Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Tiêu chảy do kháng sinh ở trẻ em

Có nhiều nguyên nhân gây ra tiêu chảy, có thể do vi khuẩn, do virut, do nhiễm ký sinh trùng nhưng cũng có thể do dùng kháng sinh. Đây là một tác dụng phụ không mong muốn khi dùng kháng sinh cho trẻ.

Tiêu chảy do kháng sinh ở trẻ em

Cứ 5 trẻ sử dụng kháng sinh thì có 1 trẻ bị tiêu chảy. Tiêu chảy là căn bệnh khá phổ biến ở trẻ em dưới hai tuổi và có thể xảy ra đối với bất cứ loại kháng sinh nào được sủ dụng cho bé. May mắn thay, với hầu hết trẻ em, tiêu chảy do kháng sinh thường nhẹ và không để lại hậu quả quá nghiêm trọng nếu được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây tiêu chảy do kháng sinh

Bình thường trong lòng ruột non tồn tại hàng triệu các vi khuẩn có lợi. Các vi khuẩn này luôn duy trì ở thế cân bằng nhằm tăng cường quá trình tiêu hóa, hấp thụ chất dinh dưỡng, thải trừ các chất độc hại, kìm hãm và làm mất tác dụng của các vi khuẩn gây bệnh ở đường ruột.

Khi sử dụng kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn gây nhiễm trùng, kháng sinh cũng vô tình tiêu diệt luôn những lợi khuẩn tại ruột, phá vỡ thế cân bằng của hệ vi khuẩn đường ruột, gây ra hiện tượng loạn khuẩn. Loạn khuẩn sẽ thúc đẩy sự phát triển của các chủng vi khuẩn gây bệnh có sẵn tại đường ruột hoặc mới xâm nhập, dẫn tới chứng tiêu chảy hoặc viêm ruột do kháng sinh.

Dấu hiệu và triệu chứng của tiêu chảy do kháng sinh

Khi một trẻ bị tiêu chảy do kháng sinh, phân của trẻ có dạng lỏng, sệt hoặc nhiều nước. Hầu hết, tiêu chảy thường kéo dài từ 1 đến 7 ngày.

Tiêu chảy thường khởi phát giữa ngày thứ 2 và kéo dài đến ngày thứ 8 từ khi bắt đầu sử dụng kháng sinh. Tuy nhiên, đôi khi tiêu chảy có thể xuất hiện ngay từ ngày đầu tiên trẻ sử dụng kháng sinh và kéo dài cho tới một vài tuần sau khi đã ngừng thuốc.

Biến chứng của tiêu chảy do kháng sinh

Một trong những biến chứng nguy hiểm nhất của tiêu chảy do kháng sinh là mất nước và điện giải. Tình trạng này khá phổ biến ở trẻ em dưới 12 tháng. Nếu trẻ bị mất nước và điện giải nặng, phải tìm cách bổ sung bù lại lượng mà cơ thể trẻ đã bị mất ngay lập tức mà không nên để trì hoãn kéo dài.

Một biến chứng hiếm gặp khác của sử dụng kháng sinh là viêm ruột kết. Dấu hiệu viêm ruột kết bao gồm:

  • Tiêu chảy mức độ vừa đến trầm trọng, trong phân có máu hoặc chất nhầy
  • Sốt
  • Đau bụng
  • Mệt lả, kiệt sức

Chăm sóc trẻ bị tiêu chảy do kháng sinh

Cân nhắc về tiếp tục sử dụng kháng sinh

Nếu tình trạng tiêu chảy của trẻ là nhẹ và không có dấu hiệu đáng lo ngại, nên cho trẻ sử dụng đủ liều kháng sinh bác sỹ đã kê đơn để trị khỏi nhiễm khuẩn và phòng kháng thuốc kháng sinh.

Việc chăm sóc trẻ tại nhà rất cần thiết. Những chăm sóc dưới đây có thể khắc phục tình trạng tiêu chảy của trẻ:

Luôn bù đủ nước cho trẻ

Hãy chú ý bù đủ nước cho cơ thể trẻ bằng mọi cách, ví dụ như cho uống dung dịch bù nước và điện giải oresol.

Tuyệt đối không cho trẻ uống các loại nước trái cây hay đồ uống có ga vì những loại nước này có thể làm tình trạng tiêu chảy trầm trọng hơn.

Tránh cho trẻ ăn một số loại thực phẩm

Bạn có thể tiếp tục cho trẻ ăn những món ăn thường ngày mà trẻ yêu thích nhưng tránh các món ăn từ đậu hay đồ ăn cay, đồ ăn sẵn.

Xử trí chứng phát ban do tã lót

Tiêu chảy nhiều ở trẻ đang đóng tã có thể gây nổi ban đỏ xung quanh vùng hậu môn và vùng tã có tiếp xúc với da trẻ. Khi đó, bạn nên:

  • Rửa sạch các vùng da trẻ bị nổi ban bằng nước sạch, thấm khô bằng khăn mềm.
  • Bôi một lớp mỏng sáp dưỡng ẩm, kem dưỡng có chứa kẽm hoặc các loại kem chống hăm tã khác lên vùng mông trẻ.
  • Để vùng da trẻ khô thoáng không dùng tã khoảng 15 phút trước khi lại đóng bỉm trở lại.

Chỉ cho trẻ sử dụng men vi sinh (probiotic) hay các thuốc điều trị tiêu chảy khác khi có chỉ định của bác sỹ

Men vi sinh (probiotic)

Men vi sinh là các sản phẩm bổ sung các vi khuẩn có lợi cho cơ thể. Các nghiên cứu đang tập trung vào vấn đề liệu men vi sinh có thể phòng hay điều trị tiêu chảy do kháng sinh hay không. Cho đến nay, những nghiên cứu về hiệu quả của probiotic đối với tiêu chảy vẫn còn gây tranh cãi.

Bạn có thể cho trẻ ăn các loại thực phẩm có chứa probiotic như sữa chua nhưng nên hỏi ý kiến bác sỹ nếu muốn cho trẻ sử dụng thực phẩm chức năng bổ sung probiotic.

Các loại thuốc cầm tiêu chảy

Không cho trẻ uống thuốc cầm tiêu chảy như loperamid trừ khi có chỉ định của bác sỹ. Những loại thuốc này có thể khiến tình trạng viêm ruột trở nên nặng hơn.

Khi nào nên cho trẻ đi khám

Hãy đưa trẻ tới bệnh viện ngay lập tức nếu con bạn có các biểu hiện dưới đây:

  • Bị tiêu chảy rất nặng, nhiều lần và liên tục
  • Bị sốt cao
  • Đau bụng dữ dội
  • Đi ngoài ra máu
  • Cảm giác mệt mỏi hoặc mệt lả và không muốn uống nước hoặc không uống nước được, không bú được
  • Có dấu hiệu mất nước như: tiểu ít, cáu kỉnh, mệt mỏi hoặc mệt lả, khô miệng, mắt trũng sâu...

Tại bệnh viện, bác sỹ sẽ khám, chẩn đoán tình trạng tiêu chảy của trẻ, để có những điều trị thích hợp. Nếu tình trạng tiêu chảy trở nên trầm trọng, các bác sỹ có thể đổi loại kháng sinh sử dụng cho trẻ và truyền nước khi cần thiết. 

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Giải pháp chữa tiêu chảy đến từ thiên nhiên

Ths.Bs. Trần Thu Nguyệt - Viện Y học ứng dụng Việt Nam
Bình luận
Tin mới
  • 18/07/2025

    5 loại thực phẩm giúp ngăn ngừa loãng xương

    Để hạn chế tình trạng loãng xương cơ thể cần cung cấp đủ vitamin D và canxi theo nhu cầu của từng lứa tuổi qua chế độ ăn khoa học, đủ dinh dưỡng và giàu canxi.

  • 18/07/2025

    Ô nhiễm không khí và nguy cơ với sức khỏe, những giải pháp bảo vệ sức khỏe cho trẻ em.

    Trong những năm gần đây, ô nhiễm không khí đã trở thành một trong những vấn đề môi trường nghiêm trọng nhất, ảnh hưởng sâu rộng đến sức khỏe con người ở mọi lứa tuổi. Đặc biệt, trẻ nhỏ đang ở giai đoạn phát triển thể chất và thần kinh lại là nhóm đối tượng dễ tổn thương nhất.

  • 17/07/2025

    3 tác dụng phụ của quả vải và lưu ý khi ăn vải

    Quả vải tuy ngon miệng và bổ dưỡng nhưng cũng cần đi lưu ý một số điều khi ăn để đảm bảo an toàn cho sức khỏe, đặc biệt là với một số đối tượng.

  • 17/07/2025

    Nhiệt độ thời tiết ảnh hưởng thế nào tới tâm trạng của bạn?

    Thời tiết thất thường có khiến bạn cảm thấy khó chịu. Trời mưa bạn sẽ cảm thấy buồn chán còn trời nắng bạn sẽ cảm thấy vui tươi hơn. Bạn đã bao giờ thắc mắc tại sao cảm xúc của bạn luôn thay đổi khi thời tiết thay đổi hay chưa? Đặc biệt là vào lúc giao mùa? Vậy hãy cùng Viện Y học ứng dụng tìm hiểu thêm với bài viết dưới đây

  • 16/07/2025

    Ăn rau quả nhiều màu sắc có lợi gì cho sức khỏe?

    Ăn rau quả nhiều màu sắc hay còn gọi là 'ăn cầu vồng' không chỉ đơn giản là cách trang trí món ăn hấp dẫn mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

  • 16/07/2025

    Sốt xuất huyết ở trẻ nhỏ: Những dấu hiệu cảnh báo không nên bỏ qua

    Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi rút Dengue gây ra, lây lan chủ yếu qua vết đốt của muỗi Aedes aegypti. Mặc dù bệnh có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, trẻ nhỏ lại là đối tượng đặc biệt dễ bị tổn thương do hệ miễn dịch còn non yếu.

  • 15/07/2025

    Các hoạt động thể thao dưới nước phù hợp cho người cao tuổi trong mùa hè

    Mùa hè với những ngày nắng nóng kéo dài không chỉ là thời điểm để thư giãn mà còn là cơ hội tuyệt vời để người cao tuổi tham gia các hoạt động thể thao dưới nước. Đây là hình thức vận động nhẹ nhàng, ít gây áp lực lên cơ thể, đồng thời mang lại nhiều lợi ích sức khỏe vượt trội.

  • 14/07/2025

    Bài tập tốt nhất cho chứng đau thắt lưng

    Đau thắt lưng là một trải nghiệm phổ biến đối với nhiều người. Nó thường có thể dẫn đến đau, ngứa ran hoặc tê ở phần thân dưới. Có nhiều nguyên nhân gây đau thắt lưng, phổ biến nhất bao gồm căng cơ, tư thế xấu và tuổi tác.

Xem thêm