Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

SARS-CoV-2 tác động đến cơ thể như thế nào? (Phần 1)

Từ "bão" máu cho đến phổi tổ ong, dưới đây là góc nhìn về tác động của COVID-19 đến các cơ quan trong cơ thể.

Tuy vẫn còn nhiều điều chưa biết về virus corona chủng mới đang gây ra đại dịch trên toàn cầu. Nhưng có một điều chắc chắn là, COVID-19 có thể làm rấy lên một cơn “bão” bên trong cơ thể.

Điều đó vốn là bản chất của các chủng virus corona có thể lây từ động vật sang người, điển hình như SARS và MERS. Không giống những anh em gây cảm lạnh thông thường, virus corona chủng mới này có thể nhóm lên “ngọn lửa virus” lan tỏa đến các cơ quan trong cơ thể, và đó chính là tình trạng của cơ thể khi mắc COVID-19 ở thể nặng.

Điều này cũng lý giải phần nào vì sao COVID-19 đã gây tử vong cho số lớn người mắc chỉ trong vòng vài tuần bùng phát dịch, cao hơn số ca tử vong của SARS. Tuy tỉ lệ tử vong do COVID-19 có vẻ chỉ bằng 1/5 so với SARS, nhưng tốc độ lây lan lại nhanh hơn nhiều lần.

Do vậy, thay vì đợi đến khi bệnh nhân xét nghiệm dương tính với virus, biện pháp chẩn đoán đã bao gồm việc chụp phổi để phát hiện các đặc điểm đặc thù của viêm phổi do COVID-19. Biện pháp này đem đến hi vọng sẽ giúp chính quyền có thể phát hiện và cách ly các ca bệnh nhanh hơn.

Nhưng điều gì thực sự xảy ra bên trong cơ thể khi bị nhiễm virus corona chủng mới? Virus corona chủng mới về mặt di truyền có sự tương đồng với SARS đến mức virus này đã được đặt tên là SARS-CoV-2. Vì vậy, chúng tôi đã kết hợp những nghiên cứu về dịch COVID-19 với các nghiên cứu về SARS và MERS để đưa ra câu trả lời cho câu hỏi trên.

Phổi: Mục tiêu đầu tiên

Với hầu hết bệnh nhân, COVID-19 bắt đầu và kết thúc tại phổi bởi vì, cũng giống như bệnh cúm, virus corona gây bệnh về hô hấp.

COVID-19 lây lan khi một người mắc bệnh ho hoặc hắt hơi, phun ra những giọt bắn có chứa virus và lây truyền cho bất cứ ai tiếp xúc gần. Triệu chứng của COVID-19 có phần tương tự với bệnh cúm: Bệnh nhân bắt đầu sốt và ho, sau đó có thể tiến triển thành viêm phổi hoặc nghiêm trọng hơn.

Sau khi SARS bùng phát, Tổ chức Y tế thế giới báo cáo rằng bệnh thường tấn công phổi theo 3 giai đoạn: Sự nhân lên của virus, tăng phản ứng miễn dịch, và phá hủy phổi. Nhưng không phải bệnh nhân nào cũng sẽ trải qua cả 3 giai đoạn – thực tế, chỉ có khoảng 25% bệnh nhân SARS bị suy hô hấp, triệu chứng điển hình của các ca nặng. Tương tự, dựa trên các nghiên cứu sơ bộ, COVID-19 gây ra các triệu chứng nhẹ trên 82% các ca bệnh và phần còn lại là các ca bệnh nặng và nguy hiểm đến tính mạng.

Trong những ngày đầu mắc bệnh, SARS-CoV-2 xâm nhập vào các tế bào phổi một cách nhanh chóng. Các tế bào này được chia thành 2 loại: Một loại tiết ra dịch nhầy và một loại có các cấu trúc giống lông.

Các dịch nhầy giúp bảo vệ các mô phổi khỏi các mầm bệnh, giữ cho phổi không bị khô. Còn các cấu trúc lông giúp dọn dẹp các bụi bẩn được hít vào như phấn hoa hoặc virus.

Các nhà khoa học giải thích rằng SARS tấn công và giết chết các tế bào lông, làm cho con đường thông khí trong phổi bị lấp đầy bởi các bụi bẩn, tác nhân gây bệnh và các chất dịch. Họ cho rằng điều tương tự cũng xảy ra với SARS-CoV-2 do nhiều bệnh nhân mắc COVID-19 có dấu hiệu mắc viêm phổi ở cả hai bên phổi, đi kèm với triệu chứng khó thở.

Đó là lúc bước sang giai đoạn hai của quá trình mắc bệnh và hệ miễn dịch sẽ hoạt động mạnh mẽ hơn. Virus xâm nhập đánh thức hệ miễn dịch và cơ thể bắt đầu đáp trả bằng cách cử các tế bào miễn dịch đến phổi để dọn dẹp và sửa chữa các mô phổi bị tổn thương.

Thông thường, quá trình viêm này được điều khiển chặt chẽ và chỉ giới hạn ở vùng bị tấn công. Tuy nhiên, cũng có đôi lúc hệ miễn dịch hoạt động quá mạnh mẽ và sẽ tiêu diệt bất cứ thứ gì trên đường đi của chúng, bao gồm cả các mô khỏe mạnh của cơ thể. Vì vậy sẽ dẫn đến việc cơ thể bị tổn thương nhiều hơn do hoạt động của hệ miễn dịch.

Sang đến giai đoạn thứ 3, phổi tiếp tục bị tổn thương nặng nề hơn – có thể dẫn đến suy hô hấp. Nếu bệnh nhân ở giai đoạn này không tử vong, họ vẫn có thể mang các tổn phương phổi vĩnh viễn sau khi khỏi bệnh. Theo WHO, SARS gây ra các lỗ trên phổi, giống như tổ ong vậy – và tổn thương này cũng được thấy trên bệnh nhân mắc COVID-19.

Các lỗ hổng này sẽ kích thích hệ miễn dịch hoạt động mạnh mẽ hơn với mục đích “sửa chữa” các tổn thương. Tuy nhiên điều này cũng sẽ làm xuất hiện các sẹo, vừa bảo vệ lại vừa làm phổi co cứng hơn.

Khi ở trong tình trạng đó, bệnh nhân thường sẽ phải dùng máy thở. Hơn nữa, tình trạng viêm cũng làm tăng độ thẩm thấu của màng giữa túi khí và mạch máu, làm cho phổi tràn đầy dịch, ảnh hưởng đến khả năng oxy hóa máu. Trong nhiều ca nghiêm trọng, lý do bệnh nhân không thể thở được chính là do phổi bị tràn dịch.

(Còn tiếp...)

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Vì sao người mắc bệnh hen suyễn có nguy cơ biến chứng COVID-19 cao hơn?

 

Theo National Geographic
Bình luận
Tin mới
  • 29/03/2024

    Cảnh báo nguy hiểm khi thiếu vitamin B12: Đau đầu, thiếu máu ác tính

    Vitamin B12 là dưỡng chất rất cần thiết cho các tế bào thần kinh và tế bào máu đỏ và cũng cần thiết cho sự hình thành ADN.

  • 29/03/2024

    Tác dụng phụ có thể xảy ra sau mổ đẻ

    Mổ đẻ là phẫu thuật lấy thai ra ngoài qua đường cắt ở vùng bụng và tử cung, được thực hiện khi sinh thường qua âm đạo có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe của mẹ hoặc thai nhi. Mặc dù sinh mổ ngày nay đã an toàn hơn nhờ sự tiến bộ của y học, phương pháp này vẫn tiềm ẩn một số rủi ro và tác dụng phụ đối với cả người mẹ và trẻ sơ sinh.

  • 28/03/2024

    Vì sao bạn nên tẩy lớp trang điểm trước khi tập thể dục?

    Việc trang điểm nhẹ nhàng trước khi đến phòng tập thể dục có thể giúp chị em phụ nữ tự tin hơn. Nhưng theo một nghiên cứu mới được đăng trên Journal of Cosmetic Dermatology, việc này có thể có thể làm giảm lượng dầu trên da, gây khô da.

  • 28/03/2024

    5 nguyên liệu không nên bỏ qua khi pha chế món sinh tố chống viêm

    Sinh tố là thức uống bổ sung năng lượng và vitamin hiệu quả khi bạn mệt mỏi vì thời tiết. Công thức pha chế sinh tố nên có những thực phẩm, nguyên liệu giàu chất chống viêm để bảo vệ sức khỏe.

  • 28/03/2024

    Bà bầu "bỏ túi" ngay những lợi ích không ngờ từ việc uống vitamin trong thai kỳ

    Vitamin dành cho bà bầu là những viên bổ sung được sản xuất đặc biệt nhằm cung cấp cho cơ thể phụ nữ mang thai các vitamin và khoáng chất cần thiết. Bác sĩ khuyên bạn uống vitamin ngay từ khi bắt đầu lên kế hoạch mang thai cũng như trong suốt thai kỳ.

  • 28/03/2024

    Thực phẩm, đồ uống nên hạn chế khi đang bị nghẹt mũi

    Dấu hiệu nghẹt mũi thường gặp khi bạn bị cảm cúm, viêm mũi dị ứng hoặc viêm đường hô hấp. Một số thực phẩm, đồ uống có thể khiến triệu chứng này trầm trọng hơn, cản trở việc hít thở của bạn.

  • 28/03/2024

    Chấn thương sọ não có hồi phục được không?

    Chấn thương sọ não luôn được coi là một trong những thương tổn nghiêm trọng nhất có thể xảy ra với con người. Tuy nhiên, với những tiến bộ mới trong lĩnh vực y tế và phục hồi chức năng, ngày càng có nhiều hy vọng để người bệnh chấn thương sọ não có thể phục hồi và hồi phục các chức năng quan trọng.

  • 27/03/2024

    Những triệu chứng và biến chứng điển hình của bệnh sởi

    Bệnh sởi là một bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng do virus sởi gây ra, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Nhận biết sớm các dấu hiệu và triệu chứng như sốt cao, ho, chảy nước mũi và phát ban da đặc trưng là rất quan trọng để điều trị kịp thời. Hiểu rõ các triệu chứng sởi còn giúp phòng ngừa sự lây lan của căn bệnh này.

Xem thêm