Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Sốt rét – Nguyên nhân, biểu hiện và điều trị

Sốt rét được coi là một căn bệnh nguy hiểm đến tính mạng do ký sinh trùng sốt rét Plasmodium gây ra

Sốt rét là một trong những căn bệnh nguy hiểm, đe dọa đến tính mạng nhiều người ở các nước đang phát triển hiện nay. Ước tính nó ảnh hưởng đến khoảng hơn 500 triệu người, gây ra tử vong của 1 phần 3 số người mắc bệnh mỗi năm. Mặc dù phạm vi của sốt rét ngày càng được thu hẹp nhưng nó vẫn xuất hiện nhiều ở các khu vực nhiệt đới. Du khách đến các vùng nhiệt đới phải tự bảo vệ mình trước nguy cơ sốt rét.

Nguyên nhân

Sốt rét gây ra bởi ký sinh trùng sốt rét Plasmodium, lây truyền qua vết cắn của muỗi Anopheles bị nhiễm bệnh. Bốn loài Plasmodia chính có liên quan đến nguyên nhân gây sốt rét ở người là Plasmodium Vivax, Plasmodium Ovale, Plasmodium Malariae và Plasmodium Falciparum. Trong số những loài này, Plasmodium Falciparum là nguy hiểm nhất và chịu trách nhiệm cho hầu hết các trường hợp tử vong do sốt rét. Nhiễm trùng bắt đầu khi muỗi Anopheles cái nhiễm bệnh đốt người bình thường. Các dạng ký sinh trùng được truyền qua dòng máu bệnh nhân tới gan. Tại gan chúng sẽ xâm nhập vào các tế bào gan và bắt đầu tái tạo.

Một khi vào bên trong máu, các thể này sẽ xâm nhập vào hồng cầu và bắt đầu phát triển. Chúng tiêu thụ và phân hủy các protein nội bào bên trong hồng cầu, đặc biệt là hemoglobin, cuối cùng khiến cho các tế bào hồng cầu nhiễm ký sinh trùng vỡ.

Triệu chứng và dấu hiệu

Các triệu chứng sớm của sốt rét không cụ thể. Bệnh nhân thường cảm thấy mệt mỏi, đau đầu, đau cơ và đau bụng. Tiếp theo là triệu chứng sốt. Sốt rét cổ điển là một chuỗi các cơn sốt, ớn lạnh, ra mồ hôi toàn thân nhiều. Khám lâm sàng thấy một vài biểu hiện như sờ thấy lách, thiếu máu nhẹ, ở một số bệnh nhân sẽ thấy các dấu hiệu như gan to, sờ thấy gan. Bệnh nhân nhiễm Falciparum có thể bị thay đổi ý thức và một vài dấu hiệu đáng ngại như co giật. Sự tham gia của hệ thống thần kinh được nhìn thấy trong sốt rét thể não, gây ra bởi Plasmodium Falciparum-dạng gây tử vong nhiều nhất. Suy thận cũng có thể xảy ra ở một vài trường hợp nhiễm Falciparum.

Chẩn đoán

Việc chẩn đoán sốt rét sẽ được bác sĩ chỉ định xét nghiệm máu để tìm ký sinh trùng gây bệnh. Hiện nay đã có thêm một số phương pháp mới để tìm ký sinh trùng trong máu. Các xét nghiệm máu giúp bác sĩ biết bạn có mắc sốt rét hay không, loại ký sinh trùng sốt rét gây bệnh, liệu nhiễm trùng có do ký sinh trùng kháng thuốc hay không và cơ quan quan trọng nào bị ảnh hưởng. Một số xét nghiệm có thể mất vài ngày mới có được kết quả, trong khi một số khác chỉ cần khoảng 15 phút.

Điều trị và tiên lượng

Chloroquine được sử dụng chính trong điều trị sốt rét. Các loại thuốc khác thường dùng như Mefloquine, Tetracyclines, Primaquine, Pyrimethamine, Proguanil và Quinine. Các loại thuốc mới hơn như Halofantrine, Artesunate và Qinghaosu đang được sử dụng cho các trường hợp sốt rét kháng Chloroquine. Sức để kháng với các loại thuốc thông thường ngày càng tăng, là nguyên nhân chính đang gây lo lắng hiện nay.

Sốt rét thể não là một trường hợp cấp cứu nguy hiểm, ngay cả khi được điều trị tốt nhất vẫn có tỷ lệ tử vong đáng kể.

Phòng ngừa

Phòng ngừa là biện pháp hiệu quả nhất để hạn chế sốt rét:

  • Sử dụng quần áo phù hợp, thuốc chống côn trùng, màn….
  • Phun thuốc diệt muỗi lên tường nhà
  • Giữ chỗ ở sạch sẽ, khô ráo và vệ sinh. Bạn có thể sử dụng detol, phenyl để làm sạch nhà và nhà vệ sinh.
  • Khi mắc bệnh sốt rét, bạn nên ăn thức ăn lỏng. Trong thời gian phục hồi, bạn có thể ăn rau xanh và trái cây.
  • Không để nước đọng, ao tù gần nhà.

Thông tin chi tiết tham khảo thêm tại: Triển vọng về vắc xin phòng sốt rét

Thanh Hà - Viện Y học ứng dụng Việt Nam (theo webhealthcentre)
Bình luận
Tin mới
  • 15/07/2025

    Các hoạt động thể thao dưới nước phù hợp cho người cao tuổi trong mùa hè

    Mùa hè với những ngày nắng nóng kéo dài không chỉ là thời điểm để thư giãn mà còn là cơ hội tuyệt vời để người cao tuổi tham gia các hoạt động thể thao dưới nước. Đây là hình thức vận động nhẹ nhàng, ít gây áp lực lên cơ thể, đồng thời mang lại nhiều lợi ích sức khỏe vượt trội.

  • 14/07/2025

    Bài tập tốt nhất cho chứng đau thắt lưng

    Đau thắt lưng là một trải nghiệm phổ biến đối với nhiều người. Nó thường có thể dẫn đến đau, ngứa ran hoặc tê ở phần thân dưới. Có nhiều nguyên nhân gây đau thắt lưng, phổ biến nhất bao gồm căng cơ, tư thế xấu và tuổi tác.

  • 13/07/2025

    Lựa chọn trang phục và phụ kiện chống nắng hiệu quả cho thanh thiếu niên

    Mùa hè đến mang theo cái nắng gay gắt, đặc biệt tại Việt Nam – nơi khí hậu nhiệt đới khiến bức xạ tia cực tím (UV) đạt mức cao trong nhiều tháng. Đối với thanh thiếu niên lứa tuổi năng động, thường xuyên tham gia các hoạt động ngoài trời như thể thao, dã ngoại hay đi học việc bảo vệ làn da và sức khỏe trước tia UV là vô cùng cần thiết.

  • 12/07/2025

    Chất tạo ngọt nhân tạo làm thúc đẩy cơn đói, khiến bạn ăn nhiều hơn

    Một nghiên cứu mới đã tìm hiểu cách thức sucralose, một chất tạo ngọt không calo, ảnh hưởng đến các tín hiệu não bộ liên quan đến cảm giác đói.

  • 11/07/2025

    Những dấu hiệu của tình yêu thái quá và cách xử lý

    Việc ai đó thể hiện tình cảm với bạn có thể khiến bạn cảm thấy vui vẻ và phấn khích khi bạn đang trong giai đoạn đầu của một mối quan hệ mới. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải phân biệt sự mới lạ của một mối quan hệ mới với các hành vi thái quá.

  • 10/07/2025

    Vận động cùng con - giải pháp gắn kết tình cảm gia đình

    Trong cuộc sống hiện đại, khi thời gian dành cho gia đình ngày càng bị thu hẹp bởi công việc và các thiết bị điện tử, việc tìm kiếm một hoạt động vừa tốt cho sức khỏe vừa giúp gắn kết tình cảm cha con trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

  • 10/07/2025

    Cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng

    Những ngày hè đầy nắng là thời điểm lý tưởng để đưa trẻ ra ngoài chơi, đi biển, cắm trại, picnic,... Tuy nhiên, dành quá nhiều thời gian dưới ánh nắng mặt trời có thể khiến trẻ dễ bị cháy nắng. Cháy nắng nặng không chỉ gây khó chịu mà còn có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe về da cho trẻ. Cùng đọc bài viết sau đây để biết cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng.

  • 09/07/2025

    Đau đầu do thời tiết nóng bức: Nguy cơ tiềm ẩn và giải pháp phòng ngừa hiệu quả

    Mùa hè mang theo những ngày nắng kéo dài, không khí oi bức và nền nhiệt độ cao, tạo nên nhiều thách thức đối với sức khỏe con người. Một trong những ảnh hưởng phổ biến nhưng ít được chú ý là tình trạng đau đầu do nóng.

Xem thêm