Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Ảnh hưởng của giấc ngủ đến não bộ

Đây là một trong số những bí ẩn lớn nhất trong cuộc sống: tại sao chúng ta lại ngủ? Bây giờ chúng ta đã có những bằng chứng tốt nhất cho câu hỏi giấc ngủ có tác dụng gì: đó là cho phép quá trình thanh lọc não bộ diễn ra nhằm ngăn chặn việc não bộ trở nên quá tải với những kí ức mới

Tất cả động vật đã được nghiên cứu cho đến nay cho thấy đều có giấc ngủ, nhưng lí do cho giấc ngủ của chúng thì chưa ai khám phá ra. Khi chuột thí nghiệm không được ngủ, chúng chết trong vòng một tháng, và khi con người đi trong vài ngày mà không được ngủ, họ bắt đầu thấy ảo giác và có những cơn động kinh co giật. Một ý kiến cho rằng ngủ giúp chúng ta củng cố kí ức mới , bởi vì những người có cơ hội ngủ sau khi học sẽ làm bài kiểm tra tốt hơn. Chúng ta biết rằng, khi thức, kí ức mới được ghi lại bởi việc tăng cường các liên kết giữa các tế bào não, nhưng quá trình ghi nhớ xảy ra khi chúng ta ngủ vẫn chưa được làm sáng tỏ.

Sự ủng hộ cho một lí thuyết mới đó là ngủ đã giúp để các mối liên kết trong não bộ có thể được cắt tỉa trong giấc ngủ, dọn chỗ cho kí ức mới được hình thành vào ngày hôm sau. Giấc ngủ là cái giá mà chúng ta trả cho sự học tập. Hiện nay chúng ta có nhiều bằng chứng trực tiếp cho thấy điều này là đúng. Các nhà nghiên cứu đo kích thước của những liên kết hoặc synap trong lát cắt não lấy từ chuột. Những synap trong mẫu được lấy vào cuối của một giai đoạn ngủ nhỏ hơn 18% so với những mẫu được lấy trước khi ngủ, cho thấy những synap giữa các nơ ron đang suy yếu khi ngủ.

Một giấc ngủ ngon

Nếu lí thuyết giấc ngủ giúp thanh thải não bộ là đúng, nó có thể giải thích vì sao, khi chúng ta lỡ một giấc ngủ vào ban đêm, ngày hôm sau chúng ta thấy khó tập trung và khó tiếp nhận thông tin mới hơn. Kết quả cho thấy, cũng quan trọng như việc có một giấc ngủ ngon sau khi học điều gì mới, chúng ta cũng nên cố ngủ ngon vào đêm hôm sau.

Nó cũng giải thích tại sao, nếu giấc ngủ của chúng ta bị quấy rầy, chúng ta cảm thấy ít khoan khoái hơn vào ngày hôm sau. Có một vài bằng chứng gián tiếp cho thấy sóng chậm và sâu rất tốt cho việc cắt tỉa các synap, và não bộ cần thời gian để đạt đến trạng thái vô thức.

Thức giấc khoan khoái

Những bằng chứng trước đây cũng ủng hộ cho lí thuyết thanh thải não bộ. Ví dụ, bản ghi điện não đồ cho thấy não người ít đáp ứng điện vào lúc bắt đầu ngày mới- sau một đêm ngon giấc hơn là cuối ngày, cho thấy các liên kết có thể bị suy yếu. Và ở chuột, lượng tế bào gọi là receptor AMPA tham gia vào chức năng của synap ở mức thấp hơn khi chúng thức dậy.

Kết quả mới nhất trong lát cắt não cho thấy synap trở nên nhỏ hơn ở hầu hết các bằng chứng cho rằng lí thuyết sự thanh thải là đúng. Bằng chứng về cấu trúc là rất quan trọng, nó ít bị ảnh hưởng bởi những yếu tố khác.

Bảo vệ những gì quan trọng

Các nhà nghiên cứu thu thập từng mảnh mô não nhỏ, cắt chúng thành những mảnh siêu mỏng để tạo nên mô hình 3D của mô não để xác định các synap. Do nó chứa gần 7000 synap nên 7 nhà nghiên cứu mất tới 4 năm để hoàn thành.

Họ đã làm việc trong nhiều năm để đếm các synap. Họ bắt đầu lo lắng về việc liệu có phải tất cả các synap ban đầu sẽ lớn hơn và sau đó mỏng lại.

Nhóm nghiên cứu cũng phát hiện ra những synap dường như được bảo vệ- tế bào lớn thứ 5 không thay đổi kích thước. Đó là do não bộ đang bảo tồn những kí ức quan trọng nhất.

CTV Võ Dung - Viện Y học ứng dụng Việt Nam (theo newscientist)
Bình luận
Tin mới
  • 11/12/2025

    5 loại rau củ có hàm lượng protein cao bất ngờ, vượt cả trứng

    Ít ai ngờ rằng, nguồn protein không chỉ đến từ thịt hay trứng. Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy, một số loại rau củ có khả năng 'vượt mặt' trứng về hàm lượng protein trên mỗi khẩu phần ăn.

  • 11/12/2025

    3 cách đơn giản để loại bỏ chứng ợ nóng

    Ợ nóng là cảm giác nóng rát ở ngực hoặc cổ họng, thường kèm theo vị chua, và là triệu chứng của trào ngược axit. Một số biện pháp tự nhiên tại nhà và thuốc không kê đơn có thể giúp giảm ợ nóng, và một số thay đổi lối sống có thể giúp giảm tình trạng ợ nóng.

  • 10/12/2025

    Điều gì xảy ra khi ăn chuối lúc bụng đói?

    Nếu đang thắc mắc ăn chuối khi bụng đói có lợi ích gì cho cơ thể, hãy tìm hiểu 5 lợi ích bất ngờ khi ăn chuối lúc bụng đói.

  • 10/12/2025

    Tập thể dục như một liệu pháp điều trị ung thư phổi

    Nghiên cứu cho thấy các chương trình tập thể dục cho bệnh nhân ung thư phổi không chỉ an toàn mà còn mang lại nhiều lợi ích, bao gồm cải thiện chất lượng cuộc sống, ít biến chứng sau phẫu thuật, thời gian nằm viện ngắn hơn, ít triệu chứng bệnh và tác dụng phụ của điều trị hơn, và có thể có cơ hội sống lâu hơn.

  • 09/12/2025

    Tại sao uống nước đậu đen rang lại tốt hơn nước đậu đen chưa rang?

    Nước đậu đen được ưa chuộng ở châu Á, đặc biệt là Nhật Bản (với tên gọi Kuromamecha) và Việt Nam nhờ khả năng hỗ trợ giảm cân, thanh nhiệt và cung cấp chất chống oxy hóa. Tuy nhiên, nên dùng đậu rang hay đậu thô để tối ưu hiệu quả sức khỏe?

  • 09/12/2025

    10 rủi ro có thể xảy ra với người ăn kiêng quá ít calo

    Ăn kiêng cắt giảm calo giúp giảm cân nhưng ăn quá ít calo có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe. Vậy điều gì xảy ra khi bạn ăn kiêng quá ít calo?

  • 09/12/2025

    Những điều cần biết về sức khỏe răng miệng khi chuyển mùa

    Mùa đông đến tiềm ẩn nhiều thách thức đối với sức khỏe răng miệng. Sự thay đổi nhiệt độ, độ ẩm giảm và thói quen sinh hoạt thay đổi có thể ảnh hưởng đến răng và nướu, gây ra các vấn đề như ê buốt răng, tăng nhạy cảm răng miệng. Việc chăm sóc răng miệng đúng cách không chỉ giúp duy trì nụ cười tự tin mà còn ngăn ngừa các bệnh lý nghiêm trọng hơn. Bài viết này sẽ cung cấp thông tin chi tiết về các vấn đề răng miệng thường gặp trong mùa đông và cách bảo vệ sức khỏe răng miệng hiệu quả.

  • 08/12/2025

    Đột quỵ não ở trẻ nhỏ: Đừng bỏ qua bất kỳ dấu hiệu bất thường nào!

    Những ngày gần đây, Bệnh viện TWQĐ 108 tiếp nhận nhiều trường hợp đột quỵ ở trẻ nhỏ và vị thành niên, trong đó có bệnh nhi chỉ mới 8 tuổi. Căn bệnh vốn được coi là của người lớn xuất hiện ngày càng nhiều ở người trẻ tuổi, với biểu hiện không rõ ràng nhưng diễn biến đột ngột và đặc biệt nguy hiểm.

Xem thêm