Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Sự phát triển thể chất, tâm thần vận động của trẻ

Trẻ em là cơ thể đang lớn và phát triển, nhất là trong những năm đầu tiên của cuộc đời. Các bà mẹ cần theo dõi đánh giá tình trạng sức khỏe của trẻ qua giám sát sự tăng trưởng về thể chất và phát triển tinh thần vận động.

Sự phát triển thể chất, tâm thần vận động của trẻ

Trẻ em là cơ thể đang lớn và phát triển, nhất là trong những năm đầu tiên của cuộc đời. Các bà mẹ cần theo dõi đánh giá tình trạng sức khỏe của trẻ qua giám sát sự tăng trưởng về thể chất và phát triển tinh thần vận động.

Sự tăng trưởng về thể chất

Để đánh giá sự tăng trưởng về thể chất thường dựa vào các chỉ số cân nặng, chiều cao, vòng đầu, vòng ngực, vòng cánh tay…

1.1 Tăng trưởng về cân nặng

  • Cân nặng trung bình của trẻ sơ sinh đủ tháng lúc mới đẻ là 3000g. Con trai thường lớn hơn con gái, con dạ thường nặng hơn con so.
  • Sau đẻ do có mất cân sinh lý 10% (khoảng 150-300g) trong tuần đầu và đạt được cân nặng ban đầu vào ngày thứ 10 sau đẻ
  • Cân nặng của trẻ tăng nhanh trong 6 tháng đầu, cân nặng tăng gấp đôi khi trẻ được 4-5 tháng và cuối năm cân nặng tăng gấp 3 lúc đẻ.
  • Từ năm thứ 2 trở đi cân nặng tăng chậm hơn (1,5-2kg/năm)
  • Công thức tính cân nặng của trẻ trên 1 tuổi:

Cân nặng (kg) = 9 + 1,5 (N – 1)

(N = số tuổi của trẻ tính theo năm)

1.2 Tăng trưởng về chiều cao

  • Chiều cao trung bình của trẻ sơ sinh là 48-50cm
  • Trong năm đầu chiều cao của trẻ tăng rất nhanh nhất là những tháng đầu sau đẻ
  • 3 tháng đầu mỗi tháng tăng lên 3-3,5cm
  • 3 tháng tiếp theo mỗi tháng tăng 2cm
  • 6 tháng cuối mỗi tháng tăng 1-1,5cm
  • Lúc 12 tháng chiều cao đạt từ 70-75cm
  • Trên 1 tuổi trung bình mỗi năm tăng thêm 5cm
  • Công thức tính chiều cao của trẻ trên 1 tuổi:

Chiều cao (cm) = 75 + 5 (N-1)

(N: số tuổi của trẻ tính theo năm)

1.3 Tăng trưởng vòng đầu, vòng cánh tay

  • Vòng đầu của trẻ sơ sinh trung bình 30cm, lúc 1 tuổi là 45cm
  • Vòng cánh tay lúc 1 tháng tuổi khoảng 11cm. Trẻ 1-5 tuổi là 14-15cm
  • Với trẻ đẻ thiếu tháng có thể đánh giá phát triển thể chất dựa theo biểu đồ tăng trưởng Fenton, tính theo tuổi điều chỉnh của trẻ.

Biểu đồ tăng trưởng

Sự phát triển tâm thần, vận động

Sự phát triển về tâm thần vận động của trẻ diễn biến song song với sự tăng trưởng về thể chất và sự trưởng thành các chức năng trong cơ thể. Theo dõi sự phát triển tâm thần vận động của trẻ sẽ giúp các bà mẹ chăm sóc và giáo dục trẻ phù hợp theo lứa tuổi.

2.1 Trẻ sơ sinh

  • Trẻ ngủ nhiều (20-24 giờ), có các phản xạ tự nhiên: tìm vú mẹ, bú, phản xạ nắm tay, phản xạ bắt chộp…
  • Đặt trẻ nằm ngửa: tay chân ở tư thế co duỗi khác nhau.vận động tự phát, không chủ động được mọi động tác.

2.2 Trẻ 2 tháng

  • Biết hóng chuyện, mỉm cười, mắt nhìn theo vật sáng di động.
  • Đặt nằm sấp có thể ngẩng đầu từng lúc.
  • Ngôn ngữ: phát âm líu lo.

2.3 Trẻ 3-4 tháng

  • Trẻ có thể nhìn theo vật di động.
  • Biết lẫy từ ngửa sang sấp.

2.4 Trẻ 5-6 tháng

  • Biết lạ quen, nhận được mẹ.
  • Lẫy được từ sấp sang ngửa, biết ngồi nhưng chưa vững.

2.5 Trẻ 7-9 tháng

  • Trẻ có cảm xúc vui mừng hoặc sợ hãi.
  • Tự ngồi vững hơn, trẻ biết bò.
  • Có thể vẫy tay chào, hoan hô, biết phát âm ba ba, ma ma…

2.6 Trẻ 10-12 tháng

  • Trẻ đứng vững, bắt đầu tập đi men, sử dụng ngón tay dễ dàng, linh hoạt.
  • Chơi được trò chơi đơn giản, nói câu 2-3 từ (bà ơi…).

2.7 Trẻ 1-2 tuổi

  • Lời nói phát triển nhanh, có thể nói được thành câu ngắn.
  • Chỉ được các bộ phận trên cơ thể mình (mặt, mũi, tai, mắt…).
  • Các động tác khéo léo hơn, có thể cầm cốc uống, cầm thìa ăn…
  • Đi vững, bò được lên cầu thang, đứng lên ngồi xuống một mình, nhìn xa.
  • Biết đòi đi vệ sinh.

2.8 Trẻ 3 tuổi

  • Lời nói phát triển nhiều, thường tự đặt câu hỏi, học thuộc bài hát ngắn.
  • Đi nhanh, chạy theo bậc cửa, tập múa được.
  • Tự phục vụ các một số việc đơn giản như cài cúc áo, đi tất, xúc cơm…

2.9 Trẻ 4-5 tuổi

  • Ngôn ngữ phát triển, thích nghe kể chuyện và kể chuyện lại.
  • Tay khéo léo, biết buộc dây, cầm dao kéo.
  • Thích tìm hiểu về môi trường xung quanh.
  • Khi đi học trẻ cảm thấy như bị bỏ rơi, trẻ cần được chăm lo vỗ về khi xa mẹ để thích nghi với đời sống cộng đồng.

Lưu ý: Trẻ sinh non đánh giá sự phát triển của trẻ theo tuổi điều chỉnh đến khi trẻ được 24 tháng tuổi.

  • Sau thời điểm 24 tháng đánh giá sự phát triển của trẻ như các trẻ khác.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Nghe, nhìn và các giác quan ở trẻ sơ sinh

Khoa Sơ sinh - Theo Bệnh viện Nhi TW
Bình luận
Tin mới
  • 20/04/2024

    Những tác hại khi nằm ngủ gối cao

    Lựa chọn một chiếc gối với độ cao phù hợp sẽ mang lại cho bạn một giấc ngủ ngon, cải thiện tư thế và giảm đau lưng, mỏi cổ. Dưới đây là một số vấn đề về sức khỏe khi nằm gối quá cao hoặc kê nhiều gối trong thời gian dài.

  • 20/04/2024

    Cách giúp đỡ người tự gây thương tích

    Khi người bạn yêu thương đang tự gây thương tích, những dấu hiệu tưởng chừng dễ dàng nhận biết thường bị bỏ qua. Đó thường là một hành vi bí mật, được giấu bởi lớp quần áo hoặc dưới lí do như những vết thương từ thể thao và các hoạt động khác. Hỗ trợ, giúp đỡ nhiệt tình và thấu hiểu, lắng nghe một cách không phê phán, bạn có thể học cách giúp đỡ người đang tự gây thương tích.

  • 19/04/2024

    Phát hiện ung thư dạ dày bằng hơi thở

    Hơi thở có mùi khiến cho bạn cảm thấy xấu hổ. Nhưng việc kiểm tra hơi thở nhanh ngoài việc có thể giúp bạn thoát khỏi nhiều tình huống khó xử còn có thể cứu mạng bạn. Theo một nghiên cứu, công nghệ kiểm tra hơi thở có thể phát hiện ung thư dạ dày ở giai đoạn sớm nhất .

  • 19/04/2024

    Đưa con đến viện ngay nếu con có dấu hiệu này khi mắc cúm B

    Cúm B là một loại cúm mùa do virus, thường gây nhiễm trùng đường hô hấp. Phần lớn khi trẻ mắc cúm B nhẹ sẽ tự khỏi, tuy nhiên virus cũng có thể gây biến chứng nghiêm trọng. Nếu trẻ mắc cúm B có các dấu hiệu nguy hiểm dưới đây, cha mẹ cần đưa con đến viện ngay để điều trị.

  • 19/04/2024

    5 bệnh tự miễn thường gặp mà bạn cần biết

    Hệ thống miễn dịch của chúng ta có vai trò chính là nhận diện và bảo vệ cơ thể khỏi các tác nhân gây bệnh như vi khuẩn, virus và nấm. Tuy nhiên, đôi khi, các thành phần của hệ thống miễn dịch lại nhầm lẫn phản ứng với các protein trong cơ thể và gây ra các bệnh tự miễn.

  • 19/04/2024

    Tìm hiểu về các rối loạn tiêu hóa nghiêm trọng ở trẻ em

    Các rối loạn tiêu hóa ở trẻ em là một vấn đề phổ biến mà nhiều gia đình phải đối mặt. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về một số rối loạn tiêu hóa phổ biến ở trẻ, nguyên nhân và cách điều trị.

  • 19/04/2024

    Vì sao không nên uống trà khi ăn thực phẩm giàu sắt?

    Trà không chỉ là thức uống giải khát mà còn có thể mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, kết hợp trà vào chế độ ăn uống không đúng cách có thể ảnh hưởng đến sự hấp thu sắt của cơ thể, đặc biệt ở người bị thiếu máu do thiếu sắt.

  • 19/04/2024

    Những điều cần biết về bệnh viêm phổi ở trẻ em

    Viêm phổi là một trong những bệnh lý đường hô hấp nghiêm trọng thường gặp ở trẻ em, đặc biệt là những trẻ dưới 5 tuổi có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện. Bệnh không chỉ gây ra những triệu chứng khó chịu như ho, sốt, khó thở mà còn tiềm ẩn nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách.

Xem thêm