Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Dạy trẻ tự đi vệ sinh đúng cách

Càng sớm rèn cho bé thói quen tự giác, đi vệ sinh đúng cách sẽ càng giúp trẻ có được những lợi ích to lớn về sức khỏe cũng như tâm lý.

Dạy trẻ tự đi vệ sinh đúng cách 

Dạy trẻ đi vệ sinh là quá trình cha mẹ dạy trẻ làm thế nào để đại tiện hay tiểu tiện như người trưởng thành. Đây là quá trình tương đối khó khăn, đòi hỏi cố gắng của cả cha mẹ cũng như em bé.

Mặc dù hầu hết trẻ đều có thể tự đi vệ sinh trong khoảng từ 2 – 4 tuổi, mỗi trẻ lại tiếp cận với việc này theo một cách khác nhau. Quá trình này tiêu tốn thời gian và không giống nhau giữa các trẻ. Một số trẻ có thể xuất hiện thêm những thay đổi về thể chất và hành vi khiến việc này tốn nhiều thời gian hơn. Và ngay cả trẻ đã được dạy và thực hành cách đi vệ sinh, đôi khi trẻ vẫn gặp phải những “sự cố”. Do vậy, cha mẹ và các thành viên trong gia đình cần phải giữ một thái độ kiên trì, nhẫn nại và luôn khuyến khích để giúp trẻ hình thành thói quen tự đi vệ sinh tốt nhất.

Thời điểm tốt nhất để dạy trẻ

Độ tuổi không phải là yếu tố duy nhất để quyết định liệu trẻ đã sẵn sàng học cách đi vệ sinh hay chưa. Phương pháp giáo dục cũng rất khác nhau giữa các quốc gia. Ví dụ, ở Canada các chuyến gia khuyến cáo dạy trẻ theo phương pháp tự định hướng. Cách này sẽ khuyến khích quá trình học hỏi này diễn ra một cách tự nhiên khi trẻ đã sẵn sàng. Một số nước khác, chẳng hạn như Việt Nam, thói quen "xi" trẻ đi vệ sinh thường bắt đầu khá sớm, khi trẻ mới vài tháng. 

Thời điểm tốt nhất để dạy trẻ là khi con bạn đã sẵn sàng cả về thể chất, tinh thần và cảm xúc. Có một số dấu hiệu định hướng cho bạn về thời điểm bé đã sẵn sàng cho bài học tự làm vệ sinh cá nhân.

Dấu hiệu cho thấy con bạn đã sẵn sàng học cách tự đi vệ sinh

Con bạn đã đủ sẵn sàng để học khi bạn thấy trẻ có các biểu hiện sau:

  • Có thể ở trạng thái tã hoặc bỉm “khô ráo” trong vài giờ
  • Đã có thể làm theo một hoặc hai bước hướng dẫn
  • Biết cách sử dụng những từ ngữ hay cử chỉ để báo cho cha mẹ biết rằng trẻ muốn sử dụng bô hoặc muốn đi vệ sinh
  • Biết tự đi đến chỗ đặt bô và ngồi xuống
  • Biết cách tự kéo quần để đi vệ sinh
  • Muốn được sử dụng toilet hay bô và đã mặc được quần lót.

Việc dạy trẻ đi vệ sinh mất khá nhiều thời gian

Trẻ thường mất một vài tháng để học cách tự kiểm soát việc đại tiện và tiểu tiện trong ngày, điều này phụ thuộc vào tùy từng trẻ. Việc kiểm soát vào ban đêm sẽ mất nhiều thời gian hơn, đôi khi mất đến hàng tháng hoặc thậm chí hàng năm.

Phương pháp rèn luyện cho trẻ

Chuẩn bị sẵn sàng cho bản thân bạn

Hãy đảm bảo rằng bạn có thời gian để dành cho việc dạy trẻ cách đi vệ sinh vì việc đó thường mất nhiều thời gian hơn bạn nghĩ. Lựa chọn những thời điểm ấm áp trong năm có thể dễ dàng hơn cho việc dạy trẻ do trẻ sẽ mặc ít quần áo hơn.

Chuẩn bị sẵn sàng cho trẻ

Hãy khuyến khích việc trẻ tự thông báo cho cha mẹ biết khi có nhu cầu đi vệ sinh. Dạy trẻ các từ "chuẩn" để sử dụng trong trường hợp này. Cho trẻ mặc những quần áo dễ cởi bỏ như quần chun và áo rời, không nên mặc những loại quần áo yếm, quần áo có nút và khóa kéo.

Để bô ở vị trí dễ lấy

Hãy đặt bô ở vị trí dễ lấy, vừa với tầm với của trẻ để trẻ có thể tự lấy dễ dàng khi muốn đi vệ sinh. Hãy để sẵn sàng bên cạnh bô một ghế hoặc bệ kê chân khi trẻ ngồi.

Có thể mua và lắp nắp/bồn cầu dùng riêng cho trẻ em trong nhà vệ sinh. Và cũng nên chú ý đặt ghế hoặc bệ kê chân ngay cạnh bồn cầu đó để trẻ có thể tự ngồi lên bàn cầu hoặc kê chân khi đi vệ sinh.

Từng bước hình thành nên các thói quen

Hãy chỉ cho con bạn biết cách dùng bô, giải thích cách sử dụng nhà tắm với các bước đơn giản.

  • Trước hết hãy cho trẻ ngồi bô mà vẫn mặc đủ quần áo.
  • Tiếp đó, yêu cầu trẻ ngồi bô sau khi gỡ bỏ tã bẩn. Bạn có thể đặt cả tã bẩn vào bô để chỉ cho trẻ thấy được chức năng của bô là để làm gì.
  • Sau đó, hãy cho trẻ dùng bô khoảng vài lần một ngày.
  • Cuối cùng, hãy thiết lập những thời điểm cụ thể để trẻ sử dụng bô, ví dụ như sau khi trẻ thức dậy, sau ăn và trước khi đi ngủ.
Khen thưởng cho những tiến bộ trẻ đạt được

Hãy khuyến khích trẻ việc nói cho bạn biết khi nào trẻ cần đi vệ sinh. Khi trẻ nói đúng thời điểm hoặc làm đúng các việc như tự lấy bô, tự cởi quần...hãy khen thưởng trẻ bằng những lời nói như "con giỏi lắm", "ồ, đúng thế" hay "con lớn rồi đấy"...hoặc có phần thưởng nho nhỏ cho trẻ. Khuyến khích và có biện pháp hỗ trợ trẻ sẽ giúp động viên trẻ tiếp tục cố gắng thực hiện những bước tiếp theo.

Không nên trừng phạt hay dọa dẫm trẻ mỗi khi trẻ tè dầm hay đại tiện ra quần. 

Sử dụng quần lót hoặc quần bình thường

Khi con bạn đã có thể sử dụng bô một cách thuần thục trong vòng 1 – 2 tuần, bạn có thể chuyển sang cho bé mặc quần lót hay quần bình thường thay vì sử dụng tã bỉm như trước kia.

Những khó khăn gặp phải

Nếu con bạn nhất định không chịu làm theo những gì bạn hướng dẫn hay không chịu sử dụng bô, có thể là trẻ vẫn chưa sẵn sàng học cách tự đi vệ sinh. Khi đó, bạn cũng không nên ép trẻ dùng bô do việc này có thể dẫn tới những mâu thuẫn giữa cha mẹ và con cái, đồng thời trì hoãn thời điểm trẻ có thể học cách tự đi vệ sinh. Hãy chờ đợi thêm một thời gian nữa và thử lại khi trẻ đã sẵn sàng hơn.

Hãy tìm hiểu những nguyên nhân khác làm trẻ không muốn tập đi vệ sinh. Ví dụ, nếu trẻ thường xuyên bị táo bón, trẻ có thể không muốn học cách tự đi vệ sinh vì mỗi lần đi vệ sinh có thể khiến bé đau và kêu khóc.

Hãy hỏi ý kiến bác sỹ để cùng tìm ra những nguyên nhân hoặc bệnh tật (nếu có) gây cản trở đến việc bé học cách tự đi vệ sinh. Đôi khi bạn sẽ phải đưa bé đến bác sỹ để khám và thực hiện theo hướng dẫn của bác sỹ để quyết định xem liệu con bạn đã sẵn sàng học hay chưa.

Khi nào nên đưa trẻ tới bác sỹ

Nếu trẻ vẫn không chịu học hay từ chối học cách tự đi vệ sinh sau một vài tháng thử lại, hoặc khi trẻ trên 4 tuổi mà vẫn không thể tự đi vệ sinh một mình, đây là thời điểm bạn cần đưa trẻ tới bác sỹ để kiểm tra. 

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Trẻ nhỏ thông minh hơn bạn nghĩ

Ths.Bs. Trần Thu Nguyệt - Viện Y học ứng dụng Việt Nam
Bình luận
Tin mới
  • 15/07/2025

    Các hoạt động thể thao dưới nước phù hợp cho người cao tuổi trong mùa hè

    Mùa hè với những ngày nắng nóng kéo dài không chỉ là thời điểm để thư giãn mà còn là cơ hội tuyệt vời để người cao tuổi tham gia các hoạt động thể thao dưới nước. Đây là hình thức vận động nhẹ nhàng, ít gây áp lực lên cơ thể, đồng thời mang lại nhiều lợi ích sức khỏe vượt trội.

  • 14/07/2025

    Bài tập tốt nhất cho chứng đau thắt lưng

    Đau thắt lưng là một trải nghiệm phổ biến đối với nhiều người. Nó thường có thể dẫn đến đau, ngứa ran hoặc tê ở phần thân dưới. Có nhiều nguyên nhân gây đau thắt lưng, phổ biến nhất bao gồm căng cơ, tư thế xấu và tuổi tác.

  • 13/07/2025

    Lựa chọn trang phục và phụ kiện chống nắng hiệu quả cho thanh thiếu niên

    Mùa hè đến mang theo cái nắng gay gắt, đặc biệt tại Việt Nam – nơi khí hậu nhiệt đới khiến bức xạ tia cực tím (UV) đạt mức cao trong nhiều tháng. Đối với thanh thiếu niên lứa tuổi năng động, thường xuyên tham gia các hoạt động ngoài trời như thể thao, dã ngoại hay đi học việc bảo vệ làn da và sức khỏe trước tia UV là vô cùng cần thiết.

  • 12/07/2025

    Chất tạo ngọt nhân tạo làm thúc đẩy cơn đói, khiến bạn ăn nhiều hơn

    Một nghiên cứu mới đã tìm hiểu cách thức sucralose, một chất tạo ngọt không calo, ảnh hưởng đến các tín hiệu não bộ liên quan đến cảm giác đói.

  • 11/07/2025

    Những dấu hiệu của tình yêu thái quá và cách xử lý

    Việc ai đó thể hiện tình cảm với bạn có thể khiến bạn cảm thấy vui vẻ và phấn khích khi bạn đang trong giai đoạn đầu của một mối quan hệ mới. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải phân biệt sự mới lạ của một mối quan hệ mới với các hành vi thái quá.

  • 10/07/2025

    Vận động cùng con - giải pháp gắn kết tình cảm gia đình

    Trong cuộc sống hiện đại, khi thời gian dành cho gia đình ngày càng bị thu hẹp bởi công việc và các thiết bị điện tử, việc tìm kiếm một hoạt động vừa tốt cho sức khỏe vừa giúp gắn kết tình cảm cha con trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

  • 10/07/2025

    Cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng

    Những ngày hè đầy nắng là thời điểm lý tưởng để đưa trẻ ra ngoài chơi, đi biển, cắm trại, picnic,... Tuy nhiên, dành quá nhiều thời gian dưới ánh nắng mặt trời có thể khiến trẻ dễ bị cháy nắng. Cháy nắng nặng không chỉ gây khó chịu mà còn có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe về da cho trẻ. Cùng đọc bài viết sau đây để biết cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng.

  • 09/07/2025

    Đau đầu do thời tiết nóng bức: Nguy cơ tiềm ẩn và giải pháp phòng ngừa hiệu quả

    Mùa hè mang theo những ngày nắng kéo dài, không khí oi bức và nền nhiệt độ cao, tạo nên nhiều thách thức đối với sức khỏe con người. Một trong những ảnh hưởng phổ biến nhưng ít được chú ý là tình trạng đau đầu do nóng.

Xem thêm