Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Chóng mặt và những rối loạn về tiền đình

Chóng mặt là một trong những triệu chứng hay gặp phàn nàn nhất trong y khoa và có thể do rất nhiều nguyên nhân gây nên, trong đó có các bệnh lí về tiền đình.

Chóng mặt là cảm giác như bạn đang chuyển động trong khi thực tế thì không. Hoặc bạn có thể cảm thấy mọi vật xung quanh đang xoay tròn. Chóng mặt có thể gây cảm giác tương tự như say tàu xe.

Nguyên nhân thường gặp nhất gây ra chóng mặt đột ngột khi di chuyển đầu lành tính, bệnh Meniere và cơn chóng mặt khởi phát cấp tính.

Điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân gây chóng mặt. Điều trị thường được sử dụng là thuốc ức chế tiền đình.

Tiên lượng của bệnh liên quan đến tiền đình tùy thuộc vào nguyên nhân. Cơn chóng mặt khởi phát cấp thường kéo dài từ 24-48 giờ còn bệnh Meniere không chữa khỏi được.

Nguyên nhân

Có hai loại chóng mặt. Chóng mặt ngoại biên xảy ra do vấn về về tai trong hoặc thần kinh tiền đình (kết nối giữa tai trong và não bộ).

Chóng mặt trung ương xảy ra khi có vấn đề ở não, đặc biệt là tiểu não. Tiểu não là một phần của não sau, điều khiển sự phối hợp động tác và thăng bằng.

Nguyên nhân gây chóng mặt ngoại biên

Khoảng 93% các trường hợp chóng mặt là chóng mặt ngoại biên.

Chóng mặt đột ngột khi di chuyển đầu lành tính là chóng mặt do thay đổi đặc biệt vị trí của đầu. Đó là do các tinh thể canxi đi vào các ống bán khuyên ở tai.

Bệnh Meniere là một rối loạn của tai trong ảnh hưởng tới khả năng thăng bằng và nghe.

Bệnh tiền đình ngoại biên cấp là tình trạng viêm tai trong, gây ra cơn chóng mặt đột ngột.

Những nguyên nhân hiếm gặp hơn gây ra chóng mặt ngoại biên:

  • Rò ngoại dịch hay còn gọi là một bất thường trong liên hệ giữa tai giữa và tai trong
  • Ăn mòn cholesteatoma là sự mài mòn do nang ở tai trong.
  • Chứng xơ cứng tai: phát triển xương bất thường ở tai giữa.

Nguyên nhân gây chóng mặt trung ương:

Triệu chứng

Cảm giác chóng mặt cũng tương tự như khi bạn bị say tàu xe hoặc giống như căn phòng đang xoay tròn.

Những triệu chứng của rối loạn liên quan đến tiền đình bao gồm:

  • Buồn nôn
  • Nôn
  • Đau đầu
  • Vấp ngã khi đang đi bộ

Chẩn đoán

Chẩn đoán rối loạn liên quan đến tiền đình tùy thuộc vào bạn có các triệu chứng sau hay không:

  • Chóng mặt thực sự
  • Nguyên nhân là ngoại biên hay trung ương
  • Sự xuất hiện của các biến chứng đe dọa đến tính mạng

Nghiệm pháp

Bác sĩ có thể xác định loại chóng mặt dựa vào:

  • Nghiệm pháp lắc mạnh đầu: bệnh nhân nhìn vào mũi của người khám, và người khám chuyển động đầu nhanh sang một bên và quan sát sự thay đổi chuyển động mắt của bệnh nhân.
  • Nghiệm pháp Romberg: Bệnh nhân đứng bằng hai chân và mở mắt, sau đó nhắm mắt lại và cố gắng giữ thăng bằng.
  • Nghiệm pháp Fukuda-Unterberget: bệnh nhân được yêu cầu đi tại chỗ, nhắm mắt mà không bị nghiên sang hai bên.

Chẩn đoán hình ảnh thường được sử dụng là chụp cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ.

Những dấu hiệu cảnh báo

Những dấu hiệu cảnh báo các biến chứng nguy hiểm bao gồm:

  • Chóng mặt đột ngột không bị ảnh hưởng bởi tư thế
  • Chóng mặt đi kèm với các dấu hiệu thần kinh như mất sự đồng bộ của các cơ
  • Chóng mặt đi kèm với điếc mà không có tiền sử bệnh Meniere

Điều trị

Điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân. Thuốc ức chế tiền đình là loại thuốc được sử dụng nhiều nhất.

Các thuốc ức chế tiền đình bao gồm:

  • Thuốc kháng histamin (promethazin, betahistin)
  • Benzodiazepine (diazepam, lorazepam)
  • Thuốc chống nôn (prochlorperazine, metoclopramide)

Điều trị đặc biệt cho từng nguyên nhân bao gồm:

  • Cơn chóng mặt cấp: nghỉ ngơi tại giường, thuốc ức chế tiền đình, các thuốc chống nôn
  • Chóng mặt đột ngột khi di chuyển đầu lành tính: phương pháp tái định vị Epley maneuver (chuyển động đặc biệt để làm long các tinh thể canxi và làm sạch chúng khỏi ống tai)
  • Bệnh tiền đình ngoại biên cấp: nghỉ ngơi tại giường, thuốc ức chế tiền đình
  • Bện Meniere: nghỉ ngơi tại giường, thuốc chống nôn và thuốc ức chế tiền đình

Yếu tố nguy cơ

Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc các rối loạn tiền đình bao gồm:

  • Bệnh tim mạch (đặc biệt là ở người già)
  • Nhiễm trùng tai gần đây (gây mất cân bằng tai trong)
  • Tiền sử chấn thương đầu
  • Sử dụng thuốc (các thuốc chống trầm cảm, chống loạn thần…)

Tiên lượng

Tiên lượng của các rối loạn liên quan đến tiền đình tùy thuộc vào nguyên nhân. Cơn chóng mặt cấp thường kéo dài từ 24-48 giờ. Bệnh Meniere không chữa khỏi được. Bạn nên đến gặp bác sĩ để tìm ra phương pháp điều trị tốt nhất.

Bình luận
Tin mới
  • 11/07/2025

    Những dấu hiệu của tình yêu thái quá và cách xử lý

    Việc ai đó thể hiện tình cảm với bạn có thể khiến bạn cảm thấy vui vẻ và phấn khích khi bạn đang trong giai đoạn đầu của một mối quan hệ mới. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải phân biệt sự mới lạ của một mối quan hệ mới với các hành vi thái quá.

  • 10/07/2025

    Vận động cùng con - giải pháp gắn kết tình cảm gia đình

    Trong cuộc sống hiện đại, khi thời gian dành cho gia đình ngày càng bị thu hẹp bởi công việc và các thiết bị điện tử, việc tìm kiếm một hoạt động vừa tốt cho sức khỏe vừa giúp gắn kết tình cảm cha con trở nên cần thiết hơn bao giờ hết.

  • 10/07/2025

    Cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng

    Những ngày hè đầy nắng là thời điểm lý tưởng để đưa trẻ ra ngoài chơi, đi biển, cắm trại, picnic,... Tuy nhiên, dành quá nhiều thời gian dưới ánh nắng mặt trời có thể khiến trẻ dễ bị cháy nắng. Cháy nắng nặng không chỉ gây khó chịu mà còn có thể làm tăng nguy cơ mắc các vấn đề sức khỏe về da cho trẻ. Cùng đọc bài viết sau đây để biết cách phòng tránh và xử trí khi trẻ bị cháy nắng.

  • 09/07/2025

    Đau đầu do thời tiết nóng bức: Nguy cơ tiềm ẩn và giải pháp phòng ngừa hiệu quả

    Mùa hè mang theo những ngày nắng kéo dài, không khí oi bức và nền nhiệt độ cao, tạo nên nhiều thách thức đối với sức khỏe con người. Một trong những ảnh hưởng phổ biến nhưng ít được chú ý là tình trạng đau đầu do nóng.

  • 08/07/2025

    Các nguồn cung cấp chất béo cho cơ thể

    Chất béo là một trong ba nhóm dưỡng chất thiết yếu, cùng với carbohydrate và protein, có vai trò vô cùng quan trọng trong hoạt động sống của cơ thể con người.

  • 08/07/2025

    Đột quỵ nhiệt: Nguy hiểm tiềm ẩn trong mùa nắng nóng

    Mùa hè đến, cái nắng gay gắt không chỉ khiến cơ thể mệt mỏi mà còn tiềm ẩn những mối nguy hiểm khôn lường đối với sức khỏe, trong đó đột quỵ nhiệt là một trong những tình trạng đáng lo ngại nhất.

  • 08/07/2025

    Loại cá nhỏ bé có nhiều lợi ích với sức khỏe

    Cá cơm là một nguồn dinh dưỡng ấn tượng, mang lại những lợi ích sức khỏe đáng ngạc nhiên.

  • 08/07/2025

    Kháng sinh và những điều cần biết cho người trưởng thành

    Kháng sinh (hay thuốc kháng sinh) đóng vai trò then chốt trong y học hiện đại, giúp điều trị hiệu quả các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn.

Xem thêm