Tổng hội y học Việt Nam

Viện y học ứng dụng Việt Nam
ứng dụng y học vì sức khỏe người việt nam

Cảnh giác với bệnh gây đột quỵ não ở phụ nữ trẻ

Bệnh lý đột quỵ não bao gồm 2 thể chính: xuất huyết não với căn nguyên hàng đầu là do tăng huyết áp và tắc mạch não (nhồi máu não) thường do xơ vữa động mạch.

Bệnh lý đột quỵ não bao gồm 2 thể chính: xuất huyết não với căn nguyên hàng đầu là do tăng huyết áp và tắc mạch não (nhồi máu não) thường do xơ vữa động mạch. Nhưng ở phụ nữ trẻ còn có một loại nguyên nhân nữa, đó là bệnh Moyamoya.

Một hội chứng ít được biết đến

Moyamoya là một loại bệnh lý của mạch máu não đặc trưng bởi những thương tổn tiến triển từ từ gây tắc nghẽn dòng máu lên não. Khi một động mạch nào đó bị hẹp dần rồi tắc nghẽn, cơ thể sẽ phát triển những mạch máu phụ tạo những vòng nối để góp phần giúp máu lưu thông (hay còn được gọi là tuần hoàn bàng hệ). Hệ thống mạch nối này khi chụp mạch có hình ảnh giống như hơi khói thuốc lá (puff of smoke) nên Moyamoya theo tiếng Nhật cũng có cùng nghĩa như vậy.

Bệnh Moyamoya đặc trưng bởi tổn thương gây tắc nghẽn dòng máu lên não.

Tổn thương trong bệnh Moyamoya bắt đầu xuất hiện bằng sự dày lên của lớp nội mạc lòng mạch, có thể kèm theo lắng đọng lipid kiểu xơ vữa sau đó lan đến lớp áo giữa thành mạch làm tắc nghẽn dần hệ thống mạch nuôi não như động mạch cảnh trong, động mạch não trước, động mạch não giữa, động mạch não sau. Bên cạnh quá trình chít hẹp còn có sự tạo huyết khối khiến cho lòng mạch tắc nghẽn nhiều hơn.

Tần suất mắc bệnh Moyamoya, theo một nghiên cứu tại California và Washington là 0,086 ca trong 100,000 dân. Tỷ lệ mắc cao hơn ở Nhật với con số vào khoảng 0,35 ca trên 100,000 dân. Nữ mắc nhiều hơn nam (1,8 nữ/1 nam), lứa tuổi mắc từ 6 tháng đến 67 tuổi và giai đoạn có tỷ lệ mắc cao nhất là trong 10 năm đầu của cuộc sống.

Tỷ lệ tử vong ở người bị Moyamoya ở người lớn xấp xỉ 10% và ở trẻ em là 4,3%. Nguyên nhân tử vong chủ yếu do xuất huyết não nặng hoặc do những đợt xuất huyết não tái phát. Những bệnh nhân được phát hiện và can thiệp sớm có tiên lượng tốt hơn về tỷ lệ tử vong và ít bị những di chứng thần kinh sau này.

Nguyên nhân của bệnh Moyamoya

Nguyên nhân thực sự của bệnh Moyamoya chưa được biết rõ. Người ta cho rằng có một số yếu tố liên quan đến di truyền, sự bất thường của hệ thống miễn dịch, mắc phải sau chấn thương sọ não và Moyamoya cũng có thể xuất hiện ở người có bệnh hồng cầu hình liềm, bệnh tim bẩm sinh, hội chứng Down, xơ hoá thần kinh type 1, loạn dưỡng cơ tiến triển, kháng protein phản ứng C.

Moyamoya biểu hiện thế nào?

Biểu hiện của bệnh Moyamoya giống như một tai biến mạch não ở cả hai thể tắc mạch và xuất huyết não. Bệnh nhân có thể có các dấu hiệu cảnh báo như đau đầu, chóng mặt, mất tập trung, mất ngủ, nói khó… thoáng qua hoặc tái diễn. Ở những phụ nữ trẻ, nhiều khi các triệu chứng này thường được qui cho là do… rối loạn tiền đình, bệnh tâm căn, suy nhược cơ thể.

Sau đó, khi mạch máu đã bị tắc hoàn toàn hoặc bị vỡ ra gây xuất huyết não, bệnh nhân sẽ có các triệu chứng: đau đầu dữ dội, rối loạn cảm giác, thất ngôn, liệt nửa người, hôn mê… Chụp cắt lớp sọ thấy các ổ xuất huyết hoặc thiếu máu cục bộ não, chụp cộng hưởng từ hoặc chụp cắt lớp đa dãy, chụp mạch máu thấy rõ các đoạn mạch bị hẹp, tắc cũng như vòng tuần hoàn bàng hệ sẽ cho chẩn đoán xác định.

Điều trị và dự phòng

Trong phần lớn các trường hợp, bệnh Moyamoya chỉ được phát hiện sau khi bệnh nhân đã bị tắc mạch hoặc xuất huyết não nên các biện pháp điều trị tập trung vào việc sửa chữa các thương tổn thần kinh như dùng thuốc, thở ôxy, hồi sức tích cực… nếu cần.

Sau đó, can thiệp mạch và phẫu thuật sẽ được cân nhắc nhằm tái thông những phần mạch máu đã bị hẹp, tắc. Điều trị dự phòng lâu dài bằng các thuốc chống ngưng tập tiểu cầu, dự phòng huyết khối lòng mạch cũng sẽ được chỉ định bởi các thầy thuốc chuyên khoa trong từng trường hợp cụ thể.

Lời khuyên của thầy thuốc

Do tỷ lệ mắc không cao, chủ yếu là ở phụ nữ trẻ và không có các yếu tố nguy cơ cũng như các dấu hiệu cảnh báo đặc trưng nên thật khó phân loại sơ bộ đối tượng nào có khả năng bị bệnh Moyamoya để chỉ định làm thêm các biện pháp cận lâm sàng giúp xác định chẩn đoán.

Tuy nhiên, trước một bệnh nhân có các dấu hiệu như đau đầu, chóng mặt kéo dài, điều trị không đáp ứng hoặc có các thiếu sót thần kinh thoáng qua như nhìn mờ, nói khó, liệt mặt… không rõ nguyên nhân, cần kiểm tra ngay sự lưu thông của hệ mạch máu nuôi não bằng siêu âm doppler, chụp MSCT, MRI mạch hoặc chụp mạch nếu cần để loại trừ hoàn toàn nguyên nhân hẹp tắc mạch trong đó có bệnh Moyamoya.

GS.TS. Lê Ngọc Thành, TS.BS. Vũ Đức Định - Theo Sức khỏe & Đời sống
Bình luận
Tin mới
  • 29/03/2024

    Cảnh báo nguy hiểm khi thiếu vitamin B12: Đau đầu, thiếu máu ác tính

    Vitamin B12 là dưỡng chất rất cần thiết cho các tế bào thần kinh và tế bào máu đỏ và cũng cần thiết cho sự hình thành ADN.

  • 29/03/2024

    Tác dụng phụ có thể xảy ra sau mổ đẻ

    Mổ đẻ là phẫu thuật lấy thai ra ngoài qua đường cắt ở vùng bụng và tử cung, được thực hiện khi sinh thường qua âm đạo có thể gây nguy hiểm cho sức khỏe của mẹ hoặc thai nhi. Mặc dù sinh mổ ngày nay đã an toàn hơn nhờ sự tiến bộ của y học, phương pháp này vẫn tiềm ẩn một số rủi ro và tác dụng phụ đối với cả người mẹ và trẻ sơ sinh.

  • 28/03/2024

    Vì sao bạn nên tẩy lớp trang điểm trước khi tập thể dục?

    Việc trang điểm nhẹ nhàng trước khi đến phòng tập thể dục có thể giúp chị em phụ nữ tự tin hơn. Nhưng theo một nghiên cứu mới được đăng trên Journal of Cosmetic Dermatology, việc này có thể có thể làm giảm lượng dầu trên da, gây khô da.

  • 28/03/2024

    5 nguyên liệu không nên bỏ qua khi pha chế món sinh tố chống viêm

    Sinh tố là thức uống bổ sung năng lượng và vitamin hiệu quả khi bạn mệt mỏi vì thời tiết. Công thức pha chế sinh tố nên có những thực phẩm, nguyên liệu giàu chất chống viêm để bảo vệ sức khỏe.

  • 28/03/2024

    Bà bầu "bỏ túi" ngay những lợi ích không ngờ từ việc uống vitamin trong thai kỳ

    Vitamin dành cho bà bầu là những viên bổ sung được sản xuất đặc biệt nhằm cung cấp cho cơ thể phụ nữ mang thai các vitamin và khoáng chất cần thiết. Bác sĩ khuyên bạn uống vitamin ngay từ khi bắt đầu lên kế hoạch mang thai cũng như trong suốt thai kỳ.

  • 28/03/2024

    Thực phẩm, đồ uống nên hạn chế khi đang bị nghẹt mũi

    Dấu hiệu nghẹt mũi thường gặp khi bạn bị cảm cúm, viêm mũi dị ứng hoặc viêm đường hô hấp. Một số thực phẩm, đồ uống có thể khiến triệu chứng này trầm trọng hơn, cản trở việc hít thở của bạn.

  • 28/03/2024

    Chấn thương sọ não có hồi phục được không?

    Chấn thương sọ não luôn được coi là một trong những thương tổn nghiêm trọng nhất có thể xảy ra với con người. Tuy nhiên, với những tiến bộ mới trong lĩnh vực y tế và phục hồi chức năng, ngày càng có nhiều hy vọng để người bệnh chấn thương sọ não có thể phục hồi và hồi phục các chức năng quan trọng.

  • 27/03/2024

    Những triệu chứng và biến chứng điển hình của bệnh sởi

    Bệnh sởi là một bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng do virus sởi gây ra, có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Nhận biết sớm các dấu hiệu và triệu chứng như sốt cao, ho, chảy nước mũi và phát ban da đặc trưng là rất quan trọng để điều trị kịp thời. Hiểu rõ các triệu chứng sởi còn giúp phòng ngừa sự lây lan của căn bệnh này.

Xem thêm