Thời tiết nắng nóng cực đoan và nguy cơ đột quỵ: Những điều bạn cần biết

Nhiều nghiên cứu khoa học đã chứng minh mối liên hệ này. Theo nghiên cứu được đăng tải trên tạp chí Advances in Climate Change Research năm 2025, phân tích dữ liệu từ hơn 329.000 ca nhập viện do đột quy thiếu máu cục bộ tại tỉnh Hồ Nam, Trung Quốc cho thấy khi nhiệt độ trung bình đạt khoảng 30,9°C hoặc nhiệt độ tối đa lên tới 35,8°C, nguy cơ nhập viện do đột quỵ thiếu máu cục bộ tăng khoảng 5% so với ngày thường. Điều đặc biệt là nguy cơ này không xuất hiện ngay lập tức mà thường đạt đỉnh điểm vào ngày thứ 5 sau khi tiếp xúc với nắng nóng.

Đợt nắng nóng đầu mùa thường gây nguy hiểm hơn

Một phát hiện thú vị khác là những đợt nắng nóng đầu tiên trong mùa hè thường nguy hiểm hơn các đợt sau đó. Nguyên nhân là do cơ thể chưa kịp thích nghi với sự thay đổi đột ngột của nhiệt độ, gây áp lực lớn lên hệ tim mạch và tuần hoàn. Ngoài ra, độ ẩm cao và sự chênh lệch nhiệt độ ngày - đêm thấp cũng là những yếu tố làm tăng nguy cơ đột quỵ, bởi lẽ cơ thể không có đủ thời gian để "hạ nhiệt" vào ban đêm.

Các nhà khoa học cũng đã cảnh báo về hình thái nắng nóng phức hợp (CHEs - compound hot extremes). Đây là sự kết hợp của nhiều yếu tố nắng nóng cùng lúc như:

• Nhiệt độ ban ngày cao
• Nhiệt độ ban đêm cao
• Độ ẩm cao hoặc ô nhiễm không khí

Độ ẩm tăng có thể ảnh hưởng đến khả năng nhận biết nhiệt và điều hòa nhiệt độ của cơ thể, do đó gây gánh nặng cho hệ tuần hoàn máu và hệ tim mạch. Sự kết hợp của các yếu tố nhiệt độ, độ ẩm và ô nhiễm không khí làm tăng mức độ căng thẳng nhiệt lên cơ thể, khiến nguy cơ đột quỵ, nhồi máu cơ tim và các bệnh mạch máu tăng đột biến. Theo một số nghiên cứu, nguy cơ tử vong do tim mạch và đột quỵ trong những ngày có hình thái nắng nóng phức hợp CHEs cao hơn rõ rệt so với những ngày nắng nóng thông thường.

Ai là người dễ bị tổn thương?

Những người có nguy cơ cao nhất khi tiếp xúc với nắng nóng cực đoan bao gồm:

• Người cao tuổi: Điển hình như người trên 60 tuổi cho thấy phản ứng nhanh với nắng nóng chỉ sau 1 ngày tiếp xúc, trong khi đối với người trẻ hơn, tác động thể đến chậm hơn (khoảng 5–6 ngày).
• Nam giới: Nguyên nhân có thể là do nam giới thường tham gia vào các công việc đòi hỏi thể lực, nặng nhọc và tiếp xúc nhiều với nhiệt độ cao hơn, khiến họ bị ảnh hưởng nhanh chóng. Ngược lại, phụ nữ có xu hướng áp dụng các biện pháp bảo vệ nhiều hơn, ví dụ như tránh nắng trực tiếp nên có thể làm chậm lại các tác động của nắng nóng. Những phát hiện này chỉ ra rằng nam giới cần nhận thức rõ hơn về tác hại của nắng nóng, tránh làm việc dưới nhiệt độ cao trong thời gian dài và áp dụng các biện pháp bảo vệ cần thiết.
• Người lao động ngoài trời: Đối tượng này thường xuyên phải làm việc dưới ánh nắng gay gắt.
• Bệnh nhân tim mạch mạn tính: Hệ tim mạch vốn đã yếu nên dễ bị tổn thương hơn.
• Người nghèo, thiếu điều kiện sinh hoạt mát mẻ: Không có các điều kiện như điều hòa, quạt hay các thiết bị làm mát cần thiết...

Ngoài ra, một số nghiên cứu cũng chỉ ra rằng phụ nữ trẻ cũng có nguy cơ gia tăng, có thể do sự khác biệt về nội tiết tố hoặc khả năng điều hòa nhiệt độ cơ thể kém hơn. Tuy nhiên vẫn cần nhiều nghiên cứu và bằng chứng khoa học hơn để khẳng định giả thuyết trên.

Tham khảo thêm: Các biện pháp giảm nguy cơ đột quỵ ở người cao tuổi

Làm thế nào để bảo vệ bản thân?

Để giảm thiểu rủi ro, chúng ta cần chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa. Trong ngắn hạn, bạn có thể:

• Làm mát trong nhà bằng cách sử dụng quạt, máy phun sương để làm mát không gian sống.
• Tránh lao động ngoài trời đặc biệt trong những giờ nắng gắt nhất (thường là từ 10 giờ sáng đến 4 giờ chiều).
• Uống đủ nước giúp cơ thể điều hòa nhiệt độ hiệu quả hơn.
• Ngủ đủ giấc giúp đảm bảo cho cơ thể được phục hồi đầy đủ.

Nắng nóng có thể là môi trường quen thuộc với người Việt Nam, nhưng những hình thái nắng nóng cực đoan hoặc phức hợp đã và đang trở nên nguy hiểm hơn bao giờ hết. Hiểu biết và hành động kịp thời chính là chìa khóa bảo vệ chúng ta khỏi những rủi ro sâu xa mà thời tiết có thể mang lại.

Phòng khám chuyên khoa Dinh dưỡng VIAM (VIAM Clinic) thuộc Viện Y học ứng dụng Việt Nam tư vấn, cung cấp chế độ dinh dưỡng cá thể dành cho những người đang điều trị các bệnh mạn tính, trẻ nhẹ cân, suy dinh dưỡng, trẻ thừa cân béo phì, phụ nữ mang thai và cho con bú,… Hãy liên hệ với VIAM Clinic nếu bạn muốn có chế độ dinh dưỡng hỗ trợ điều trị và cải thiện sức khỏe TẠI ĐÂY hoặc Hotline: 0935.18.3939 / 024.3633.5678

Tài liệu tham khảo:

• https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1674927825000735
• https://www.nature.com/articles/s41598-025-88557-5