Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Di truyền và các yếu tố môi trường đã ảnh hưởng thế nào đến trí thông minh?

Di truyền và môi trường ảnh hưởng như thế nào đến trí thông minh? Đây đã và đang tiếp tục là một trong những câu hỏi gây tranh cãi luôn nằm trong chủ đề bàn luận của ngành tâm lý học.

Bên cạnh những ý kiến trái chiều về mặt tự nhiên của trí thông minh, cá nhà tâm lý học đã dành nhiều thời gian để tranh luận về sự ảnh hưởng đa dạng của các yếu tố khác nhau lên trí thông minh. Và câu hỏi thường xuyên được đặt ra là: tự nhiên hay nuôi dưỡng đóng vai trò quan trọng hơn ở đây?

Bẩm sinh và các yếu tố môi trường - Cái nào quan trọng hơn?

Hiện nay, các nhà tâm lý học đã nhận thấy rằng cả di truyền lẫn môi trường đều đóng một vai trò quan trọng trong việc quyết định trí thông minh của con người.

Như vậy, câu hỏi tiếp theo sẽ là: Làm thế nào để xác định được chính xác mức độ ảnh hưởng của từng yếu tố đến trí thông minh? Nghiên cứu ở các trẻ sinh đôi đã cho thấy di truyền ảnh hưởng 40-80% đến IQ của trẻ. Điều này cũng có nghĩa di truyền ảnh hưởng đến trí thông minh nhiều hơn môi trường.

Một điều cần lưu ý ở đây là không có một gen riêng lẻ nào quy định trí thông minh. Thay vào đó, nó là kết quả từ sự tương tác phức tạp của nhiều loại gen với nhau. Có một điều quan trọng nữa đó là gen và môi trường tương tác với nhau để xác định được chính xác các biểu hiện của gen trong yếu tố di truyền.

Ví dụ, một đứa trẻ có bố cao sẽ nhận được gen cao từ bố và có khả năng cao lớn trong tương lai. Tuy nhiên, chiều cao cụ thể của người này có thể chịu ảnh hưởng của các yếu tố môi trường như dinh dưỡng và bệnh tật.

Đứa trẻ sinh ra nhận gen trội nhưng trong quá trình lớn lên được nuôi dưỡng ở môi trường thiếu thốn, suy dinh dưỡng và không nhận được giáo dục đầy đủ sẽ không thể nào có được IQ cao.

Bằng chứng về sự ảnh hưởng của di truyền.

Nghiên cứu ở các trẻ sinh đôi cho thấy trẻ sinh đôi cùng trứng sẽ có IQ tương đồng với nhau hơn các cặp sinh khác trứng.

Anh chị em được nuôi dưỡng trong cùng một gia đình có IQ tương đồng với nhau hơn những trẻ là con nuôi được nuôi dưỡng trong cùng một môi trường.

Bên cạnh các đặc tính di truyền, các yếu tố khác như tuổi mang thai, trước khi mang thai tiếp xúc với các chất có hại và suy dinh dưỡng tiền sản cũng có thể ảnh hưởng đến trí thông minh của trẻ.

Bằng chứng về sự ảnh hưởng của môi trường sống:

  • Trẻ sinh đôi cùng trứng nhưng được nuôi dưỡng trong hai môi trường khác nhau thì điểm IQ sẽ có sự khác biệt nhiều hơn các cặp sinh đôi cùng trứng được nuôi dưỡng trong cùng một môi trường.
  • Đi học chăm chỉ, đầy đủ cũng có tác động tới điểm IQ.
  • Trẻ bú sữa mẹ trong suốt 3-5 tháng đầu sẽ có điểm IQ cao hơn khi bước vào 6 tuổi so với những trẻ cùng tuổi nhưng không được bú sữa mẹ.

Như vậy, các tác động nào từ môi trường sống ảnh hưởng tới sự thông minh của trẻ?

Chính là các yếu tố về gia đình, giáo dục, môi trường xã hội đa dạng và các nhóm đồng đẳng. Ví dụ, nghiên cứu đã chỉ ra những đứa con cả trong gia đình thường sẽ có IQ cao hơn những đứa con giữa và con út. Tại sao? Nhiều chuyên gia khẳng định rằng con cả thường nhận được nhiều sự chú ý hơn từ cha mẹ. Cha mẹ thường kỳ vọng vào con cả nhiều hơn, yêu cầu chúng làm nhiều việc hơn, trong khi những đứa con sau thì ít đặt công việc và gánh nặng lên chúng hơn.

Thông tin chi tiết tham khảo thêm tại: 8 cách giúp bạn trở nên thông minh hơn trong khi ngủ

Ths. Lê Thanh Hà - Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Theo Verywell
Bình luận
Tin mới
  • 01/07/2025

    Sự thật về phương pháp thải độc bằng nước cốt chanh

    Nhiều người thực hiện thải độc cơ thể theo hướng dẫn truyền miệng và trên các nền tảng xã hội... và hiện nay đang dấy lên trào lưu thải độc bằng nước cốt chanh. Vậy sự thật về phương pháp thải độc này như thế nào?

  • 01/07/2025

    Cách sử dụng dầu dừa điều trị chàm

    Dầu dừa là một chất dưỡng ẩm tự nhiên. Nhiều người bị chàm nhận thấy dầu dừa có tác dụng làm dịu da và giảm các triệu chứng như khô và ngứa.

  • 01/07/2025

    Vai trò của chất béo trong chế độ ăn lành mạnh

    Chất béo thường bị mang tiếng xấu mỗi khi nói về chế độ dinh dưỡng vì cho rằng đó là nguyên nhân gây bệnh tim mạch, tiểu đường hay béo phì. Quan niệm cắt bỏ hoàn toàn chất béo khỏi bữa ăn đã từng phổ biến trong một số khuyến nghị dinh dưỡng. Thực tế, không phải tất cả các chất béo đều có hại.

  • 30/06/2025

    Dùng nghệ và mật ong cùng nhau có tăng lợi ích không?

    Mật ong với nghệ có thể được dùng cùng nhau trong chế độ ăn hằng ngày và thực phẩm bổ sung, vậy tác dụng của chúng có mạnh hơn khi kết hợp?

  • 30/06/2025

    Nhận biết và xử lý vết thương do côn trùng cắn khi đi du lịch

    Du lịch là dịp để khám phá thiên nhiên, trải nghiệm văn hóa và tận hưởng những khoảnh khắc thư giãn. Tuy nhiên, bên cạnh những điều thú vị, các chuyến đi đôi khi cũng tiềm ẩn những rủi ro nhỏ nhưng phiền toái, chẳng hạn như những vết thương do côn trùng cắn

  • 29/06/2025

    Sữa nguyên chất có dinh dưỡng, lợi ích và rủi ro gì?

    Sữa là nguồn dinh dưỡng quan trọng nên có trong chế độ ăn hằng ngày, trong đó sữa nguyên chất được đánh giá là nguồn cung cấp protein tốt. Tìm hiểu về dinh dưỡng, lợi ích và rủi ro khi tiêu thụ sữa nguyên chất.

  • 29/06/2025

    Làm thế nào để bỏ thói quen dùng điện thoại

    Một số ứng dụng có thể cho bạn biết bạn dành bao nhiêu thời gian cho điện thoại và bạn dành bao nhiêu thời gian cho từng ứng dụng. Ngay cả khi bạn không nghĩ rằng mình sử dụng điện thoại quá nhiều, việc nhìn thấy những con số thống kê tần suất sử dụng có thể khiến bạn muốn đặt điện thoại xuống.

  • 29/06/2025

    Điểm danh 5 loại dầu thực vật mang lại lợi ích sức khỏe tuyệt vời

    Chất béo thường bị hiểu lầm là “kẻ thù” của sức khỏe, đặc biệt là đối với tim mạch và cân nặng. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy không phải tất cả chất béo đều có hại. Ngược lại, một số loại chất béo tốt lại đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì năng lượng, hấp thụ vitamin và bảo vệ cơ thể khỏi viêm nhiễm. Trong đó, dầu ăn có nguồn gốc thực vật như dầu ô liu, dầu bơ, dầu mè... không chỉ mang lại hương vị phong phú cho món ăn mà còn cung cấp các acid béo có lợi cho tim mạch, não bộ và hệ miễn dịch.

Xem thêm