Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Glucocorticoid

Glucocorticoid là loại thuốc có tác dụng ngăn chặn quá trình viêm gây ra bởi sự rối loạn của hệ miễn dịch. Không những vậy, thuốc còn có tác dụng trên nhiều khía cạnh khác nhau. Tuy nhiên, chúng cũng có những mặt trái nếu sử dụng không đúng cách, đặc biệt khi bạn sử dụng thuốc trong thời gian dài.

Glucocorticoid là gì?

Glucocorticoid là một loại thuốc tổng hợp nhân tạo, có nguồn gốc từ steroid – chất có sẵn và xuất hiện tự nhiên trong cơ thể. Các steroid có rất nhiều chức năng khác nhau, và một trong số đó là khả năng làm gián đoạn quá trình viêm bằng cách thâm nhập vào các tế bào và ngăn chặn các protein thúc đẩy quá trình viêm. Ngoài ra, chúng cũng giúp cơ thể đáp ứng với các căng thẳng và điều chỉnh cách cơ thể sử dụng chất béo và đường.

Với nhiều tác dụng như vậy, việc tổng hợp glucocorticoid nhân tạo được phát triển cho rất nhiều mục đích khác nhau. Một số loại thuốc có bản chất glucorticoid bao gồm:

  • beclomethasone
  • betamethasone
  • budesonide
  • cortisone
  • dexamethasone
  • hydrocortisone
  • methylprednisolone
  • prednisolone
  • prednisone
  • triamcinolone

Glucocorticoid dùng trong trường hợp nào?

Glucorticoid tổng hợp nhân tạo có thể mạnh hơn và có hiệu quả hơn các steroid tự nhiên. Một số mục đích sử dụng của chúng bao gồm:

  1. Các bệnh tự miễn

Các bệnh tự miễn có thể gây ra những hậu quả rất lớn khi quá trình viêm tác động trên diện rộng do cơ thể nhầm lẫn tự đánh lại chính bản thân. Các bệnh tự miễn bao gồm:

  • Bệnh xơ đa cứng
  • Viêm khớp dạng thấp
  • Viêm ruột
  • Viêm loét đại tràng
  • Vẩy nến, chàm

Glucocorticoid có thể làm giảm hoạt động của các tế bào miễn dịch. Chúng giúp giảm các tổn thương bên trong do các bệnh gây ra. Đồng thời, chúng cũng ngăn chặn tình trạng viêm do các phản ứng tự miễn dịch của cơ thể. Điều này có thể làm giảm tình trạng đau, sưng, chuột rút hay ngứa.

  1. Dị ứng và hen
Dị ứng và hen là hai tình trạng hệ miễn dịch của cơ thể phản ứng lại với các tác nhân có thể là vô hại. Trong nhiều trường hợp, những tác nhân như phấn hoa, đậu phộng cũng có thể gây tình trạng phản ứng viêm mạnh của cơ thể. Các triệu chứng có thể khác nhau, bao gồm:
  • Ngứa
  • Ngứa mắt, chảy nước mắt
  • Cảm giác lâng lâng
  • Mẩn đỏ, nổi ban, phát ban
  • Hắt hơi, nghẹt mũi hoặc chảy nước mũi
  • Phù vùng mặt, môi hay họng
  • Khó khăn trong việc thở

Glucocorticoid có thể điều trị những phản ứng quá mức nay bằng cách ngăn phản ứng viêm và làm dịu phản ứng của các thế bào miễn dịch.

3. Suy tuyến thượng thận

Khi bạn gặp phải bệnh lý suy tuyến thượng thận, cơ thể bạn không thể tổng hợp đủ cortisol. Nó có thể là kết quả của các vấn đề như bệnh Addison hoặc phẫu thuật cắt bỏ tuyến thượng thận. Glucocorticoid lúc này được dùng để thay thế cortisol mà cơ thể không thể sản sinh được nữa.

4. Suy tim

Sử dụng glucocorticoid trong thời gian ngắn (dưới 7 ngày) có thể giúp điều trị suy tim bằng cách tăng khả năng đáp ứng của cơ thể bạn với một số loại thuốc lợi tiểu. Tuy nhiên, đây không phải là cách sử dụng phổ biến.

5. Ung thư

Glucocorticoid có thể dùng trong liệu pháp điều trị ung thư để giảm các tác dụng phụ không mong muốn của phương pháp hóa trị liệu. Ngoài ra, chúng còn có thể được sử dụng để tiêu diệt một số tế bào ung thư trong một số ung thư nhất định, như:

  • Bệnh bạch cầu cấp và bạch cầu kinh (Leukemia cấp và Leukemia kinh)
  • Bệnh u limpho Hodgkin và không Hodgkin
  • Bệnh đa u tủy

6. Các vấn đề về da

Một số bệnh tại da có thể dùng glucocorticoid để điều trị như bệnh chàm, bằng cách sử dụng thuốc dưới dạng bôi và thuốc uống.

7. Phẫu thuật

Glucocorticoid có thể được sử dụng trong các ca phẫu thuật thần kinh. Chúng làm giảm viêm trong các mô nhỏ của hệ thống thần kinh. Chúng cũng được sử dụng ngay sau khi cấy ghép nội tạng để giúp ngăn hệ thống miễn dịch tự từ chối cơ quan được cấy ghép.

Tác dụng phụ

Glucocorticoid thậm chí còn được coi là “thần dược”, là “thuốc tiên” bởi những công dụng của chúng nhưng không hẳn chúng không có tác dụng phụ. Một số tác dụng phụ còn có thể gây rất nhiều tổn hại cho cơ thể. Đây cũng là lý do vì sao chúng không được kê để sử dụng trong thời gian dài.

Nguồn: VTV
Tác dụng phụ của thuốc có thể:
  • Làm tăng mức đường huyết, có thể gây bệnh tiểu đường tạm thời hoặc lâu dài
  • Giảm quá trình hấp thu canxi của cơ thể, có thể dẫn đến tình trạng loãng xương
  • Làm tăng lượng cholesterol và triglycerid
  • Tăng nguy cơ viêm loét dạ dày
  • Làm chậm quá trình liền vết thương do trì hoãn quá trình viêm tại vết thương
  • Ức chế hệ miễn dịch và có thể khiến bạn dễ bị nhiễm trùng hơn theo một cách khác

Sử dụng thuốc trong thời gian dài còn có thể làm mất các mô cơ. Nó được gọi là hội chứng Cushing, kèm theo các vấn đề như:

  • Tạo bướu to ở khu vực vai
  • Mặt tròn (bộ mặt Cushing)
  • Tăng cân
  • Rạn da vết màu hồng
  • Yếu xương
  • Tiểu đường
  • Tăng huyết áp
  • Làm mỏng da
  • Chậm liền vết thương
  • Mụn
  • Bất thường chu kỳ kinh nguyệt
  • Mệt mỏi
  • Trầm cảm
  • Giảm ham muốn tình dục

Nếu bạn đang dùng glucocorticoid trong thời gian trên vài tuần, bác sĩ có thể sẽ giảm liều cho bạn dần dần chứ không ngừng một cách đột ngột. Điều này giúp dự phòng trước hội chứng cai. Có thể hiểu là khi bạn sử dụng thuốc, cơ thể nhận ra việc thêm vào chất đó và giảm sản sinh so với bình thường. Khi bạn ngưng sử dụng, cơ thể cần thời gian để hoạt động sản sinh đầy đủ trở lại. Do vậy, giảm một cách từ từ giúp cơ thể không thiếu hụt một cách đột ngột và khiến rơi vào hội chứng cai.

Tổng kết

Glucocorticoid là thuốc được sử dụng với rất nhiều mục đích khác nhau. Tuy nhiên, điều vô cùng quan trọng là bạn cần cân bằng giữa những lợi ích mà thuốc mang lại so với những ảnh hưởng tiêu cực của thuốc. Nếu bạn được kê đơn sử dụng thuốc, hãy luôn để ý đến bất cứ dấu hiệu nào khác thường và báo lại cho bác sĩ. Điều này là vô cùng quan trọng, giúp bạn đạt được những lợi ích tốt nhất cho quá trình điều trị và tránh khỏi những tác hại không mong muốn.

Tham khảo thêm thông tin tại: Tác dụng phụ của Corticoid và cách khắc phục

 

Bình luận
Tin mới
  • 15/07/2025

    Các hoạt động thể thao dưới nước phù hợp cho người cao tuổi trong mùa hè

    Mùa hè với những ngày nắng nóng kéo dài không chỉ là thời điểm để thư giãn mà còn là cơ hội tuyệt vời để người cao tuổi tham gia các hoạt động thể thao dưới nước. Đây là hình thức vận động nhẹ nhàng, ít gây áp lực lên cơ thể, đồng thời mang lại nhiều lợi ích sức khỏe vượt trội.

  • 14/07/2025

    Bài tập tốt nhất cho chứng đau thắt lưng

    Đau thắt lưng là một trải nghiệm phổ biến đối với nhiều người. Nó thường có thể dẫn đến đau, ngứa ran hoặc tê ở phần thân dưới. Có nhiều nguyên nhân gây đau thắt lưng, phổ biến nhất bao gồm căng cơ, tư thế xấu và tuổi tác.

  • 13/07/2025

    Lựa chọn trang phục và phụ kiện chống nắng hiệu quả cho thanh thiếu niên

    Mùa hè đến mang theo cái nắng gay gắt, đặc biệt tại Việt Nam – nơi khí hậu nhiệt đới khiến bức xạ tia cực tím (UV) đạt mức cao trong nhiều tháng. Đối với thanh thiếu niên lứa tuổi năng động, thường xuyên tham gia các hoạt động ngoài trời như thể thao, dã ngoại hay đi học việc bảo vệ làn da và sức khỏe trước tia UV là vô cùng cần thiết.

  • 12/07/2025

    Chất tạo ngọt nhân tạo làm thúc đẩy cơn đói, khiến bạn ăn nhiều hơn

    Một nghiên cứu mới đã tìm hiểu cách thức sucralose, một chất tạo ngọt không calo, ảnh hưởng đến các tín hiệu não bộ liên quan đến cảm giác đói.

  • 11/07/2025

    Những dấu hiệu của tình yêu thái quá và cách xử lý

    Việc ai đó thể hiện tình cảm với bạn có thể khiến bạn cảm thấy vui vẻ và phấn khích khi bạn đang trong giai đoạn đầu của một mối quan hệ mới. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải phân biệt sự mới lạ của một mối quan hệ mới với các hành vi thái quá.

  • 10/07/2025

    Vận động cùng con - giải pháp gắn kết tình cảm gia đình

    Trong cuộc sống hiện đại, khi thời gian dành cho gia đình ngày càng bị thu hẹp bởi công việc và các thiết bị điện tử, việc tìm kiếm một hoạt động vừa tốt cho sức khỏe vừa giúp gắn kết tình cảm cha con trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

  • 10/07/2025

    Cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng

    Những ngày hè đầy nắng là thời điểm lý tưởng để đưa trẻ ra ngoài chơi, đi biển, cắm trại, picnic,... Tuy nhiên, dành quá nhiều thời gian dưới ánh nắng mặt trời có thể khiến trẻ dễ bị cháy nắng. Cháy nắng nặng không chỉ gây khó chịu mà còn có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe về da cho trẻ. Cùng đọc bài viết sau đây để biết cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng.

  • 09/07/2025

    Đau đầu do thời tiết nóng bức: Nguy cơ tiềm ẩn và giải pháp phòng ngừa hiệu quả

    Mùa hè mang theo những ngày nắng kéo dài, không khí oi bức và nền nhiệt độ cao, tạo nên nhiều thách thức đối với sức khỏe con người. Một trong những ảnh hưởng phổ biến nhưng ít được chú ý là tình trạng đau đầu do nóng.

Xem thêm