Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Giải đáp các thắc mắc về vaccine phòng cúm

Cách tốt nhất để giảm nguy cơ mắc cúm cũng như giảm nguy cơ lây truyền virus cúm cho người khác đó là tiêm vaccine cúm hàng năm.

Cúm là một bệnh truyền nhiễm do virus cúm gây ra. Triệu chứng bệnh rất đa dạng, từ mức độ nhẹ cho đến vừa, nặng hoặc biến chứng nghiêm trọng, thậm chí dẫn đến tử vong. Mức độ nghiêm trọng của dịch bệnh cúm rất khác nhau giữa các năm. Những người khỏe mạnh có thể bị nhiễm cúm và trở thành nguồn lây truyền cho những người khác. Tuy nhiên, trẻ nhỏ, người già, người đang mắc các bệnh nền và người có hệ miễn dịch suy yếu là đối tượng có nguy cơ mắc phải các biến chứng nghiêm trọng của bệnh cúm.

Cách tốt nhất để giảm nguy cơ mắc cúm cũng như giảm nguy cơ lây truyền virus cúm cho người khác đó là tiêm vaccine cúm hàng năm. Vaccine phòng cúm có ở cả dưới dạng tiêm và dạng xịt mũi. Trong cộng đồng càng có nhiều người tiêm vaccine phòng cúm, thì bệnh cúm càng giảm khả năng lây nhiễm.

Vaccine cúm hoạt động như thế nào?

Tiêm vaccine cúm sẽ kích thích cơ thể sản xuất ra các kháng thể giúp hệ miễn dịch chống lại bệnh cúm. Sau khi được tiêm vaccine, phải mất ít nhất 2 tuần cơ thể mới bắt đầu tạo ra các kháng thể. Vaccine cúm có thể phòng 3 chủng cúm (2 chủng cúm A là H1N1 và H3N2 và một chủng cúm B) hoặc phòng 4 chủng cúm (2 chủng cúm A là H1N1 và H3N2 và 2 chủng cúm B)

Mỗi năm, vaccine cúm lại được chế tạo để chống lại các chủng cúm khác nhau. Thành phần của vaccine cúm được nghiên cứu, cập nhật mỗi năm để phù hợp với các chủng cúm lưu hành năm đó. Kháng thể sinh ra sau khi tiêm vắc xin cúm tồn tại trong khoảng 6 tháng đến 1 năm. Vì vậy, cần tiêm nhắc lại vaccine cúm hàng năm.

 
Những ai nên tiêm vaccine cúm?

Trung tâm phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh Hoa Kỳ - CDC khuyến cáo rằng tất cả mọi người trên 6 tháng tuổi đều nên tiêm vaccine cúm hàng năm.

Những người có nguy cơ cao mắc cúm nặng hoặc biến chứng nặng được khuyến khích tiêm vaccine cúm hàng năm càng sớm càng tốt, bao gồm:

  • Người trên 65 tuổi
  • Phụ nữ đang mang thai hoặc có kế hoạch mang thai
  • Trẻ em từ 6 tháng đến 5 tuổi
  • Người đang mắc bệnh nền, bệnh mãn tính như tim mạch, tiểu đường, hen, ung thư, suy thận...
  • Người có hệ miễn dịch suy yếu

Những người phải làm việc hoặc thường xuyên ở gần nhóm có nguy cơ cao kể trên cũng cần tiêm phòng vaccine cúm hàng năm để bảo vệ bản thân và những người xung quanh, vốn đã là những người rất nhạy cảm.

Có rất nhiều loại vaccine cúm khác nhau phù hợp cho các nhóm đối tượng khác nhau. Ví dụ, các yếu tố như độ tuổi, tình trạng dị ứng và việc có bị dị ứng với trứng hay không sẽ được xem xét trước khi đưa ra quyết định về loại vaccine phòng cúm phù hợp với bạn.

Những người trong độ tuổi từ 2-49 tuổi không muốn sử dụng loại vaccine cúm dạng tiêm thông thường có thể lựa chọn loại vaccine cúm dạng xịt, miễn là họ không đang sử dụng các loại thuốc có thể tương tác với vaccine dạng xịt.

Khi nào nên tiêm vaccine cúm?

Lý tưởng nhất, vaccine phòng cúm nên được tiêm càng sớm càng tốt, trước khi mùa cúm bắt đầu. Dịch cúm thường bắt đầu bùng phát vào khoảng tháng 10 và đạt đỉnh vào khoảng tháng 1 năm sau hoặc muộn hơn. Vì vậy, cần tiêm vaccine phòng cúm trước khi mùa dịch bắt đầu, khoảng tháng 9 - 10 hàng năm để cơ thể đủ thời gian sinh kháng thể. Đây là cách tốt nhất để bảo vệ bạn và những người xung quanh trước bệnh cúm.

Nếu bạn đã bỏ lỡ thời gian trước mùa dịch, vẫn có thể tiêm vaccine muộn hơn, miễn là vẫn đang ở trong mùa cúm. 

Có thể bị cúm nếu đã tiêm vaccine phòng cúm của năm nay hay không?

Có, kể cả khi bạn đã tiêm vaccine phòng cúm trong năm rồi thì bạn vẫn có thể bị mắc cúm. Các lý do có thể kể đến như: thời gian tiêm vaccine chưa đủ để cơ thể sinh kháng thể, mắc phải chủng cúm khác với chủng cúm được vaccine ngăn ngừa, đáp ứng miễn dịch của cơ thể bạn chưa đủ, bạn chưa tiêm vaccine nhắc lại hàng năm... Có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến việc bạn có bị mắc cúm hay không, kể cả khi đã tiêm vaccine rồi, trong đó tuổi và tình trạng sức khỏe của bạn là 2 yếu tố quan trọng nhất.

Mỗi năm, các cơ quan y tế sẽ nghiên cứu và dự đoán chủng cúm nào sẽ lưu hành và sẽ sản xuất ra loại vaccine chống lại chủng cúm đó. Tuy nhiên, chủng cúm lưu hành không phải lúc nào cũng đúng như dự đoán. Vaccine có hiệu quả cao nhất nếu chủng cúm lưu hành gần giống nhất với chủng cúm được dự đoán.

Nhưng kể cả khi chủng cúm lưu hành không giống với chủng cúm dự đoán thì vaccine phòng cúm vẫn có tác dụng kích thích sản xuất ra kháng thể và có tác dụng bảo vệ nhất định với cơ thể (cơ chế này được gọi là bảo vệ chéo). Những kháng thể này có thể sẽ giúp một số người không bị nhiễm cúm và giúp bảo vệ những người khác không mắc phải các biến chứng nguy hiểm của bệnh cúm.

Lợi ích của tiêm vaccine phòng cúm là gì?

Vaccine cúm giúp bảo vệ bạn và những người xung quanh không bị cúm. Vaccine cúm cũng giúp bảo vệ những đối tượng nhạy cảm trong cộng đồng, như trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người già và những người mắc bệnh mạn tính – không bị nhiễm bệnh và không mắc phải các biến chứng nghiêm trọng của bệnh cúm.

Vaccine sẽ giúp bảo vệ bạn khỏi tình trạng nhập viện vì bệnh cúm nặng hoặc bảo vệ chống lại các biến chứng nguy hiểm của bệnh cúm.

Tôi có thể bị mắc cúm do tiêm vaccine hay không?

Không. Không thể bị nhiễm cúm do việc tiêm vaccine. Vaccine cúm dạng tiêm chứa virus cúm ở dạng bất hoạt hoặc một số thành phần của virus, do vậy, không thể có khả năng khiến bạn bị nhiễm bệnh được. Vaccine cúm dạng xịt mũi có chứa virus cúm sống, đã được làm yếu đi (giảm độc lực) nhưng cũng không thể làm bạn bị nhiễm cúm được. Virus sử dụng trong vaccine dạng xịt là virus thích nghi với môi trường lạnh, tức là chúng được tạo ra và chỉ có thể bị nhiễm trong môi trường lạnh, chứ không thể gây lây nhiễm ở một môi trường ấm như cơ thể người được.

Có phản ứng phụ nào từ việc tiêm vaccine cúm hay không?

Vaccine cúm bao gồm virus cúm bất hoạt có thể gây ra những phản ứng phụ nhỏ bao gồm sưng, đỏ và đau tại vết tiêm, sốt nhẹ và đau cơ nhẹ. Vaccine cúm dạng xịt có chứa virus cúm giảm độc lực có thể gây ra các phản ứng phụ ở trẻ nhỏ như đau cơ, sốt, khò khè, chảy nước mũi, đau đầu và nôn mửa.

Những ai không nên tiêm vaccine phòng cúm?

Theo Trung tâm phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh Hoa Kỳ - CDC, Những người không nên tiêm vaccine phòng cúm bao gồm:

  • Trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi vì còn quá nhỏ.
  • Những người có các loại dị ứng, quá mẫn hoặc sốc phản vệ với vaccine cúm hoặc với bất cứ thành phần nào có trong vaccine.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Bệnh Cúm - Những điều cần biết

Ths.Bs.Trần Thu Nguyệt - Viện Y học ứng dụng Việt Nam - Tổng hợp từ Medicinet/CDC
Bình luận
Tin mới
  • 01/07/2025

    Cách sử dụng dầu dừa điều trị chàm

    Dầu dừa là một chất dưỡng ẩm tự nhiên. Nhiều người bị chàm nhận thấy dầu dừa có tác dụng làm dịu da và giảm các triệu chứng như khô và ngứa.

  • 01/07/2025

    Vai trò của chất béo trong chế độ ăn lành mạnh

    Chất béo thường bị mang tiếng xấu mỗi khi nói về chế độ dinh dưỡng vì cho rằng đó là nguyên nhân gây bệnh tim mạch, tiểu đường hay béo phì. Quan niệm cắt bỏ hoàn toàn chất béo khỏi bữa ăn đã từng phổ biến trong một số khuyến nghị dinh dưỡng. Thực tế, không phải tất cả các chất béo đều có hại.

  • 30/06/2025

    Dùng nghệ và mật ong cùng nhau có tăng lợi ích không?

    Mật ong với nghệ có thể được dùng cùng nhau trong chế độ ăn hằng ngày và thực phẩm bổ sung, vậy tác dụng của chúng có mạnh hơn khi kết hợp?

  • 30/06/2025

    Xử lý vết thương do côn trùng cắn khi đi du lịch: Những điều cần biết

    Du lịch là dịp để khám phá thiên nhiên, trải nghiệm văn hóa và tận hưởng những khoảnh khắc thư giãn. Tuy nhiên, bên cạnh những điều thú vị, các chuyến đi đôi khi cũng tiềm ẩn những rủi ro nhỏ nhưng phiền toái, chẳng hạn như những vết thương do côn trùng cắn

  • 29/06/2025

    Sữa nguyên chất có dinh dưỡng, lợi ích và rủi ro gì?

    Sữa là nguồn dinh dưỡng quan trọng nên có trong chế độ ăn hằng ngày, trong đó sữa nguyên chất được đánh giá là nguồn cung cấp protein tốt. Tìm hiểu về dinh dưỡng, lợi ích và rủi ro khi tiêu thụ sữa nguyên chất.

  • 29/06/2025

    Làm thế nào để bỏ thói quen dùng điện thoại

    Một số ứng dụng có thể cho bạn biết bạn dành bao nhiêu thời gian cho điện thoại và bạn dành bao nhiêu thời gian cho từng ứng dụng. Ngay cả khi bạn không nghĩ rằng mình sử dụng điện thoại quá nhiều, việc nhìn thấy những con số thống kê tần suất sử dụng có thể khiến bạn muốn đặt điện thoại xuống.

  • 29/06/2025

    Điểm danh 5 loại dầu thực vật mang lại lợi ích sức khỏe tuyệt vời

    Chất béo thường bị hiểu lầm là “kẻ thù” của sức khỏe, đặc biệt là đối với tim mạch và cân nặng. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy không phải tất cả chất béo đều có hại. Ngược lại, một số loại chất béo tốt lại đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì năng lượng, hấp thụ vitamin và bảo vệ cơ thể khỏi viêm nhiễm. Trong đó, dầu ăn có nguồn gốc thực vật như dầu ô liu, dầu bơ, dầu mè... không chỉ mang lại hương vị phong phú cho món ăn mà còn cung cấp các acid béo có lợi cho tim mạch, não bộ và hệ miễn dịch.

  • 28/06/2025

    Người mắc bệnh tim có nên ăn trứng?

    Quan niệm sai về hàm lượng cholesterol trong trứng đã khiến nhiều người, đặc biệt là những người mắc bệnh tim hoặc đái tháo đường, loại bỏ trứng khỏi chế độ ăn uống của mình.

Xem thêm