Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Hội chứng chuyển hóa - Mối nguy hiểm tiềm tàng

Hội chứng chuyển hóa không phải bệnh đơn lẻ mà là một nhóm các vấn đề liên quan đến sức khỏe: mỡ bụng quá nhiều, tăng triglyceride, tăng cholesterol, tăng huyết áp và tăng đường máu.

Lối sống và khẩu phần ăn là các yếu tố góp phần tăng hội chứng chuyển hóa ở Việt Nam. Hiện nay, có khoảng 20 - 30% người trên thế giới mắc hội chứng này. Khi một người có ít nhất ba trong số những vấn đề trên, có thể ảnh hưởng đến tim, tiểu đường và đột quỵ sẽ cao hơn những người khác.

Người béo bụng có nguy cơ mắc rối loạn chuyển hóa.

Người béo bụng có nguy cơ mắc rối loạn chuyển hóa.

Truy “thủ phạm”

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến hội chứng chuyển hóa, trong đó những người không hoạt động thể chất có nhiều khả năng bị hội chứng chuyển hóa hơn. Quá nhiều chất béo trong cơ thể là một nguyên nhân dẫn đến hội chứng chuyển hóa. Nó liên quan chặt chẽ đến tất cả các vấn đề sức khỏe. Vì chất béo có thể làm cho cơ thể ngừng đáp ứng với insulin, hormon giữ mức đường trong máu ổn định. Đó gọi là kháng insulin và đó là một lý do phổ biến khiến mọi người bị hội chứng chuyển hóa.

Ngoài ra, các nguyên nhân khác cũng có thể gây rối loạn chuyển hóa, ví dụ nếu một người bị viêm hoặc dễ dàng hình thành huyết khối, sẽ dễ bị hội chứng chuyển hóa hơn. Các điều kiện khác có thể đóng một vai trò là: mỡ quá nhiều trong gan (quá nhiều chất béo trung tính và các chất béo khác); hội chứng buồng trứng đa nang; sỏi mật; ngưng thở khi ngủ (ngừng thở khi ngủ, có nghĩa là không có đủ ôxy).

3 dấu hiệu cảnh báo

Hội chứng chuyển hóa được quan tâm, phòng tránh do mức độ ảnh hưởng đến sức khỏe, mối nguy hại gây ra do tàn phế cho bệnh nhân ngày càng cao, càng nặng. Đặc biệt chi phí điều trị bệnh, điều trị biến cố gây ra đang là gánh nặng cho bệnh nhân, gia đình và xã hội. Khi có từ 3 yếu tố trở lên trong các yếu tố sau là dấu hiệu cảnh báo không thể xem thường.

Tăng đường máu

Khi một người không ăn trong 8 giờ hay lâu hơn, cơ thể không được cung cấp đường từ thực phẩm và bắt đầu huy động đường dự trữ. Cơ thể sử dụng insulin để giữ đường máu ở mức độ khỏe mạnh. Nhưng đôi khi nó không thể kiểm soát được đường máu cân bằng này và kết quả là lượng đường trong máu quá cao. Đường máu lúc đói trên 5,6mmol/l (100mg/dL) có thể dẫn đến hội chứng chuyển hóa.

Tăng huyết áp

Nếu huyết áp lớn hơn 130/85mmHg, có thể bị hội chứng chuyển hóa. Có thể giảm chỉ số huyết áp một cách tự nhiên nếu giảm 5% trọng lượng cơ thể. Tập thể dục, bỏ hút thuốc và chế độ ăn uống lành mạnh, ít muối cũng có thể giúp giảm huyết áp.

Vòng bụng lớn

Khi vòng eo có hình dáng quả táo hoặc quả lê - có thể dẫn đến hội chứng chuyển hóa. Nói chung, khi vòng eo có kích thước từ 88cm trở lên đối với phụ nữ và 102cm đối với nam giới, bác sĩ có thể cho chúng ta biết có mắc hội chứng chuyển hóa hay không, béo bụng nguy hiểm hơn đối với bệnh tim.

Triglyceride là một loại chất béo trong máu mà cơ thể tạo ra từ lượng calo dư thừa. Nếu không thể giữ mức dưới 150mg/dL, có thể dễ bị hội chứng chuyển hóa. Bác sĩ có thể dùng thuốc để hạ thấp mức triglyceride, nhưng cách tốt nhất là giảm cân, tập thể dục và giảm lượng calo đưa vào cơ thể.

Quá ít cholesterol HDL: HDL là cholesterol “tốt” có thể giúp loại bỏ cholesterol “xấu” LDL ra khỏi các động mạch. Nếu HDL thấp hơn 50mg/dL đối với phụ nữ hoặc dưới 40mg/dL đối với nam, có thể gây ra hội chứng chuyển hóa. Có thể nâng cao mức HDL bằng việc giảm cân, chế độ ăn uống tốt hơn và những thay đổi lối sống.

Cách gì phòng tránh?

Hội chứng chuyển hóa ẩn chứa nhiều mối nguy hiểm cho sức khỏe, làm tăng biến cố tim mạch. Do đó, để phòng ngừa các yếu tố nguy cơ này, bạn cần phải khám sức khỏe định kỳ 6 tháng một lần.

Đi đôi với đó cần có một chế độ ăn uống, tập luyện khoa học, đặc biệt đang có bệnh lý đi kèm cần được thăm khám và điều trị tích cực.

Chế độ ăn uống hợp lý, khoa học: Bạn cần ăn đủ thực phẩm gồm 4 nhóm chất: đạm (thịt, cá, trứng, sữa...); bột đường (cơm, cháo, phở, bún, bánh mì, bánh ngọt...); béo: chất béo trong cá, tôm, cua, hải sản, dầu thực vật); vitamin và khoáng chất: rau, củ, quả các loại. Tránh hoặc hạn chế uống rượu bia.

Điều trị tích cực các bệnh tiểu đường, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu.

Tập thể dục đều đặn từ 30-45 phút mỗi ngày với cường độ vừa sức. Đi bộ hoặc chạy bộ là một trong những lựa chọn phù hợp. Loại bỏ các yếu tố gây xơ vữa động mạch như: tránh béo phì; bỏ hút thuốc lá, thuốc lào; tránh mọi căng thẳng; phòng chống các bệnh nhiễm khuẩn.

Thay đổi thói quen để hạn chế xuất hiện hội chứng chuyển hóa - đây là điều đầu tiên mà bác sĩ sẽ đề nghị để điều trị hội chứng chuyển hóa, đó là: giảm lượng đường đưa vào cơ thể, giảm muối, giảm ăn thực phẩm có chứa chất béo bão hòa và thực phẩm chế biến, ăn nhiều rau, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt. Tập thể dục nhiều hơn. Nếu hút thuốc, hãy bỏ thuốc. Tất cả các thói quen này có thể giúp giảm lượng đường trong máu, giảm huyết áp và giảm chất béo trung tính, cũng như tăng cholesterol tốt và giảm vòng eo.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Uớc lượng nguy cơ sức khỏe với chỉ số vòng eo/vòng hông (WHR)

BS. Nguyễn Văn Hóa - Theo Sức khỏe & Đời sống
Bình luận
Tin mới
  • 08/07/2025

    Các nguồn cung cấp chất béo cho cơ thể

    Chất béo là một trong ba nhóm dưỡng chất thiết yếu, cùng với carbohydrate và protein, có vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động sống của cơ thể con người.

  • 08/07/2025

    Đột quỵ nhiệt: Nguy hiểm tiềm ẩn trong mùa nắng nóng

    Mùa hè đến, cái nắng gay gắt không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi mà còn tiềm ẩn những mối nguy hiểm khôn lường đối với sức khỏe, trong đó đột quỵ nhiệt là một trong những tình trạng đáng lo ngại nhất.

  • 08/07/2025

    Loại cá nhỏ bé có nhiều lợi ích với sức khỏe

    Cá cơm là một nguồn dinh dưỡng ấn tượng, mang lại những lợi ích sức khỏe đáng ngạc nhiên.

  • 08/07/2025

    Kháng sinh và những điều cần biết cho người trưởng thành

    Kháng sinh (hay thuốc kháng sinh) đóng vai trò then chốt trong y học hiện đại, giúp điều trị hiệu quả các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn.

  • 08/07/2025

    Điểm danh 5 loại dầu thực vật mang lại lợi ích sức khỏe tuyệt vời

    Chất béo thường bị hiểu lầm là “kẻ thù” của sức khỏe, đặc biệt là đối với tim mạch và cân nặng. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy không phải tất cả chất béo đều có hại. Ngược lại, một số loại chất béo tốt lại đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì năng lượng, hấp thụ vitamin và bảo vệ cơ thể khỏi viêm nhiễm. Trong đó, dầu ăn có nguồn gốc thực vật như dầu ô liu, dầu bơ, dầu mè... không chỉ mang lại hương vị phong phú cho món ăn mà còn cung cấp các acid béo có lợi cho tim mạch, não bộ và hệ miễn dịch.

  • 07/07/2025

    Dấu hiệu nhận biết và cách xử lý cảm nắng nhanh chóng

    Mùa hè với những ngày nắng gay gắt không chỉ mang đến niềm vui của những chuyến đi chơi mà còn ẩn chứa nguy cơ sức khỏe mà ít ai để ý: cảm nắng. Đây là một tình trạng nghiêm trọng xảy ra khi cơ thể không thể tự điều hòa nhiệt độ trong môi trường nóng bức, dẫn đến những hậu quả khôn lường nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời.

  • 07/07/2025

    8 thực phẩm nên tránh để bảo vệ gan khỏe mạnh

    Gan đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tổng thể. Lựa chọn đúng loại thực phẩm cũng như tránh những chất có hại góp phần bảo vệ chức năng gan khỏe mạnh.

  • 07/07/2025

    Liệu bạn có đang lo lắng về hiệu suất tình dục?

    Tình dục được cho là một hoạt động thú vị, nhưng thật khó để vui vẻ nếu bạn liên tục lo lắng về việc mình đang làm tốt như thế nào. Nếu bạn muốn làm cho cuộc sống tình yêu của mình trở nên hấp dẫn trở lại, hãy tìm hiểu lý do tại sao bạn có thể bị lo lắng về hiệu suất tình dục và nhận một số mẹo để giúp bạn thoải mái.

Xem thêm