Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Ảnh hưởng của giấc ngủ đến não bộ

Đây là một trong số những bí ẩn lớn nhất trong cuộc sống: tại sao chúng ta lại ngủ? Bây giờ chúng ta đã có những bằng chứng tốt nhất cho câu hỏi giấc ngủ có tác dụng gì: đó là cho phép quá trình thanh lọc não bộ diễn ra nhằm ngăn chặn việc não bộ trở nên quá tải với những kí ức mới

Tất cả động vật đã được nghiên cứu cho đến nay cho thấy đều có giấc ngủ, nhưng lí do cho giấc ngủ của chúng thì chưa ai khám phá ra. Khi chuột thí nghiệm không được ngủ, chúng chết trong vòng một tháng, và khi con người đi trong vài ngày mà không được ngủ, họ bắt đầu thấy ảo giác và có những cơn động kinh co giật. Một ý kiến cho rằng ngủ giúp chúng ta củng cố kí ức mới , bởi vì những người có cơ hội ngủ sau khi học sẽ làm bài kiểm tra tốt hơn. Chúng ta biết rằng, khi thức, kí ức mới được ghi lại bởi việc tăng cường các liên kết giữa các tế bào não, nhưng quá trình ghi nhớ xảy ra khi chúng ta ngủ vẫn chưa được làm sáng tỏ.

Sự ủng hộ cho một lí thuyết mới đó là ngủ đã giúp để các mối liên kết trong não bộ có thể được cắt tỉa trong giấc ngủ, dọn chỗ cho kí ức mới được hình thành vào ngày hôm sau. Giấc ngủ là cái giá mà chúng ta trả cho sự học tập. Hiện nay chúng ta có nhiều bằng chứng trực tiếp cho thấy điều này là đúng. Các nhà nghiên cứu đo kích thước của những liên kết hoặc synap trong lát cắt não lấy từ chuột. Những synap trong mẫu được lấy vào cuối của một giai đoạn ngủ nhỏ hơn 18% so với những mẫu được lấy trước khi ngủ, cho thấy những synap giữa các nơ ron đang suy yếu khi ngủ.

Một giấc ngủ ngon

Nếu lí thuyết giấc ngủ giúp thanh thải não bộ là đúng, nó có thể giải thích vì sao, khi chúng ta lỡ một giấc ngủ vào ban đêm, ngày hôm sau chúng ta thấy khó tập trung và khó tiếp nhận thông tin mới hơn. Kết quả cho thấy, cũng quan trọng như việc có một giấc ngủ ngon sau khi học điều gì mới, chúng ta cũng nên cố ngủ ngon vào đêm hôm sau.

Nó cũng giải thích tại sao, nếu giấc ngủ của chúng ta bị quấy rầy, chúng ta cảm thấy ít khoan khoái hơn vào ngày hôm sau. Có một vài bằng chứng gián tiếp cho thấy sóng chậm và sâu rất tốt cho việc cắt tỉa các synap, và não bộ cần thời gian để đạt đến trạng thái vô thức.

Thức giấc khoan khoái

Những bằng chứng trước đây cũng ủng hộ cho lí thuyết thanh thải não bộ. Ví dụ, bản ghi điện não đồ cho thấy não người ít đáp ứng điện vào lúc bắt đầu ngày mới- sau một đêm ngon giấc hơn là cuối ngày, cho thấy các liên kết có thể bị suy yếu. Và ở chuột, lượng tế bào gọi là receptor AMPA tham gia vào chức năng của synap ở mức thấp hơn khi chúng thức dậy.

Kết quả mới nhất trong lát cắt não cho thấy synap trở nên nhỏ hơn ở hầu hết các bằng chứng cho rằng lí thuyết sự thanh thải là đúng. Bằng chứng về cấu trúc là rất quan trọng, nó ít bị ảnh hưởng bởi những yếu tố khác.

Bảo vệ những gì quan trọng

Các nhà nghiên cứu thu thập từng mảnh mô não nhỏ, cắt chúng thành những mảnh siêu mỏng để tạo nên mô hình 3D của mô não để xác định các synap. Do nó chứa gần 7000 synap nên 7 nhà nghiên cứu mất tới 4 năm để hoàn thành.

Họ đã làm việc trong nhiều năm để đếm các synap. Họ bắt đầu lo lắng về việc liệu có phải tất cả các synap ban đầu sẽ lớn hơn và sau đó mỏng lại.

Nhóm nghiên cứu cũng phát hiện ra những synap dường như được bảo vệ- tế bào lớn thứ 5 không thay đổi kích thước. Đó là do não bộ đang bảo tồn những kí ức quan trọng nhất.

CTV Võ Dung - Viện Y học ứng dụng Việt Nam (theo newscientist)
Bình luận
Tin mới
  • 03/10/2025

    Cách ăn thịt bò có lợi cho sức khỏe nhất

    Thịt bò ngon, giàu dinh dưỡng nhưng nếu ăn quá nhiều và không đúng cách lại có thể gây hại. Vậy cách ăn nào có lợi cho sức khỏe nhất?

  • 03/10/2025

    Phát triển kỹ năng mềm: sẵn sàng cho môi trường học tập

    Trong bối cảnh giáo dục hiện đại, kỹ năng mềm học sinh không chỉ là công cụ hỗ trợ học tập mà còn là nền tảng để các em phát triển toàn diện, sẵn sàng đối mặt với những thách thức trong cuộc sống.

  • 02/10/2025

    Tiêm phòng là chìa khóa "vàng" để phòng ngừa bệnh dại

    Trong bối cảnh đô thị hóa và sự gần gũi giữa con người với vật nuôi, bệnh dại vẫn là một mối đe dọa thầm lặng nhưng chết chóc. Đây là căn bệnh truyền nhiễm do virus gây ra, lây lan qua vết cắn hoặc tiếp xúc với động vật nhiễm bệnh, với tỷ lệ tử vong gần như tuyệt đối nếu không can thiệp kịp thời.

  • 02/10/2025

    Trung thu trọn vẹn: bí quyết giữ gìn sức khỏe cả nhà

    Tết Trung thu từ lâu đã trở thành biểu tượng của sự đoàn viên, gắn kết gia đình trong văn hóa Việt Nam. Dưới ánh trăng sáng, những chiếc bánh trung thu thơm ngon, mâm cỗ đầy ắp, và tiếng cười rộn rã của trẻ thơ tạo nên không khí ấm áp, khó quên.

  • 01/10/2025

    5 loại trái cây nên tránh nếu bị acid uric cao

    Tuy trái cây tốt cho sức khỏe nhưng thực tế, một số loại trái cây lại có thể gây bất lợi cho người bị acid uric cao.

  • 01/10/2025

    Các bài tập nhẹ nhàng cho người cao tuổi ngày vào thu

    Những ngày thu với tiết trời mát mẻ và trong lành chính là lúc lý tưởng để người cao tuổi tham gia các hoạt động thể chất ngoài trời. Tuy nhiên, do sự thay đổi của thời tiết và thể trạng, người lớn tuổi cần lưu ý một số những điều quan trọng để đảm bảo an toàn và hiệu quả trong quá trình tập luyện.

  • 30/09/2025

    Cách chăm sóc dinh dưỡng sau phẫu thuật ung thư gan

    Sau phẫu thuật ung thư gan, chế độ dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong việc phục hồi sức khỏe, tái tạo tế bào gan, ngăn ngừa biến chứng. Lựa chọn thực phẩm phù hợp, cân bằng các nhóm chất và áp dụng thói quen ăn uống khoa học sẽ giúp giảm áp lực cho gan, tăng sức đề kháng, cải thiện thể trạng…

  • 30/09/2025

    Những điều cần biết về rối loạn giọng nói

    Rối loạn giọng nói là một tình trạng phổ biến, thường vô hại, mô tả tình trạng suy giảm khả năng phát âm. Các triệu chứng và phương pháp điều trị tình trạng rối loạn giọng nói phụ thuộc vào nguyên nhân, chẳng hạn như viêm thanh quản, khối u trên dây thanh quản hoặc rối loạn liên quan đến thần kinh hoặc cơ ảnh hưởng đến giọng nói.

Xem thêm