Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Tiêu chảy do kháng sinh ở trẻ em

Có nhiều nguyên nhân gây ra tiêu chảy, có thể do vi khuẩn, do virut, do nhiễm ký sinh trùng nhưng cũng có thể do dùng kháng sinh. Đây là một tác dụng phụ không mong muốn khi dùng kháng sinh cho trẻ.

Tiêu chảy do kháng sinh ở trẻ em

Cứ 5 trẻ sử dụng kháng sinh thì có 1 trẻ bị tiêu chảy. Tiêu chảy là căn bệnh khá phổ biến ở trẻ em dưới hai tuổi và có thể xảy ra đối với bất cứ loại kháng sinh nào được sủ dụng cho bé. May mắn thay, với hầu hết trẻ em, tiêu chảy do kháng sinh thường nhẹ và không để lại hậu quả quá nghiêm trọng nếu được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây tiêu chảy do kháng sinh

Bình thường trong lòng ruột non tồn tại hàng triệu các vi khuẩn có lợi. Các vi khuẩn này luôn duy trì ở thế cân bằng nhằm tăng cường quá trình tiêu hóa, hấp thụ chất dinh dưỡng, thải trừ các chất độc hại, kìm hãm và làm mất tác dụng của các vi khuẩn gây bệnh ở đường ruột.

Khi sử dụng kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn gây nhiễm trùng, kháng sinh cũng vô tình tiêu diệt luôn những lợi khuẩn tại ruột, phá vỡ thế cân bằng của hệ vi khuẩn đường ruột, gây ra hiện tượng loạn khuẩn. Loạn khuẩn sẽ thúc đẩy sự phát triển của các chủng vi khuẩn gây bệnh có sẵn tại đường ruột hoặc mới xâm nhập, dẫn tới chứng tiêu chảy hoặc viêm ruột do kháng sinh.

Dấu hiệu và triệu chứng của tiêu chảy do kháng sinh

Khi một trẻ bị tiêu chảy do kháng sinh, phân của trẻ có dạng lỏng, sệt hoặc nhiều nước. Hầu hết, tiêu chảy thường kéo dài từ 1 đến 7 ngày.

Tiêu chảy thường khởi phát giữa ngày thứ 2 và kéo dài đến ngày thứ 8 từ khi bắt đầu sử dụng kháng sinh. Tuy nhiên, đôi khi tiêu chảy có thể xuất hiện ngay từ ngày đầu tiên trẻ sử dụng kháng sinh và kéo dài cho tới một vài tuần sau khi đã ngừng thuốc.

Biến chứng của tiêu chảy do kháng sinh

Một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của tiêu chảy do kháng sinh là mất nước và điện giải. Tình trạng này khá phổ biến ở trẻ em dưới 12 tháng. Nếu trẻ bị mất nước và điện giải nặng, phải tìm cách bổ sung bù lại lượng mà cơ thể trẻ đã bị mất ngay lập tức mà không nên để trì hoãn kéo dài.

Một biến chứng hiếm gặp khác của sử dụng kháng sinh là viêm ruột kết. Dấu hiệu viêm ruột kết bao gồm:

  • Tiêu chảy mức độ vừa đến trầm trọng, trong phân có máu hoặc chất nhầy
  • Sốt
  • Đau bụng
  • Mệt lả, kiệt sức

Chăm sóc trẻ bị tiêu chảy do kháng sinh

Cân nhắc về tiếp tục sử dụng kháng sinh

Nếu tình trạng tiêu chảy của trẻ là nhẹ và không có dấu hiệu đáng lo ngại, nên cho trẻ sử dụng đủ liều kháng sinh bác sỹ đã kê đơn để trị khỏi nhiễm khuẩn và phòng kháng thuốc kháng sinh.

Việc chăm sóc trẻ tại nhà rất cần thiết. Những chăm sóc dưới đây có thể khắc phục tình trạng tiêu chảy của trẻ:

Luôn bù đủ nước cho trẻ

Hãy chú ý bù đủ nước cho cơ thể trẻ bằng mọi cách, ví dụ như cho uống dung dịch bù nước và điện giải oresol.

Tuyệt đối không cho trẻ uống các loại nước trái cây hay đồ uống có ga vì những loại nước này có thể làm tình trạng tiêu chảy trầm trọng hơn.

Tránh cho trẻ ăn một số loại thực phẩm

Bạn có thể tiếp tục cho trẻ ăn những món ăn thường ngày mà trẻ yêu thích nhưng tránh các món ăn từ đậu hay đồ ăn cay, đồ ăn sẵn.

Xử trí chứng phát ban do tã lót

Tiêu chảy nhiều ở trẻ đang đóng tã có thể gây nổi ban đỏ xung quanh vùng hậu môn và vùng tã có tiếp xúc với da trẻ. Khi đó, bạn nên:

  • Rửa sạch các vùng da trẻ bị nổi ban bằng nước sạch, thấm khô bằng khăn mềm.
  • Bôi một lớp mỏng sáp dưỡng ẩm, kem dưỡng có chứa kẽm hoặc các loại kem chống hăm tã khác lên vùng mông trẻ.
  • Để vùng da trẻ khô thoáng không dùng tã khoảng 15 phút trước khi lại đóng bỉm trở lại.

Chỉ cho trẻ sử dụng men vi sinh (probiotic) hay các thuốc điều trị tiêu chảy khác khi có chỉ định của bác sỹ

Men vi sinh (probiotic)

Men vi sinh là các sản phẩm bổ sung các vi khuẩn có lợi cho cơ thể. Các nghiên cứu đang tập trung vào vấn đề liệu men vi sinh có thể phòng hay điều trị tiêu chảy do kháng sinh hay không. Cho đến nay, những nghiên cứu về hiệu quả của probiotic đối với tiêu chảy vẫn còn gây tranh cãi.

Bạn có thể cho trẻ ăn các loại thực phẩm có chứa probiotic như sữa chua nhưng nên hỏi ý kiến bác sỹ nếu muốn cho trẻ sử dụng thực phẩm chức năng bổ sung probiotic.

Các loại thuốc cầm tiêu chảy

Không cho trẻ uống thuốc cầm tiêu chảy như loperamid trừ khi có chỉ định của bác sỹ. Những loại thuốc này có thể khiến tình trạng viêm ruột trở nên nặng hơn.

Khi nào nên cho trẻ đi khám

Hãy đưa trẻ tới bệnh viện ngay lập tức nếu con bạn có các biểu hiện dưới đây:

  • Bị tiêu chảy rất nặng, nhiều lần và liên tục
  • Bị sốt cao
  • Đau bụng dữ dội
  • Đi ngoài ra máu
  • Cảm giác mệt mỏi hoặc mệt lả và không muốn uống nước hoặc không uống nước được, không bú được
  • Có dấu hiệu mất nước như: tiểu ít, cáu kỉnh, mệt mỏi hoặc mệt lả, khô miệng, mắt trũng sâu...

Tại bệnh viện, bác sỹ sẽ khám, chẩn đoán tình trạng tiêu chảy của trẻ, để có những điều trị thích hợp. Nếu tình trạng tiêu chảy trở nên trầm trọng, các bác sỹ có thể đổi loại kháng sinh sử dụng cho trẻ và truyền nước khi cần thiết. 

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Giải pháp chữa tiêu chảy đến từ thiên nhiên

Ths.Bs. Trần Thu Nguyệt - Viện Y học ứng dụng Việt Nam
Bình luận
Tin mới
  • 08/07/2025

    Các nguồn cung cấp chất béo cho cơ thể

    Chất béo là một trong ba nhóm dưỡng chất thiết yếu, cùng với carbohydrate và protein, có vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động sống của cơ thể con người.

  • 08/07/2025

    Đột quỵ nhiệt: Nguy hiểm tiềm ẩn trong mùa nắng nóng

    Mùa hè đến, cái nắng gay gắt không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi mà còn tiềm ẩn những mối nguy hiểm khôn lường đối với sức khỏe, trong đó đột quỵ nhiệt là một trong những tình trạng đáng lo ngại nhất.

  • 08/07/2025

    Loại cá nhỏ bé có nhiều lợi ích với sức khỏe

    Cá cơm là một nguồn dinh dưỡng ấn tượng, mang lại những lợi ích sức khỏe đáng ngạc nhiên.

  • 08/07/2025

    Kháng sinh và những điều cần biết cho người trưởng thành

    Kháng sinh (hay thuốc kháng sinh) đóng vai trò then chốt trong y học hiện đại, giúp điều trị hiệu quả các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn.

  • 08/07/2025

    Điểm danh 5 loại dầu thực vật mang lại lợi ích sức khỏe tuyệt vời

    Chất béo thường bị hiểu lầm là “kẻ thù” của sức khỏe, đặc biệt là đối với tim mạch và cân nặng. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy không phải tất cả chất béo đều có hại. Ngược lại, một số loại chất béo tốt lại đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì năng lượng, hấp thụ vitamin và bảo vệ cơ thể khỏi viêm nhiễm. Trong đó, dầu ăn có nguồn gốc thực vật như dầu ô liu, dầu bơ, dầu mè... không chỉ mang lại hương vị phong phú cho món ăn mà còn cung cấp các acid béo có lợi cho tim mạch, não bộ và hệ miễn dịch.

  • 07/07/2025

    Dấu hiệu nhận biết và cách xử lý cảm nắng nhanh chóng

    Mùa hè với những ngày nắng gay gắt không chỉ mang đến niềm vui của những chuyến đi chơi mà còn ẩn chứa nguy cơ sức khỏe mà ít ai để ý: cảm nắng. Đây là một tình trạng nghiêm trọng xảy ra khi cơ thể không thể tự điều hòa nhiệt độ trong môi trường nóng bức, dẫn đến những hậu quả khôn lường nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.

  • 07/07/2025

    8 thực phẩm nên tránh để bảo vệ gan khỏe mạnh

    Gan đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tổng thể. Lựa chọn đúng loại thực phẩm cũng như tránh những chất có hại góp phần bảo vệ chức năng gan khỏe mạnh.

  • 07/07/2025

    Liệu bạn có đang lo lắng về hiệu suất tình dục?

    Tình dục được cho là một hoạt động thú vị, nhưng thật khó để vui vẻ nếu bạn liên tục lo lắng về việc mình đang làm tốt như thế nào. Nếu bạn muốn làm cho cuộc sống tình yêu của mình trở nên hấp dẫn trở lại, hãy tìm hiểu lý do tại sao bạn có thể bị lo lắng về hiệu suất tình dục và nhận một số mẹo để giúp bạn thoải mái.

Xem thêm