè... không chỉ mang lại hương vị phong phú cho món ăn mà còn cung cấp các acid béo có lợi cho tim mạch, não bộ và hệ miễn dịch.

  • 07/07/2025

    Dấu hiệu nhận biết và cách xử lý cảm nắng nhanh chóng

    Mùa hè với những ngày nắng gay gắt không chỉ mang đến niềm vui của những chuyến đi chơi mà còn ẩn chứa nguy cơ sức khỏe mà ít ai để ý: cảm nắng. Đây là một tình trạng nghiêm trọng xảy ra khi cơ thể không thể tự điều hòa nhiệt độ trong môi trường nóng bức, dẫn đến những hậu quả khôn lường nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.

  • 07/07/2025

    8 thực phẩm nên tránh để bảo vệ gan khỏe mạnh

    Gan đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tổng thể. Lựa chọn đúng loại thực phẩm cũng như tránh những chất có hại góp phần bảo vệ chức năng gan khỏe mạnh.

Xem thêm