Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Sốt rét – Nguyên nhân, biểu hiện và điều trị

Sốt rét được coi là một căn bệnh nguy hiểm đến tính mạng do ký sinh trùng sốt rét Plasmodium gây ra

Sốt rét là một trong những căn bệnh nguy hiểm, đe dọa đến tính mạng nhiều người ở các nước đang phát triển hiện nay. Ước tính nó ảnh hưởng đến khoảng hơn 500 triệu người, gây ra tử vong của 1 phần 3 số người mắc bệnh mỗi năm. Mặc dù phạm vi của sốt rét ngày càng được thu hẹp nhưng nó vẫn xuất hiện nhiều ở các khu vực nhiệt đới. Du khách đến các vùng nhiệt đới phải tự bảo vệ mình trước nguy cơ sốt rét.

Nguyên nhân

Sốt rét gây ra bởi ký sinh trùng sốt rét Plasmodium, lây truyền qua vết cắn của muỗi Anopheles bị nhiễm bệnh. Bốn loài Plasmodia chính có liên quan đến nguyên nhân gây sốt rét ở người là Plasmodium Vivax, Plasmodium Ovale, Plasmodium Malariae và Plasmodium Falciparum. Trong số những loài này, Plasmodium Falciparum là nguy hiểm nhất và chịu trách nhiệm cho hầu hết các trường hợp tử vong do sốt rét. Nhiễm trùng bắt đầu khi muỗi Anopheles cái nhiễm bệnh đốt người bình thường. Các dạng ký sinh trùng được truyền qua dòng máu bệnh nhân tới gan. Tại gan chúng sẽ xâm nhập vào các tế bào gan và bắt đầu tái tạo.

Một khi vào bên trong máu, các thể này sẽ xâm nhập vào hồng cầu và bắt đầu phát triển. Chúng tiêu thụ và phân hủy các protein nội bào bên trong hồng cầu, đặc biệt là hemoglobin, cuối cùng khiến cho các tế bào hồng cầu nhiễm ký sinh trùng vỡ.

Triệu chứng và dấu hiệu

Các triệu chứng sớm của sốt rét không cụ thể. Bệnh nhân thường cảm thấy mệt mỏi, đau đầu, đau cơ và đau bụng. Tiếp theo là triệu chứng sốt. Sốt rét cổ điển là một chuỗi các cơn sốt, ớn lạnh, ra mồ hôi toàn thân nhiều. Khám lâm sàng thấy một vài biểu hiện như sờ thấy lách, thiếu máu nhẹ, ở một số bệnh nhân sẽ thấy các dấu hiệu như gan to, sờ thấy gan. Bệnh nhân nhiễm Falciparum có thể bị thay đổi ý thức và một vài dấu hiệu đáng ngại như co giật. Sự tham gia của hệ thống thần kinh được nhìn thấy trong sốt rét thể não, gây ra bởi Plasmodium Falciparum-dạng gây tử vong nhiều nhất. Suy thận cũng có thể xảy ra ở một vài trường hợp nhiễm Falciparum.

Chẩn đoán

Việc chẩn đoán sốt rét sẽ được bác sĩ chỉ định xét nghiệm máu để tìm ký sinh trùng gây bệnh. Hiện nay đã có thêm một số phương pháp mới để tìm ký sinh trùng trong máu. Các xét nghiệm máu giúp bác sĩ biết bạn có mắc sốt rét hay không, loại ký sinh trùng sốt rét gây bệnh, liệu nhiễm trùng có do ký sinh trùng kháng thuốc hay không và cơ quan quan trọng nào bị ảnh hưởng. Một số xét nghiệm có thể mất vài ngày mới có được kết quả, trong khi một số khác chỉ cần khoảng 15 phút.

Điều trị và tiên lượng

Chloroquine được sử dụng chính trong điều trị sốt rét. Các loại thuốc khác thường dùng như Mefloquine, Tetracyclines, Primaquine, Pyrimethamine, Proguanil và Quinine. Các loại thuốc mới hơn như Halofantrine, Artesunate và Qinghaosu đang được sử dụng cho các trường hợp sốt rét kháng Chloroquine. Sức để kháng với các loại thuốc thông thường ngày càng tăng, là nguyên nhân chính đang gây lo lắng hiện nay.

Sốt rét thể não là một trường hợp cấp cứu nguy hiểm, ngay cả khi được điều trị tốt nhất vẫn có tỷ lệ tử vong đáng kể.

Phòng ngừa

Phòng ngừa là biện pháp hiệu quả nhất để hạn chế sốt rét:

  • Sử dụng quần áo phù hợp, thuốc chống côn trùng, màn….
  • Phun thuốc diệt muỗi lên tường nhà
  • Giữ chỗ ở sạch sẽ, khô ráo và vệ sinh. Bạn có thể sử dụng detol, phenyl để làm sạch nhà và nhà vệ sinh.
  • Khi mắc bệnh sốt rét, bạn nên ăn thức ăn lỏng. Trong thời gian phục hồi, bạn có thể ăn rau xanh và trái cây.
  • Không để nước đọng, ao tù gần nhà.

Thông tin chi tiết tham khảo thêm tại: Triển vọng về vắc xin phòng sốt rét

Thanh Hà - Viện Y học ứng dụng Việt Nam (theo webhealthcentre)
Bình luận
Tin mới
  • 03/07/2025

    5 lợi ích tiềm năng khi ăn chuối luộc

    Chuối là một trong những loại thực phẩm có lợi ích dinh dưỡng đáng kể. Vậy khi ăn chuối luộc có tác dụng gì?

  • 03/07/2025

    10 dấu hiệu cho thấy có thể bạn đang nhiễm ký sinh trùng

    Nhiễm ký sinh trùng có thể dẫn đến một loạt các vấn đề sức khỏe như các triệu chứng về tiêu hóa không rõ nguyên nhân, ngứa, thiếu máu, đau cơ và khớp, ăn không thấy no,… Cùng tìm hiểu về 10 dấu hiệu cho thấy có thể bạn đang nhiễm ký sinh trùng qua bài viết sau đây!

  • 02/07/2025

    Lý do nước dừa là thức uống tự nhiên kỳ diệu

    Nước dừa có thành phần dinh dưỡng đặc biệt và nhiều lợi ích cho sức khỏe như cung cấp chất điện giải, giúp hạ huyết áp... Đây là lý do nước dừa ngày càng trở thành lựa chọn phổ biến của nhiều người.

  • 02/07/2025

    Tất tần tật về trà thảo mộc

    Dù là trà đen, trà xanh, trà trắng hay trà ô long, trà nóng hay trà đá đều có nguồn gốc từ cây trà, Camellia sinensis. Nhưng trà thảo mộc thì khác. Trà thảo mộc bắt nguồn từ việc ngâm nhiều loại hoa, lá hoặc gia vị trong nước nóng. Hầu hết các loại trà này đều không có caffeine. Bạn có thể bắt đầu bằng những túi trà làm sẵn hoặc ngâm các nguyên liệu rời và sau đó lọc bỏ bã.

  • 01/07/2025

    Sự thật về phương pháp thải độc bằng nước cốt chanh

    Nhiều người thực hiện thải độc cơ thể theo hướng dẫn truyền miệng và trên các nền tảng xã hội... và hiện nay đang dấy lên trào lưu thải độc bằng nước cốt chanh. Vậy sự thật về phương pháp thải độc này như thế nào?

  • 01/07/2025

    Cách sử dụng dầu dừa điều trị chàm

    Dầu dừa là một chất dưỡng ẩm tự nhiên. Nhiều người bị chàm nhận thấy dầu dừa có tác dụng làm dịu da và giảm các triệu chứng như khô và ngứa.

  • 01/07/2025

    Vai trò của chất béo trong chế độ ăn lành mạnh

    Chất béo thường bị mang tiếng xấu mỗi khi nói về chế độ dinh dưỡng vì cho rằng đó là nguyên nhân gây bệnh tim mạch, tiểu đường hay béo phì. Quan niệm cắt bỏ hoàn toàn chất béo khỏi bữa ăn đã từng phổ biến trong một số khuyến nghị dinh dưỡng. Thực tế, không phải tất cả các chất béo đều có hại.

  • 30/06/2025

    Dùng nghệ và mật ong cùng nhau có tăng lợi ích không?

    Mật ong với nghệ có thể được dùng cùng nhau trong chế độ ăn hằng ngày và thực phẩm bổ sung, vậy tác dụng của chúng có mạnh hơn khi kết hợp?

Xem thêm