Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Chóng mặt và những rối loạn về tiền đình

Chóng mặt là một trong những triệu chứng hay gặp phàn nàn nhất trong y khoa và có thể do rất nhiều nguyên nhân gây nên, trong đó có các bệnh lí về tiền đình.

Chóng mặt là cảm giác như bạn đang chuyển động trong khi thực tế thì không. Hoặc bạn có thể cảm thấy mọi vật xung quanh đang xoay tròn. Chóng mặt có thể gây cảm giác tương tự như say tàu xe.

Nguyên nhân thường gặp nhất gây ra chóng mặt đột ngột khi di chuyển đầu lành tính, bệnh Meniere và cơn chóng mặt khởi phát cấp tính.

Điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân gây chóng mặt. Điều trị thường được sử dụng là thuốc ức chế tiền đình.

Tiên lượng của bệnh liên quan đến tiền đình tùy thuộc vào nguyên nhân. Cơn chóng mặt khởi phát cấp thường kéo dài từ 24-48 giờ còn bệnh Meniere không chữa khỏi được.

Nguyên nhân

Có hai loại chóng mặt. Chóng mặt ngoại biên xảy ra do vấn về về tai trong hoặc thần kinh tiền đình (kết nối giữa tai trong và não bộ).

Chóng mặt trung ương xảy ra khi có vấn đề ở não, đặc biệt là tiểu não. Tiểu não là một phần của não sau, điều khiển sự phối hợp động tác và thăng bằng.

Nguyên nhân gây chóng mặt ngoại biên

Khoảng 93% các trường hợp chóng mặt là chóng mặt ngoại biên.

Chóng mặt đột ngột khi di chuyển đầu lành tính là chóng mặt do thay đổi đặc biệt vị trí của đầu. Đó là do các tinh thể canxi đi vào các ống bán khuyên ở tai.

Bệnh Meniere là một rối loạn của tai trong ảnh hưởng tới khả năng thăng bằng và nghe.

Bệnh tiền đình ngoại biên cấp là tình trạng viêm tai trong, gây ra cơn chóng mặt đột ngột.

Những nguyên nhân hiếm gặp hơn gây ra chóng mặt ngoại biên:

  • Rò ngoại dịch hay còn gọi là một bất thường trong liên hệ giữa tai giữa và tai trong
  • Ăn mòn cholesteatoma là sự mài mòn do nang ở tai trong.
  • Chứng xơ cứng tai: phát triển xương bất thường ở tai giữa.

Nguyên nhân gây chóng mặt trung ương:

Triệu chứng

Cảm giác chóng mặt cũng tương tự như khi bạn bị say tàu xe hoặc giống như căn phòng đang xoay tròn.

Những triệu chứng của rối loạn liên quan đến tiền đình bao gồm:

  • Buồn nôn
  • Nôn
  • Đau đầu
  • Vấp ngã khi đang đi bộ

Chẩn đoán

Chẩn đoán rối loạn liên quan đến tiền đình tùy thuộc vào bạn có các triệu chứng sau hay không:

  • Chóng mặt thực sự
  • Nguyên nhân là ngoại biên hay trung ương
  • Sự xuất hiện của các biến chứng đe dọa đến tính mạng

Nghiệm pháp

Bác sĩ có thể xác định loại chóng mặt dựa vào:

  • Nghiệm pháp lắc mạnh đầu: bệnh nhân nhìn vào mũi của người khám, và người khám chuyển động đầu nhanh sang một bên và quan sát sự thay đổi chuyển động mắt của bệnh nhân.
  • Nghiệm pháp Romberg: Bệnh nhân đứng bằng hai chân và mở mắt, sau đó nhắm mắt lại và cố gắng giữ thăng bằng.
  • Nghiệm pháp Fukuda-Unterberget: bệnh nhân được yêu cầu đi tại chỗ, nhắm mắt mà không bị nghiên sang hai bên.

Chẩn đoán hình ảnh thường được sử dụng là chụp cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ.

Những dấu hiệu cảnh báo

Những dấu hiệu cảnh báo các biến chứng nguy hiểm bao gồm:

  • Chóng mặt đột ngột không bị ảnh hưởng bởi tư thế
  • Chóng mặt đi kèm với các dấu hiệu thần kinh như mất sự đồng bộ của các cơ
  • Chóng mặt đi kèm với điếc mà không có tiền sử bệnh Meniere

Điều trị

Điều trị tùy thuộc vào nguyên nhân. Thuốc ức chế tiền đình là loại thuốc được sử dụng nhiều nhất.

Các thuốc ức chế tiền đình bao gồm:

  • Thuốc kháng histamin (promethazin, betahistin)
  • Benzodiazepine (diazepam, lorazepam)
  • Thuốc chống nôn (prochlorperazine, metoclopramide)

Điều trị đặc biệt cho từng nguyên nhân bao gồm:

  • Cơn chóng mặt cấp: nghỉ ngơi tại giường, thuốc ức chế tiền đình, các thuốc chống nôn
  • Chóng mặt đột ngột khi di chuyển đầu lành tính: phương pháp tái định vị Epley maneuver (chuyển động đặc biệt để làm long các tinh thể canxi và làm sạch chúng khỏi ống tai)
  • Bệnh tiền đình ngoại biên cấp: nghỉ ngơi tại giường, thuốc ức chế tiền đình
  • Bện Meniere: nghỉ ngơi tại giường, thuốc chống nôn và thuốc ức chế tiền đình

Yếu tố nguy cơ

Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc các rối loạn tiền đình bao gồm:

  • Bệnh tim mạch (đặc biệt là ở người già)
  • Nhiễm trùng tai gần đây (gây mất cân bằng tai trong)
  • Tiền sử chấn thương đầu
  • Sử dụng thuốc (các thuốc chống trầm cảm, chống loạn thần…)

Tiên lượng

Tiên lượng của các rối loạn liên quan đến tiền đình tùy thuộc vào nguyên nhân. Cơn chóng mặt cấp thường kéo dài từ 24-48 giờ. Bệnh Meniere không chữa khỏi được. Bạn nên đến gặp bác sĩ để tìm ra phương pháp điều trị tốt nhất.

Bình luận
Tin mới
  • 18/07/2025

    5 loại thực phẩm giúp ngăn ngừa loãng xương

    Để hạn chế tình trạng loãng xương cơ thể cần cung cấp đủ vitamin D và canxi theo nhu cầu của từng lứa tuổi qua chế độ ăn khoa học, đủ dinh dưỡng và giàu canxi.

  • 18/07/2025

    Ô nhiễm không khí và nguy cơ với sức khỏe, những giải pháp bảo vệ sức khỏe cho trẻ em.

    Trong những năm gần đây, ô nhiễm không khí đã trở thành một trong những vấn đề môi trường nghiêm trọng nhất, ảnh hưởng sâu rộng đến sức khỏe con người ở mọi lứa tuổi. Đặc biệt, trẻ nhỏ đang ở giai đoạn phát triển thể chất và thần kinh lại là nhóm đối tượng dễ tổn thương nhất.

  • 17/07/2025

    3 tác dụng phụ của quả vải và lưu ý khi ăn vải

    Quả vải tuy ngon miệng và bổ dưỡng nhưng cũng cần đi lưu ý một số điều khi ăn để đảm bảo an toàn cho sức khỏe, đặc biệt là với một số đối tượng.

  • 17/07/2025

    Nhiệt độ thời tiết ảnh hưởng thế nào tới tâm trạng của bạn?

    Thời tiết thất thường có khiến bạn cảm thấy khó chịu. Trời mưa bạn sẽ cảm thấy buồn chán còn trời nắng bạn sẽ cảm thấy vui tươi hơn. Bạn đã bao giờ thắc mắc tại sao cảm xúc của bạn luôn thay đổi khi thời tiết thay đổi hay chưa? Đặc biệt là vào lúc giao mùa? Vậy hãy cùng Viện Y học ứng dụng tìm hiểu thêm với bài viết dưới đây

  • 16/07/2025

    Ăn rau quả nhiều màu sắc có lợi gì cho sức khỏe?

    Ăn rau quả nhiều màu sắc hay còn gọi là 'ăn cầu vồng' không chỉ đơn giản là cách trang trí món ăn hấp dẫn mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

  • 16/07/2025

    Sốt xuất huyết ở trẻ nhỏ: Những dấu hiệu cảnh báo không nên bỏ qua

    Sốt xuất huyết là một bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi rút Dengue gây ra, lây lan chủ yếu qua vết đốt của muỗi Aedes aegypti. Mặc dù bệnh có thể ảnh hưởng đến mọi lứa tuổi, trẻ nhỏ lại là đối tượng đặc biệt dễ bị tổn thương do hệ miễn dịch còn non yếu.

  • 15/07/2025

    Các hoạt động thể thao dưới nước phù hợp cho người cao tuổi trong mùa hè

    Mùa hè với những ngày nắng nóng kéo dài không chỉ là thời điểm để thư giãn mà còn là cơ hội tuyệt vời để người cao tuổi tham gia các hoạt động thể thao dưới nước. Đây là hình thức vận động nhẹ nhàng, ít gây áp lực lên cơ thể, đồng thời mang lại nhiều lợi ích sức khỏe vượt trội.

  • 14/07/2025

    Bài tập tốt nhất cho chứng đau thắt lưng

    Đau thắt lưng là một trải nghiệm phổ biến đối với nhiều người. Nó thường có thể dẫn đến đau, ngứa ran hoặc tê ở phần thân dưới. Có nhiều nguyên nhân gây đau thắt lưng, phổ biến nhất bao gồm căng cơ, tư thế xấu và tuổi tác.

Xem thêm