Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Chất béo là gì? Tại sao trẻ dưới 3 tuổi nhất thiết phải bổ sung chất béo?

Trẻ em là độ tuổi cần được bổ sung phối hợp cả hai loại chất béo bão hòa và không bão hòa để có thể đảm bảo sự phát triển ổn định và khỏe mạnh.

Định nghĩa chất béo?

Được cấu thành từ các acid béo, Lipid hay chất béo thuộc nhóm chất dinh dưỡng chính và cần thiết cho sự sống, là nguồn cung cấp năng lượng, là dung môi hòa tan và chứa nhiều vitamin tan trong dầu như A, D,E, K.  Thường thường nói đến chất béo ta nghĩ ngay đến các chất béo đã tách rời như bơ, mỡ, dầu… và chất béo còn tồn tại ở thức ăn tự nhiên như sữa trứng, thịt, cá…. Dạng chất béo này có thể đóng góp tới 1/4-1/2 lượng lipid ăn vào. Ngoài ra lipid còn có trong tế bào một số bộ phận ví dụ ở não, chủ yếu dưới dạng phosphatid, cerebrocid và cholesterol.

Khoa học phân chia chất béo thành hai loại chất béo bão hòa và chất béo không bão hòa.

Chất béo bão hòa

Chất béo bão hòa được cấu thành từ các acid béo no. Các acid béo no chủ yếu nằm trong thành phần các mỡ động vật hoặc các thực phẩm từ động vật như thịt mỡ hoặc món ăn như bánh quy, khoai tây chiên lát, các sản phẩm bơ sữa béo như bơ và kem... Các acid béo no có trọng lượng phân tử cao có thể rắn, các acid béo no trong trọng lượng phân tử thấp có thể lỏng, trọng lượng phân tử càng cao thì nhiệt độ tan chảy càng cao. Giá trị sinh học của các acid béo no kém hơn các acid béo không no. Chất béo bão hòa được xem là chất béo ít có lợi hơn so với chất béo không bão hòa, tuy nhiên trẻ em vẫn cần được bổ sung chất béo này vì nó là một trong những thành phần thiết yếu để xây dựng nên mô và các cơ quan của cơ thể.

Chất béo không bão hòa

Chất béo không bão hòa được cấu thành từ các acid béo không no. Vai trò sinh học các acid béo không no rất cần thiết, quan trọng và đa dạng. Một số cơ quan như não, gan, tim và các tuyến sinh dục có nhu cầu cao về các acid này. Khi thiếu acid béo không no, các rối loạn thường xuất hiện trước hết ở các cơ quan này. Các acid béo không no cần thiết hiện diện với hàm lượng cao trong bào thai và cơ thể trẻ sơ sinh. Chúng cũng có nhiều trong sữa mẹ.

Chất béo không bão hòa rất có lợi cho sức khỏe của trẻ em, đặc biệt là trong giai đoạn bào thai và 3 năm đầu đời. Chất béo không bão hòa và các chất béo nói chung giúp cho sự phát triển sớm về trí tuệ và thể lực của trẻ em vì nó giữ vai trò quan trọng đối với hệ thần kinh trung ương của trẻ, đặc biệt là sự xây dựng và phát triển não bộ của trẻ trong giai đoạn này.

Chất béo không bão hòa được phân thành hai nhóm:

Nhóm đầu tiên là chất béo không bão hòa đơn (thành phần là các acid béo không no một nối đôi), có nhiều trong dầu olive, dầu canola …

Nhóm thứ hai là chất béo không bão hòa đa (thành phần là các acid béo không no có từ hai nối đôi trở lên), tiêu biểu là linolenic acid (hay Omega-6) và alpha-linoleic acid (hay Omega-3). Chất béo không bão hòa đa được tìm thấy nhiều trong các loại dầu như dầu hạt lanh hoặc dầu chiết xuất từ mỡ của các loại cá béo như cá hồi, cá trích, cá ngừ... Chức năng của chất béo không bão hòa đa tương tự như chức năng của chất béo không bão hòa đơn. Tuy nhiên, chất béo không bão hòa đa được xem là có tác dụng tốt hơn so với chất béo không bão hòa đơn.

Omega-3 là loại chất béo không bão hòa đa tốt cho sự phát triển não của bé trong giai đoạn đầu đời. Ngoài ra, loại chất béo này còn có tác dụng tăng cường hệ thống miễn dịch của trẻ.

DHA, một trong những loại Omega-3 – chất béo không bão hòa chiếm tới 1/4 lượng chất béo trong não, chiếm tỉ lệ rất cao trong chất xám của não và võng mạc, nằm trong thành phần cấu trúc của màng tế bào thần kinh, rất cần cho quá trình xây dựng và phát triển não bộ ở trẻ em.

Tại sao trẻ em dưới 3 tuổi cần được bổ sung chất béo trong chế độ ăn

Cơ thể cần hấp thu các loại acid béo cần thiết từ các thực phẩm hàng ngày do không thể tự tổng hợp nên các loại acid béo này. Trẻ em là độ tuổi cần được bổ sung phối hợp cả hai loại chất béo bão hòa và không bão hòa để có thể đảm bảo sự phát triển ổn định và khỏe mạnh. Tuy nhiên, trong giai đoạn sơ sinh và 1000 ngày đầu đời/0-3 tuổi, cần lưu ý bổ sung đầy đủ cho trẻ các chất béo có lợi (Omega-3/DHA) vào chế độ ăn để não bộ của trẻ được phát triển tốt nhất.

Tham khảo thêm thông tin tại bài viết: Dầu ăn hay mỡ động vật là lựa chọn “vàng” cho trẻ dưới 3 tuổi?

PGs.Ts.Bs.Nguyễn Xuân Ninh

Phó Viện trưởng Viện y học ứng dụng Việt Nam

Trưởng phòng khám chuyên khoa dinh dưỡng VIAM

Bình luận
Tin mới
  • 01/07/2025

    Sự thật về phương pháp thải độc bằng nước cốt chanh

    Nhiều người thực hiện thải độc cơ thể theo hướng dẫn truyền miệng và trên các nền tảng xã hội... và hiện nay đang dấy lên trào lưu thải độc bằng nước cốt chanh. Vậy sự thật về phương pháp thải độc này như thế nào?

  • 01/07/2025

    Cách sử dụng dầu dừa điều trị chàm

    Dầu dừa là một chất dưỡng ẩm tự nhiên. Nhiều người bị chàm nhận thấy dầu dừa có tác dụng làm dịu da và giảm các triệu chứng như khô và ngứa.

  • 01/07/2025

    Vai trò của chất béo trong chế độ ăn lành mạnh

    Chất béo thường bị mang tiếng xấu mỗi khi nói về chế độ dinh dưỡng vì cho rằng đó là nguyên nhân gây bệnh tim mạch, tiểu đường hay béo phì. Quan niệm cắt bỏ hoàn toàn chất béo khỏi bữa ăn đã từng phổ biến trong một số khuyến nghị dinh dưỡng. Thực tế, không phải tất cả các chất béo đều có hại.

  • 30/06/2025

    Dùng nghệ và mật ong cùng nhau có tăng lợi ích không?

    Mật ong với nghệ có thể được dùng cùng nhau trong chế độ ăn hằng ngày và thực phẩm bổ sung, vậy tác dụng của chúng có mạnh hơn khi kết hợp?

  • 30/06/2025

    Nhận biết và xử lý vết thương do côn trùng cắn khi đi du lịch

    Du lịch là dịp để khám phá thiên nhiên, trải nghiệm văn hóa và tận hưởng những khoảnh khắc thư giãn. Tuy nhiên, bên cạnh những điều thú vị, các chuyến đi đôi khi cũng tiềm ẩn những rủi ro nhỏ nhưng phiền toái, chẳng hạn như những vết thương do côn trùng cắn

  • 29/06/2025

    Sữa nguyên chất có dinh dưỡng, lợi ích và rủi ro gì?

    Sữa là nguồn dinh dưỡng quan trọng nên có trong chế độ ăn hằng ngày, trong đó sữa nguyên chất được đánh giá là nguồn cung cấp protein tốt. Tìm hiểu về dinh dưỡng, lợi ích và rủi ro khi tiêu thụ sữa nguyên chất.

  • 29/06/2025

    Làm thế nào để bỏ thói quen dùng điện thoại

    Một số ứng dụng có thể cho bạn biết bạn dành bao nhiêu thời gian cho điện thoại và bạn dành bao nhiêu thời gian cho từng ứng dụng. Ngay cả khi bạn không nghĩ rằng mình sử dụng điện thoại quá nhiều, việc nhìn thấy những con số thống kê tần suất sử dụng có thể khiến bạn muốn đặt điện thoại xuống.

  • 29/06/2025

    Điểm danh 5 loại dầu thực vật mang lại lợi ích sức khỏe tuyệt vời

    Chất béo thường bị hiểu lầm là “kẻ thù” của sức khỏe, đặc biệt là đối với tim mạch và cân nặng. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy không phải tất cả chất béo đều có hại. Ngược lại, một số loại chất béo tốt lại đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì năng lượng, hấp thụ vitamin và bảo vệ cơ thể khỏi viêm nhiễm. Trong đó, dầu ăn có nguồn gốc thực vật như dầu ô liu, dầu bơ, dầu mè... không chỉ mang lại hương vị phong phú cho món ăn mà còn cung cấp các acid béo có lợi cho tim mạch, não bộ và hệ miễn dịch.

Xem thêm